UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

WILLIAM H. DONNER COLLECTION

purchased from a gift by

THE DONNER CANADIAN FOUNDATION

‘BIBLIOTHEGA INDICA:

A COLLECTION OF PRIENTAL W orKS

PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.

New Senries, No. 1251] ~ Saundarananea YY Koya.

सन्दर नन्द्‌ AAA ।

< Ua >© < ^

आ्आयेमदन्ताश्चचाषं AMAA |

(>) a SS SS =e See (म oe —— ———— न, "कनो SS aS nent Ss == क न्क $ se a ee SE (~ ~ [= - ———

i

॥

MDCCXLVI~-MDCCXCIN

महामहो पाध्यायश्रौ हरप्रसादशास्विण मन्पादितम्‌ |

=

CALCUTTA (? PRINTED AT THE BAPTIST MISSION PRESS, | = | AND PUBLISHED BY THE zs

ASIATIC sSocrETY, 1, PARK STREET. 1910.

उत्सगपचम्‌ ।

सखम्ति। ओमदतिप्रचण्डभुजदण्डेत्यादि-विविध विरुदावलि- विराजित-मानोन्नत-शौश्रौशौमदाराज मेजर जनरल र चन्द्र UAT जङ्ग बहादुर राणण जि, सि, fa. जि, सि, एस, ax एण्ड डि, सि, aq श्रनररि ate Gig गोर्खाज्‌ खोडः लिन्‌ fier at are we स्यान प्रादमभिनिष्टार ue aie. नेपःल करकमलेषु |

यट शरघोषः प्रवरः क्वोनां VHT काय्यं रसभावपूणेम्‌ | शमाश्रयं लोकहितं गभर aa तत्‌ कालवश्रादिल्‌भ्नम्‌ ॥ तवाच्याद्‌ भारतरनकोषा- eg यन्मद्रितमेतददय | guaaarafafagig गरण्ज्ञतायास्तव सोऽनुभावः ॥ ययाश्चघोषस्य गुरोः प्रसादात्‌ Saad Tega BUR: | तत्का यदुज्नो वयतस्तथा ते राज्य wagy सुभित्तमस्त॒ ॥

PREFACE.

In 1898 I examined very hastily a Palm-leaf MS. , greatly dilapidated, of Saundaranandam Kavyam at the Durbar Library, Nepal. It was so dilapidated that I did not venture to turn the leaves over. I mentioned the existence of the manuscript in p. 74 of my Nepal Cata- logue published in 1905. When again in Nepal in 1907 one of my first objects was to examine this manuscript very carefully. It proved to be a poem by Asvaghosa. But as it was impossible to make a copy from that ruined manuscript, I expressed my regret that such an important work should be obtained in such a ruined condition. The ever kind and courteous Librarian, Subba Visnuprasada Raja-Bhandari, brought a complete paper manuscript of the work for my inspection. It was written in the 18th century Newari hand and full of mistakes. But it de- lighted me to have a complete copy of one of Asvaghosa’s great epics; and I at once asked for a copy of the MS. Coming to Calcutta, I began to copy this manuscript for the press, but found the task very difficult. For modern scribes of Nepal do not know Sanskrit and change स्त and ¥ at pleasure. The ’S’as and ’N’as are not much cared for. The final त is in most cases dropped ; and they often make strange combination according to their fancy. The 18th century MS. was thus full of inaccuracies, and the modern copy made for me simply added to these.

When my MS. copy for the press was ready, I found it impossible to go to press with that copy, and I wondered how Prof. E. B. Cowell prepared his MS. for the press, of the Buddhacarita with two 19th century MSS. only. I knew that the Maharaja of Nepal was very unwilling to

1 PREFACE,

lend Palm-leaf MSS. to anybody. So I did not venture for a long time to ask him for a loan of the MS. But at last 1 took courage and explained to him the circum- stance under which I could not do without the loan, and that a good work of a great man would be lost without it. He was graciously pleased to lend me both the dilapi- dated Palm-leaf and the Paper manuscripts for three months, and I set to work at once.

The Palm-leaf MS., which I indicate with the letters P.L.M.,iscomplete. It has thirty-five leaves of six lines each. But the first two lines of the reverse side and the last two lines of the obverse side of every leaf are almost gone. Some- times the lacuna invades the third and even the fourth line. There are some worm-eaten places besides. But the MS. is of great use. It is written in the 12th century Newari character. The writing agrees with that of Professor Bendall’s No. 1693, dated 1165 ; and it is uniformly correct. I have, wherever possible, followed the readings of P.L.M.

Where that aid was not available, I had to follow the Paper manuscript indicated by P.M., and my diffi- culties were great. I had to restore letters, sometimes words; I had to slightly alter the text, which I have indica- ted by the letter T. in the notes. Sometimes I had to carefully observe the remnants of letters in P.L.M., some- times the top or end of a vertical stroke, sometimes a dot, sometimes the remnants of a curve to ascertain what might have been the word in that manuscript. This has necessi- tated the inclusion of notes on reading at the end of the work. My future critics may find fault with me, might point out errors of judgment; but I have the satisfaction of having done my best for three or four months which I passed in company with Asvaghosa.

It may not be out of place to mention here that I do not think that P.M. is a transcript of P.lu.M. There are remarks in the ‘ notes’ which will show the readers that the

PREFACE. iil

original from which P.M. has been copied is a different MS. from our P.L.M. For P.M. sometimes gives a better read- ing ; sometimes it supplies omissions in P.L.M.

Now the question 18 : Is the work really by Asvaghosa ? And my answer is in the affirmative. My reasons are as follow :—

(1) The last colophon of Saundarananda 11 both P.L.M. and P.M. describes ^ ३९९11088, as Saketaka, Suvarna- ksiputra as Vadanta, Arya and Acarya—the same _ colo- phon in fact that is given in the Tibetan version of Asvaghosa’s Buddhacarita (see Thomas’ paper on Matri- ceta and Maharaja Kamkalekha. Ind. Ant., 1905, Sep- tember).

(11) The two works Saundarananda and Buddhacarita supplement each other in giving information about Buddha’s life. His departure from the palace and his studies and meditations are given in detail in the Buddha- catita, but very briefly in Saundarananda. The establish- ment of Kapilavastu as a capital is given in detail in Saun- darananda, but very briefly in Buddhacarita. Buddhacarita touches only on the conversion of Nanda, but it is expanded into a whole poem in Saundarananda.

(171) The Vedic and the Pauranika allusions are almost identical in the two works. The failings of Parasara are mentioned in B.C. IV. 76 and in S. VII. 29. Vasistha’s failings are described in B.C. IV. 77 and S. VII. 28. The failings of Pandu are given in B.C. IV. 79 and in S. VII. 45. The troubles of Vyasa with a woman of ill-fame at Benares are described in B.C. IV. 16 and S. VII. 30. The failings of Rsyasrahga, Gautam, Visvamitra and others are similarly described in both the works. A deep know- ledge of Brahminic lore is perceptible in both the works.

(iv) The words aq waa पुष्पव ufag uncommon in classical Sanskrit are common in both these works. The incorrect form of Ze is used in both the works. The

ao

iv PREFACE.

collocation -प्राखादसोपरनतल प्रणादं and वबहूविविधमागैगासिना are common to both. उप ~+ पद in the sense of birth, परि + wu in the sense of spending time, and ख्या in the sense of standing still, are peculiar to both. Instances may be mul- tiplied, but I need not increase the bulk of the Preface with them.

(v) Peculiarities of style are the same in both. Both the works are fine examples of: the Vaidarbhiriti and Prasada- guna (or the perspicuity of style), with this difference, that the style of the Buddhacarita compared to the beautiful style of the Saundarananda, appears to be a little ruder. This may be owing to the want of good materials on which Cowel worked, or perhaps it was the earlier work. Devia- tions from Classical Sanskrit are numerically less in the Saundarananda than in the Buddhacarita. The easiness and How are greater in the Saundarananda, and the poetry deeper and more attractive.

But for want of art the Saundarananda would have been equal to any of the best poems in Sanskrit. I would not venture to brand either the poetry or the language of Saundarananda as artificial. The language is popular and the poetry fascinating.

To an ordinary critic Kalidasa’s fame rests on similes. If so, Asvaghosa certainly excels him. ®othing can be simpler than the following :—

तां सुन्दरौ चेन्न लभेत नन्दः सावा निषेवेतन तं aa | ee धरुवं तद्‌ विकलं न शोभे- तान्योन्यक्नाविव राकिचन्द्रौ | Compared to this— , परस्परेण स्पृह गौ यशोभ नचेदिदं इन्द्रमयोजधिष्यत्‌ |

PREFACE, Vv

अस्मिन्‌ दये र्ू्पविधानयलः

प्यः प्रजानां वितथोऽभविष्यत्‌ | would appear to be stale and insipid.

Compare also—

तं गौरवं बुद्धगतं wae

भाययानु रागः पनराचकषं ।

सोऽनिख्यान्नापि ययौ न तसौ

तरुस्तरङ्गभ्विव UATE: |

and मा्गांचलब्य तिक साकुलितेव सिन्धुः | प्रलाधिराजलनया न ययौ न तस्यो ।

In the Buddha-carita are to be found all sorts of Bud- dhist technical terms. But in the Saundarananda the most abstruse ideas of the Buddhist philosophy are expressed in the simplest language and with the help of the most homely metaphors, as an instance :—

दौषो यथा निव्वतिमभ्येपेतो नेवावनिं गच्छति नान्तरि त्तम्‌ | fea न काञ्चिद्‌ विदिशं न काञ्चित्‌ , स्ते च्तयात्‌ केवलमेति ग्रान्तिम्‌ | तथा छतो निरे तिमभ्वपेतो नेवावनिं गच्छति नान्तरि त्तम्‌ | दिशं न काचित्‌ षिदिशं न काञ्चित्‌

aaa केवलमेति शान्तिम्‌ ॥ ` XVI, 28, 29.

The four noble truths are expressed in the following terms :-- बाधात्मकं दुःखमिदं प्रसक्त

दुःखस्य हेतुः परभवात्मकोऽयं

vi PREFACE.

दुःखच्तयो निःश्रार गात्मकोऽयं

चागात्मकोऽयं प्रशमाय मागः XVI. 4 जरादयो नैकविधाः प्रजानां सद्या प्रटन्तौ प्रभवन्त्यनधैः vate छोरेग्वपि मारूतेष न य प्रञूतास्तर वश्मन्ति ॥ XVI. 10. तज्जन्मनो नेक विधस्य सौम्य दृष्णादयौ हेतव इव्यवेत्य तांण्डिन्धि दुःखाद्‌ यदि faq RAAT कारणसंच्तयादधि

AVI. 2a The turning. of the wheel of law is expressed in the following terms :— ay धम्मेचक्रम्टतनाभि छतिमतिसमाधिनेभिमत्‌ | as विनयनियमारुम्टधिजेगतो हिताय परिषर्यवत्तैयत्‌ ॥ 111."

A summary of the work is given below :—

Kapila, belonging to the Gautama gotra, practised austerities like the Gautama Kaksivan. He was second to Dirghatapas and third of Kavya and Angirah. His hermi- tage was on the slopes of the Himavat.

Some Iksvaku Princes came to that hermitage, ban- ished by their father at the instigation of their step-mother. Kapila became their Upadhyaya, and from the gotra of their Guru they became Gotamas though they were Kautsa before this. The sons of one father may have different gotras from accepting different Gurus, just as Rama was Gargya and Vasubhadra was Gautama. These Iksaku Princes were called Sakyas, beeause they lived at a spot

covered by Saka trees. One day the Rsi rose to the sky with a pitcher of water and asked them to follow him in their

PREFACE, vi

conveyances and told them fo mark the line of water falling from the inexhaustible pitcher. Then he asked them to raise a city on the ground marked out by the water-line after his death—which happened in proper time: The Princes became unrestrained and the RKsis left the place for the Himalayas. The Princes in their roamings obtained much hoarded treasure, and with that built a splendid city, which, as it was built at the Vastu or residence of Kapila, was named Kapilavastu.

In ancient India several hermitages were converted into cities; the most notable of them is Kausamvi, from the hermitage Kusamba. As they never imposed taxes on people against the rule of the Sastras, this city soon became rich and populous. But a kingdom without a king is a prey to anarchy. So the Princes raised their eldest brother to the throne.

After some generations Suddhodana became the king of the Sakyas. He was a good king, and an ideal man.

Just at this time the gods of the Suddhavasa heaven were on a tour of inspection on earth with the view to find a family in which Buddha, falling from the Tusita heaven, may be born; and they selected the Sakya family. The queen MAya saw in a dream that a white elephant with six tusks was entering into her womb. The dream was inter- preted very favourably, and a short time after Buddha was born. A younger queen gave birth to another boy named Nanda, the handsomeness of whose person earned for him the surname Sundara. Between these two sons the king shone like the Madhyadesa between Himavat and Pari- patra. Of these Nanda sought for pleasure, while Buddha was always grave and serious.

He left Kapilavastu for the purpose of practising austerities. He first went to Arada, the preacher of eman- cipation, and then to Udraka, the lover of spiritual peace. But he left them as their ways did not appear to be the

Vili PREFACE.

proper ways. Anxious to know what is the highest bliss in this world, he practised severe penances, but he left that too, as it was not the proper way. Austerities he thought lead to disease, and so he ate rice and determined to know the immortal. He went under a fig tree and began to meditate. He conquered the armies of Mara and obtained the unperishable truth, and in order to preach that truth he went to the city surrounded by Varana and Asa. There he revolved for the first time the wheel of law. Having instructed many people in Gaya, in Kasi and at Giribraja, he went to instruct his own people at Kapilavastu. The meeting of the father and the son was extremely pathetic, but Buddha was not moved at all. He preached and induced many people to enter the monastic order, and those . who could not enter the order owing to serious family responsibilities, practised the rules of the order at home. The king, finding that his son was a much greater being, fell at his feet and received his instructions.

Though the whole city was under commotion, Nanda lived in his palace, immersed in pleasures in the company of his wife, a famous beauty. The husband and the wife were very fond of each other. One day the wife asked her husband to hold a mirror before her to enable her to paint and decorate her face. She looked at the beard of her husband and began to paint her cheek in imitation of a beard. The husband playfully bedewed the mirror and she was non-plussed. She felt annoyed but was at last appeased, and she finished her painting, when an old maid- servant informed the Prince that Buddha came to his house for begging his food, but as no one was there to give him anything he went away. Ashamed at his conduct Nanda _ left the palace in spite of the protestations of his wife who, however, extorted a promise from him to come before the paint in her cheek was dry, and went in search of the Muni. He found Buddha surrounded by a large concourse of men

PREFACE, 1X

and so could not approach him. He waited and waited and very late Nanda prostrated himself before Buddha and urged him to accept his hospitality. But Buddha hinted that he did not require it. He placed his alms- bowl in Nanda’s hand, but Nanda was so anxious to return to his wife before the. paint was dry that he wished to go back with the bowl in hand. Buddha saw this and spiri- tually attracted him. But Nanda’s mind was bent on home. Buddha asked him to follow him to the Vihara, which Nanda had to do. There Buddha instructed him. But it had no effect. Then Vaideha Muni came to the place, and was ordered by Buddha to initiate Nanda. But Nanda posi- tively refused to renounce the world. Vaideha Muni reported the matter to Buddha who appealed to the good sense of Nanda, ^ am your elder brother. I have renounced the world. Many of the Sakyas have done the same, others are leading an ascetic life though at home. All great Rajas renounce the world and why should you not do the same.’’ Nanda gave a reluctant consent and he was immediately shaved. Nanda wept bitterly, but in vain.

Sundari was greatly affected at the news. Her lamen- tations take up the whole of the 6th Canto. The next eanto is devoted to the sorrows of Nanda who finds no pleasure in a mendicant life and thinks of failings of great Rsis and great kings and at last resolves to fly away from mendicant life as soon as Buddha goes out the next day for begging.

The next canto begins with Maitreya, a Bhiksu, asking Nanda how he felt. They go to a retired spot where they argue out the question in full, in two cantos, the 8th and 9th. The 8th condemns the company of females and the 9th is directed against pride in general. Nanda was in- exorable, and so Maitreya reported the affairs to Buddha who sent for Nanda, and finding him unshaken in his

x PREFACE.

determination, took his hand and went up to heaven. They passed like birds through the Himalayan regions, which are described with great power and fancy. Then Buddha saw a she-monkey with one eye only, and asked if Nanda’s wife was better than that blind creature. Nanda said ‘ infinitely better.’ Then they passed to heaven, where the Apsaras caught the fancy of Nanda, who thought the distance between those and his wife was as great as that between her and the one-eyed monkey. He was anxious to get those, but Buddha told him that they could be had only by the practice of austerities, and Nanda consented to practise them for the sake of heavenly damsels, Buddha standing guarantee for his success.

Nanda got weak and emaciated by his penances. He was austere but his heart was all for the heavenly damsels. Ananda came to him, congratulated him for his change of front and asked him if it was true that he was practising austerities for the sake of Apsaras. Being replied in the affirmative, he began a tirade against the enjoyments of the world and even those in heaven, all of which he declared to be transitory. The tirade had the desired effect. It produced a sense of shame. Nanda forgot his wife for the Apsaras and he now forgot the Apsaras for immortality. He became bold enough to approach Buddha and tell him that he was no longer anxious for the heavenly damsels. Glad to hear this from Nanda, Buddha lectured to him for nearly five cantos and then asked him to meditate on peace and spiritual advancement. At the beginning of the 17th Chapter Nanda retires to a forest for deep meditation. He is successful. He gets to the door of Nirvana. He prac- tises the four meditations, understands the evanescent character of the world, and becomes an Arhat. Grateful for what Buddha had done for him, he comes and takes the feet of the great preacher who orders him not to be satis-

PREFACE, श्ट]

fied with his own emancipation but to emancipate others also. Herein comes the distinctive creed of Mahayana. He goes out, sees his wife and relations, but quite a different Nanda. With this the book comes to an end, worthy of a great poet and of a great preacher.

इव्यतः परमकारुणिकस्य We: agi aay चरणौ च समं weiter । खस्थः प्रश्रान्तद्छदयो विनिदढत्तकाययः yrataa: प्रतिययौ विमदः करव | भित्तं समये विवेश्र च पर दृष्टौ जनस्यात्िपन्‌ | लाभालाभसुखासुखादिषु समः ख्ेन्दरियो निःस्पहः निर्म्मोच्ताय चकार तच च कथाः TS जनायार्धिने। नेवोन्मागंगतान्‌ जनान पररिभवन्नात्मानमुतकषंयन्‌ |

There are two more verses in which the poet explains the object of the poem. They are :—

Raa ्युपश्रान्तये न Cay atariautafa:

श्नोतुणां ग्रहणाथैमन्यमनसां कायो पचारात्‌ छता | यन्मोच्तात्‌ कछतमन्यदच fe मया तत्‌ काव्यधन्भात्‌ छतम्‌ पातुं तिक्तमिवौषधं मधयतं दं कथं स्यादिति | प्रायेणालोक्य लोकं विषयरतिपरं मोच्तात्‌ प्रतितं काव्यव्याजेन तत्वं कथितमिद मया मोच्तपरमिति॥

तद्‌ बुद्धा Wiha यत्‌ azafeafaat न ललितम्‌ Tian घातुजेभ्यो नियतमुपकरः चामोकरमिति।

This shows that the poet wrote other works not of a poetical nature. This work he wrote alayata; other works he wrote a#tarq (that is, for liberation, emancipation, philosophy). By this Asvaghosa certainly alludes to his philosophical works, many of which are mentioned in Nanjio’s Catalogue of the Chinese Tripitaka, and one of which has been translated from Japanese into English.

11 PREFACE,

Nagarjuna is the founder of the Madhyamaka theory of the Mahayana school. Heis often called the founder of the Mahayana itself. This is wrong, for the word Mahayana was known before him. Asvaghosa has a book named Mahayanasraddhotpada Sastra ; and even before him there were works of the Mahayana school, for instance, the Lafkavatara Sttra and the Srimdlasitra are known as Mahayana Sutras. So Nagarjuna was the founder of one of the sects of the Mahayana school. The Madhya- maka theory did not exist before him. The theory of Sinyata is the essence of the Madhyamaka theory. But in Saundarananda the idea—even the word Stinyata—does not occur. So Asvaghosa seems to have belonged to some earlier school .of the Mahayana, and that school, I believe, was Yogacara. He often speaks of the practice of Yoga and uses the word Yogacara twice. (See XIV, 19, and XV, 68.) The Vibhisi commentary is said to have been composed in the third council of Kaniska, and the Vaibhasika school of philosophy had its origin at that time. So Yogacaéra comes between the Vaibhasika and the Madhyamaka.

NANDA LEGEND FROM SANSKRIT SOURCES.

In Buddhacarita 8.B., Chapter XIX, ‘‘ The princes, too, of the Sakya tribe, their mind enlightened to perceive the perfect fruit of righteousness, 1583.

‘¢ Entirely satiated with glittering joys of the world, forsaking home, rejoiced to join his company (become hermits). Ananda, Nanda, Kinpi (Kimbila), Aniruddha, 1584.

‘‘ Nandupanada, with Kundadana, all these principal nobles and others of the Sakya family, 1585.

1586 ^“ From the teaching of Buddha became disciples and accepted the law.”’

Kern’s Manual of Indian Buddhism, page 28, note

s

PREFACE. Xill

refers to the 35th legend of the Bhadra Kalpavadana in which Sundara and Sundarananda appear synonymous with Nanda. But unfortunately the Asiatic Society’s copy of the Bhadra Kalpavadana contains 34 legends only.

The story of Nanda in the Pali literature :—

In the Dhammapada the following verses (Dhp. Nos. 13 and 14) are said to have been uttered by Buddha referring to Nanda.

Yatha agaram ducchannam Vutthi samativijjhati Evam abhavitam लाक्ष) Rago samativijjhati, Yatha agaram succhannam Vutthi na samativijjhati Evam Subhavitam cittam Rago na samativijjhati.

The first verse was said with reference to Nanda’s state of mind before conversion, and the second with reference to his state of mind after the attainment of sambodhi. The commentary on these verses gives in full the story of his conversion. It runs thus:—* * * * * * tato dutiyadivase Nanda-kumarassa abhisekagehappavesana-vivaha-maniga- lesu. vattamadnesu (sattha), pindaya pavisitvaé Nanda- kumarassa hatthe pattam datva mangalam vatva utthayasana pakkamanto kumarassa hatthato pattam na ganhi. So pi Tathagato garavena pattam vo bhante ganhatha ti vattum na sakkhi; evam pana cintesi : ‘sopanasise pattam ganhissatiti’; sattha tasmiri pi thane 18 ganhi. Itaro ‘sopanapadamile = ganhis- ` gatiti’ cintesi; sattha tatthapi na ganhi. Itaro ‘ raja- fgane ganhissatiti’ cintesi; sattha tatthapi’ na ganhi. Kumaro nivattitukamo aruciya gacchanto satthu garavena ‘ pattarh ganhatha ` ti vattum na sakkoti ; idha ganhissati, ettha ettha ganhissatiti cintento gacchati.

XIV PREFACE.

Tasmim khane Janapadakalyaniya acikkhimsu: ‘ayye Bhagava Nandarajanam gahetva gato, tumhehi tam vina karissatiti. S& udakabindthi, paggharanteh’eva addhullikhitehi kesehi vegena gantvai; ‘ tuvatam kho ‘ayyaputta agaccheyyasiti’aha. Tam 18.88, vacanam tassa hadaye tiriyam patitva viya thitam; satthapi tassa hatthato pattam aganhitva va tam viharam netva:° pab- bajissasi Nanda’ ti aha. So Buddhagaravena ‘na pab- bajissimiti’? avatva ‘ama pabbajissiamiti aha. Sattha: tena hi Nandam pabbajetha’ ti aha, sattha kapilapuram gantva tatiyadivase Nandam pabbajesi * * .

* नै * नै नै नै नै

Evam satthari Jetavane viharante ayasma Nando ukkanthitva bhikkhinam etam atthath arocesi: ‘ anabhi- rato aham avuso, brahmacariyam carami, na sakkomi brahmacariyam santanetum, sikkham paccakkhaya hina- yavattissamiti. Bhagava tath pavattim sutva ayasmantar Nandam pakkosapetvé etad avoca: ‘ saccarh kira tvam Nanda sambahulanam bhikkhtinam evam 4rocesi: ‘‘ ana- bhirato ahah. .... hinayavattissamiti.”’ ‘ Evam bhan- te ti’ ‘ kissa pana tvam Nanda anabhirato brahmacariyam carasi, na sakkosi brahmacariyam santanetum sikkham paccakkhaya hinayavattissasiti.”” Sakiyani math bhante Janapadakalyani ghara nikkhamantassa addhullikhitehi kesehi apaloketva etad avoca—-‘‘ tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasiti,” sa kho aham bhante tad anussaramano anabhirato brahmatariyam carami............ 7 hinayavattissamiti? Atha kho Bhagava ayasmantani Nandam bahaya gahetva iddhibalena tavatithsa-devalokam nento antaramagge ekasmim jhimakkhette jhamakhanuke nisinham chinna-kanna-nasa-nahguttham ekam paluttha -makkatim dassetva tavatimsabhavane Sakkassa 46९81870 upatthanamh agatani kakutapadani pafica accharasatani dassesi; kakutapadaniti rattavannataya parapata-pada

PREFACE, xV

-sadisani padani. Dassetvi ca pan’ aha: ‘tvam kim 11870188 Nanda katama nu kho abhirupatara va dassa- niyataraé va pasadikataré va sakiyani va Janapadakalya -ni im&ani va pafica accharasatani kakutapadaniti ? ‘seyyatha pisa bhante chinna-kannanasa-nanguttha-palu- ttha-mkkati evain eva kho bhante sakiyani Janapada kalyani imesam paficannam accharasatanam upanidhaya saiikham pina upeti, kalath pi na upeti, kalabhaigam pi na upeti; atha kho iman’eva pafica acchara-satani abhi- rapatarani c’eva dassaniyatarani ca pasadikatarani ca ti. Abhirama Nanda aham te patibhogo paficannam acchara- satanam patilabhaya kakuta-padinam ti. Sace mah bhante ॥ "4 10100 .............. abhiramissam’aham bhante bhagavati brahmacariya’yati. Atha kho Bhagava ayasmantam Nandam gahetva tattha antarahito Jetavane- yeva paturahosi. Assosum kho bhikkhi: ‘ ayasma kira Nando Bhagavato bhata matucchaputto accharanam hetu brahmacariyain carati, Bhagava kir’assa patibhogo एषो. cannam accharasatanath patilabhaya kakutapadinati’ti. Atha kho a4ysmato Nandassa sahayaka bhikkht ayasm- 21187) Nandam bhatakavadena ca upakkitakavadena ca samudacaranti: ‘ bhatako kirayasma Nando, upakkitako kirayasma Nando, accharanam hetu.......... kakutapa- dinath’ti. Atha kho ayasma Anando sahayakanam bhik- khinam bhatakavadena ca upakkitakavadena ca attiya- mano harayamano jigucchamano eko vupakuttho ap- namatto 4tapi pahitatto viharanto, no cirass’eva yass’at- thaya kulaputté sammad eva agarasma anagariyam pabbajanti tadanuttaram brahmacariyapariyosanam ditthe va dhamme sayam abhifna sacchikatva, khina jati, vusitam brahmacariyam, katam karaniyam naparam arahatam ahosi.

Ath’ eka devata rattibhage sakalain Jetavanam obha- 86४४8, Sattharam upasankamitva vanditva 8100681 ; ayasma

XVI PREFACE,

bhante Nando Bhagavato méatucchaputto asavanam khayd. eee upasampajja Viharati. Bhagavato pi kho 78187 udapadi, ‘ Nando asavanam khayaé.......... upasampajja viharatiti.

So p'ayasma tassi rattiya accayena Bhagavantaih upasamkamitva Vanditva etadavoca: ‘ yam me bhante Bhagava patibhogo paficannam accharasatanam patila- bhaya kakutapadinam, mufcim‘aham bhante Bhaga- vantam etasma patissava’ti. Maya pi kho Nanda cetasa ceto paticca vidito. ‘‘ Nando 4savanam khaya.... viharatiti ;’’ devaté pi me etam attham 4rocesi, ‘ 4yasma Nondo......Viharati; yadeva kho te Nanda anupadaya asavehi cittarh vimuttam, athaham mutto etasma patis- sava’ ti. 4 * = ¢ . a

In the Theragatha we find the following two signifi- cant verses put into the mouth of Nanda :—

Ayonisomanasikaraé mandanam anuyuhjisam,

~ Uddhato capalo casim kamaragena attito. Upayakusaleniham buddhenadiccabandhuna Yoniso patipajjitva bhave cittam udabbahinti. (Theragatta verses 157, 158).

These verses were said by Nanda after he became an

arhat.

Of Nanda’s wife we have the following references in Pali literature. The following verse in the Dhammapada was said by the Buddha with reference to her :—

Atthinam nagaram katvé mamsalohitalepanam,

Yattha jara ca maccu ca, mano makkho ca ohito.

(Dhp. verse 150.)

On account of her beauty she used to be called Ripa- 1871058, Sundarinanda and Janapadakalyani. The com- mentary on the above verse contains the following story relating to her :—

PREFACE. XVll

* * # 5 kira ekadivasaih cintesi: ‘mayham jetthabhatiko pi rajjasirim pahaya pabbajitva loke aggapuggalo Buddho jato, putto pi’ssa Rahulakumaro pabbajito, bhatta (१) pi me pabbajito, mata pi me pabbajita, aham pi ettake fatijane pabbajite gehe kim karissimi, aham pi pabbajissamiti bhikkhuni upassayam gantva pabbaji fiatisinehen’eva no saddhaya ; abhirtpataya Ripa- nanda ti paffiayi. Sa sattha kira rtpam aniccam...... vadatiti sutva, so evam dassaniye pdsadike mamapi rape dosam katheyya’ti satthu sammukhibhavam na gacchati, * * * * * # # # Ripananda bhik- khuniname’eva upasikanam ca 8811115 Tathagatassa gunakatham ‘sutvaé cintesi: ativiya me 01811 2888 vyannam kathenti, ekadivasam me ripe dosam kathento tittakam kathessati, yam ninaham bhikkhunihi sad- dhim gantva attanam adassetva Tathagatam passitva dhammam sunitva agaccheyyanti. Sa: ‘aham aijja dhammasavanam gamissami'ti’ bhikkhuninam 4rocesi. Bhikkhuniyo: ‘ cirassarh vata Rupanandaya satthu upat- {18778700 gantukamata uppanna, ajja sattha imath nissaya vicittadhammadesanam desissatiti’ tutthamanasa tam adaya nikkhamimsu. Sa nikkhantakalato patthaya, ‘ahamh attanam n’eva dassessamiti’ cintesi. Sattha: ‘ajja Ripananda mayham upatthanam agamissati, kidisi nu kho 18858, dhammadesana sappaya ti cintetva, ripagaruka esa, attabhave balavasineha, kanthakena kanthakuddharanam viya, ripen’eva 2888, rupanimmadanam sappayam ti sannitthanam katva tassé viharamh pavisanasamaye ekarn abhiripam itthim solasavassuddesikam rattavatthanivat- thath sabbabharanapatimanditam vijanim gahetva at- tano santike thatvaé vijamanam iddhibalena abhinimmi. Tam kho pana itthim sattha c’eva passati Ripanandaca. 9 bhikkkunihi saddhim pavisitva bhikkhuninam pitthi- passe thatva paficapatitthitena sathararm vanditva bhik- khuninam antare nisinna padantarato patthaya sattharam

XVill PREFACE.

olokenti lakkhanavicittam anuvyafhjanasamujjalar bya- mappabhaparikkhittam satthu sariram disvé punnacanda- sassirikam mukham olokenti samipe thitam itthiripam addasa. Sa {कपा oloketva attabhavam olokenti, suvannai rajahamhsiyé purato kaka sadisar attanath amafifii. Iddhi- mayam ripam ditthakalato patthaya eva 1117888 akkhini- bhamimsu. Sa: ‘aho 11111888, kes&i 80118118, aho nalata sobhana’ti sabbesam sarirappadesinam riipasiriya samaka- ddhitacitta tasmim ripe balavasineha ahosi. Sattha tassa tattha abhiratizh fatvaé dhammam desento va tam riipain solasavassuddesikabhavam atikkamitva visativassud- desikabhavam katva dassesi. Ripananda oloketva ‘na vata idam ripam purimasadisam ti’ thokam virattacitta ahosi. Sattha anukkamen’eva tassi itthiya sakimvijatavan- ham majjhimitthivannam jarajinnamahallitthivannam ti dassesi. S&’pi anupubbeneva idam antarahitam idam pi antarhitam ti jarajinnakale tam virujjamanam gopa- nasivafikam dandaparayanam pavedhamanam disva ativiya Virajji. Atha sattha tam vyadhina abhi- bhitam katva dassesi. Sa tam khane yeva dandam ca talavanthamn ca chaddetvé mahaviravam viravamana bht- miyam patitvaé sake muttakarise nimugga aparaparam vaddhi. Ripananda tam pi disva ativiya virajji. Sattha- pi tass& itthiyA maranam dassesi. Sa tam khanam yeva uddhumatukabhavam 4pajji. Navahi vanamukhehi pub- babandivo (?) c’eva pulavaé ca paggharimsu. Kakadayo sannipatitva vilimpimsu. Rupananda oloketva ayam itthi imasmim yeva thane jarampatta, vyadhippattaé, maranap- patta. Imissipi attabhavassa evarh evarh jaravyadhi- maranani agamissantiti attabhavam aniccato passi. Anic- cato ditthatt&a evazh pana dukkhato anattato dittha yeva hoti. Ath’assi tayo bhava aditta viya geha, givaya baddhakunapath viya ca upatthahimsu ; kammatthanabhi- mukharm cittam pakkhandi. Sattha taya aniccato dittha- bhavam fiatva, ‘sakkhissati nukho sayam eva attano

ay

PREFACE, Fix

patittham katum’ ti olokento nasakkhissati, bahiddha paccayam laddhum vattati ti cintetva ५९.888, sappayavasena dhammam desento aha: Aturam asucim pitith passa Nandesamussayam Uggharantam paggharantam 02181187) 20111086. thitam Yatha idam tatha etam yatha etam tatha idam, dhatuto sufifiato passa ma lokam punaragami, bhave chandam virajetvaé upasanta carissasiti

* * नैः नैः नैः नैः

Nanda desananusarena 7181 pesetva sotapattipha- [कषप papuni. * % + + 1 In the Theri gatha the following verses have been attributed to Nanda :— Aturam asucim कत्ल प्त passa Nande samussayain Asubhaya cittam bhavehi ekaggam susamahitam. Yatha idam tatha etam yatha etarh tatha idam Duggandham pttikam एत balanamabhinanditam. Evam etam avekkhanti rattindivam atandita Tato sakaya pafifiaya abhinibbijja dakkhisam. 12888, me appamattaya vicinantiya yoniso Yathabhitam ayamh kayo dittho santara-bahiro. Atha nibbind’aham kaye ajjhattam ca Virajj’aham, Appamatta visamyutta upasant’amhi nibbuta. + (Theri gatha, verses 82-86.)

In the Paramatthadipani, in the commentary on these verses, we find a short story which is substantially the same as that given in the commentary on the 150th verse of the Dhammapada, quoted above, with this difference, that the verses put into the mouth of the Buddha, area little different there and agree with the Therigatha verses 82—84 quoted above. The commentary says that of the five verses attributed to Nanda in the Therigatha, the first

XX PREFACE,

three verses are the words of the Buddha and quoted only by Nanda, and the last two are her own sayings. The Apadanas also contain substantially the same stories in verse. DIFFERENCE BETWEEN THE PALI AND THE SANSKRIT VERSION.

In Saundarananda Buddha entered the house when Nanda and his wife were both immersed in pleasure, in the Pali version Buddha entered the palace where arrangements were complete for the marriage and coronation of Nanda. The placing of the almsbowl in Nanda’s hand is given in both the versions. But in Pali Nanda is represented as anxious to return the bowl, now at the head of the stair- case; now at the foot of it, now in the courtyard, and so on. Inthe Sanskrit, he was anxious to return with the bowl in his hand. In the Sanskrit version Nanda extorts a promise from her husband to return before the paint on her cheek was dry, but in the Pali, she cried out to her husband to return quickly. In Pali it is not stated who converted Nanda, but in Sanskrit he is converted by Vaideha muni (Ananda). He made several attempts to return home in Sanskrit. But in Pali he simply said that he was practising austerities against his own will. The she- monkey in Sanskrit is one-eyed, but in Pali she is without nose, ears and tail. When Nanda was practising austeri- ties for the sake of the heavenly damsels, Ananda, only up- braided him in the Sanskrit version, but in Pali he is made the butt of ridicule of all the bhiksus.

For the quotations from Pali | am indebted to my friend Professor Nilamani Cakravarti, M.A., of the Presi- dency College, Calcutta, who has throughout the printing of Saundarananda evinced a genuine interest in the work.

It has been said that Saundarananda is not known either in China or in Tibet. But there is ample evidence to shew that the work was known and studied in Bengal

PREFACE. xxi

in the beginning of the 15th century of the Christian Era. Sarvvananda Banerji, who wrote a commentary on the Amarakosa, cites Saundarananda as an authority. Pandita Sesagiri Sastri thinks that the commentary was written between 1417 and 1431.1 In the latter year another com- mentary on the Amarakosa was written by Brhaspati with the title of Rayamukuta. In that commentary, too, Saundarananda has been cited as an authority.” This shows the popularity of the work in Bengal at that time. The author Asvaghosa has been described as the_son of Suvarnaksi, an inhabitant of Saketa, Arya, Bhadanta, Mahapandita and Mahavadin. All this points him out as a great Buddhist preacher and writer. Nanjio attributes seven works to him and Suzuki enumerates eight works as composed by him. The awakening of faith in Maha- yana translated by Suzuki into English. belongs undoubt- edly to the Mahayana school. But the doctrine of Stinya- vada or spiritual nihilism of Nagarjuna has not yet been developed, while the idea of saving others and not being contented with the saving of one’s own soul differ- entiates Asvaghosa’s doctrines from the older Sravakaya- na, which remains content with one’s own salvation only. There is an Indian tradition preserved in China that Asva- ghosa was the spiritual preceptor of Kaniska, the great Indo-Scythian_m« monarch of Peshwar. In the list of patri- archs of Buddhism his place is third in the descending line from that of Parsva, who presided at the great council of Kaniska, and third in the ascending line from Nagarjuna, the founder of Stnyavada. All this shows that he must have flourished about the end of the Ist century A.D. Because Nagarjuna’s date is very nearly fixed by the in- cription of his prasisya in the Jaggayyapeta Stupa.* That

1 Report on a search of Sanskrit and Tamil Manuscripts for the years 1893-94, pp. 24 and 32. *Z.D.M.G., p. 117, 3 866 Arch. Rep., South Ind’, Burgess, ए. 112.

-

XX11 PREFACE,

inscription is written in the third century Kusan Brahmi (and not in later Gupta as Burgess seems to suppose in putting it down at 600 A.D.), so Nagarjuna must have flourished two successions before him, 7.e., about the end .of the 2nd century A.D., and Asvaghosa two successions \ previous to Nagarjuna, and so he must have flourished 3 = the end of the lst century. ¬

~ It may be suggested here that the inscription! in the Asoka pillar at Saranatha recording something of Raja Asvaghosa in the 40th year (of Kaniska) (१), may be refer- red to our author, as powerful monks even in our days have the appellation of Raja and Maharaja given to them. Thus there is a chain of evidence to connect our author with the early period of Indo-Scythian dominion in India.

As to the place of his birth Suzuki cites several Indian traditions known in China and concludes that he may have been born anywhere in India but in the north. But the tradition embodied~in the colophon of the palm- leaf manuscript of Nepal written undoubtedly in the 12th century is much more reliable than echoes of Indian tradi- tions from China; and according to that tradition he was an inhabitant of Saketa, a city in the modern province of Oudh. That he was a Brahmin by birth is evident from his intimate knowledge of the Vedic lore displayed both in Saundarananda and Buddhacarita.

Besides the works attributed to him by Nanjio and Suzuki there is another work known in India alone which has undergone a peculiar transformation in the hands of the followers of Sathkara. This work is entitled Vajrastci or the diamond-needle. It is a polemical work written with great power against the caste-system. Profes- sor Bendall describes it in his Cambridge Catalogue. Rev. Mr. Williamson got a copy of the work at Elichpur, in the

1 Hpi. Ind., Vol. VIII, pp. 171, 172.

PREFACE. XXlli

Berars, published it in 1839 with a refutation by a Brah- mana, entitled Vajrasicitanka. A MS. of the work is to be found in our Library. But in our Library there are other copies of the Vajrastici written almost in the same words but regarded as Upanisads and attributed to: Sathkaracarya. It shows how deeply the Advaitamata is indebted to the great writers of the Mahayana school.

The Kavivacanasamuccaya, an anthology discovered by me in Nepal quotes Asvaghosa.' It would be exceed- ingly interesting to compare the verses attributed to Asvaghosa in that work with those in Buddhacarita and Saundarananda. But the work is not in India. It has been borrowed by Mr. Thomas of the India Office Library, who is editing it and who will undoubtedly make the comparison, which I am not in a position to do. But one thing is certain. The MS. is written in the 10th century character and the latest poets mentioned are Bhavabhiti, Murari and Rajasekhara, who flourished in the 8th, 9th and 10th centuries, respectively. The work may be safely put down in the 10th century, shewing that at that time Asvaghosa was counted among the great poets of India. So popular was ^ इ १९९1088, in ancient and medieval India that many other poets have been confounded with him. Just as in Bengali common tradition, any pretty story or any smart saying is attributed to Kalidasa, so the works of many minor poets used in ancient India to be attributed to the great poet of Buddhism. ~ Mr. Thomas has ably dealt with these,—what he, following Taranatha, calls different names of Asvaghosa—in his article in the Album Kern and in his paper on MAatriceta and Maharaja Kanikalekha in the Indian Antiquary, September, 1903, so that I need not discuss the question here at all.

1 My Rep. for 1895 to 1900, pp. 21 and 22.

—

सोन्दरनन्दम्‌ काव्यम्‌ |

प्रथमः सगेः |

ॐ नम बुद्धाय | गोतमः कपिलो नाम सुनिधेग्मग्तां az: | ब्रव तपसि श्रान्तः काच्तोवानिक गोतमः ॥१॥ श्रग्रि्ियत्‌ यस्य ततं ala काश्यपवत्तपः | सुभरियाय च aggt सिद्धिं काश्चपवत्‌ पराम्‌ ॥२॥ हविषे यश्च॒ aia गामभुचत्‌ वशिष्ठवत्‌ | तपःश्िष्टेषु faeg गामधु(घो)चत्‌ वशिष्टवत्‌ wa मादात्यात्‌ दौघेतपसो यो दितीय दवाभवत्‌ | ana दव यश्चाश्त्‌ काव्ाङ्गिरसयो fear igen ae’ विस्तौणंतपसः aa हिमवतः wa । चेच चायतनञ्चेव तपसा माश्रयो ःऽभवत्‌ ॥५॥ रचारुबौरत्तरवनः Via शादलः | | दविष्रमवितानेन यस्सदाभ इवाबभौ ॥६॥ टदुभिः daa: fare: केसराप्तर पाण्ड़मिः* | मिभागैरसंकोरैः agua’ दवाभवत्‌ ney

cy -~--

१ P.M. स्या T. , र 2. +. आशियो 1. a P.M. aae T. £ P.M. eee: T.

y केसरारुगपाणडभिः। ६ P.M. सारूराग्‌ | 1

सौन्दरनन्दं FTA |

प्चिभिस्तो थंसंख्यातेः पावने भावनेरपि।. बन्धुमानिव यस्तस्थौ सरोभिः मसरोरुहैः ॥८॥ पर्य्याप्रफलयुष्याभिः सब्वेतो वनराजिभिः | गर्भे asad चेव नरः साधनवानिव ॥<॥ नौ वार फलसन्तुषटेः WE शान्तेरनुक्सुकैः | त्राकी ऽपि तपोणश्ङ्गः Wea इवाभवत्‌ He ०॥ ania इयमानानाम्‌ ग्रखिनाम्‌ कूजतामपिि | तोर्थानाञ्चाभिषेकेषु waa तच निखनः ॥१९॥ विरेजुः efter aa gat मेध्यासुः बेदिषु | सलाजेर्माधतो पुष्यैरूपदहाराः BAT इव Ne Vit श्रपि चुद्रष्टगा aa शरान्ताशचेरः ae wa: । cenafan विनयं भिकिता इव ne en ` सन्दिग्येऽपि पुनर्भावि विरुदधेष्वा गमेष्वपि | प्रत्यचिणर caret aq तपोधनाः । १ ४॥ यच स्म मोयते* ag केखित्‌ केित्‌ न मोयते* | काले निमौोयते* सोमोऽ न चाकाले प्रमोयते° ॥ १९ ५॥ निरपेक्चा(ः) ्रौरेषु धर य eager । संदृष्टा इव Baa तापसास्तेपिरे तपः 2 en

९ PLM. सस्यैः । २ P.M anata | 3 >, 11. प्रदच्तिग। 8 P.M, लयते | ५ P.M, निलौयते | ६ P.M. भूमौ ।

ॐ P.M, परलौयते | = P.M. यत्तेन |

परथमः aM |

श्राम्यन्तो सुनयो aa स्वर्गायोट्‌ युक्तचेतसः | तपोरागेण wae विलीपमिव चक्रिरे eon अरय तेजखिसद्नः anda तमाश्रमम |

केचिदिच्चाकवो जग्म राजपुत्रा विवक्सवः ॥१८॥

सखुवणस्तस्मवर््राणः सिंदोरस्का महाभुजाः |

पाच शब्दस्य महतः* भयाच्च, विनयस्य च ॥१९॥

ACR PACA महात्मानश्चलात्मनः |

प्राज्ञाः प्रज्ञाविसुक्रस्य wea ayaa: ॥२०॥

माहद्रल्काद्‌ पगतां ते भियं न विषेदिरे ।

way? faa: सत्ये यस्माच्छिभियिरे. वनम्‌ ॥२१॥

तेषां मुनिरूपाध्यायो गोतमः क पिलोऽभवत्‌ । |

यरोरगेचिदतः altar भवन्ति सर गौतमाः ॥२२॥

एक पिच्रोयया wrat: एथग्गृरुपरि ग्रहात्‌ ।

राम एवाभवत्‌ गार्ग्यो वासुभद्रोपि गौतमः We ei bs: | | शाकटरचप्रतिच्छन्नं< वासं यस्माच्च चक्रिरे । तस्मादिच्वाङुवंश्वास्ते सवि शाक्या दति स्मृताः ie wl

९ ?. 21. तेजाखसदने। २ P.M. eas 2 P.M. विवंखभ्ूः | a P.M. मेदतः। ५ P.M. fare | ६ P.M. atea | © P.M. सर्त | ८ P.M, गर्ग्यो ।

< P.M. एशोकढच्तपरिच्छ्न्न। `

^

ॐ + ४ सोन्द्रनन्द काच्यम्‌ |

स तेषां Manga सखवग्रसदृ गोः क्रियाः | सुनिर्व्वैः ` कुमारस्य सगरस्येव भागव ॥२५॥ कण्वः ग्राकून्तलस्येव भरतस्य तरख्िनः | ,,, वाच््ीकिरिव पोमांश्च Wat: मेयिलेययोः ॥९ en it तदनं मुनिना तेन ag चचिद्मपुङ्गवेः णान्ता गप्ताञ्च_ युगपत्‌ agaafsa दध ue oil

` -धारा तामनतिक्रम्य मामन्वे(्व)त यथाक्रमम्‌ ॥२९॥ ततः परमभित्युक्ता शिरोभिः प्रणिपत्य च। CUTATRAT: सव्व शो प्रवाहनलङ्ःतान्‌ ॥ २ oll

ततः स तिरलुगतः स्यन्दनस्येनेभोगतः

तदाश्रममहो[] चां तु परिचिकप वारिण ॥११॥ अष्टा पदमिवालिख्य fafad: सुरभोरुत।]म्‌ | तामुवाच मुनिः feat श्मिपालखुतानिदम्‌ ॥ र २॥ श्रस्िन्‌ धारापरिकिप्ते नेभिचिह्कितलकच्णे। . रनिर्मोष्वं पुरं यूयं मयि याते चिविष्टपम्‌ ne al ततः कदाचित्‌ ते वीराः तस्मिन्‌ प्रतिगते Gat ।

९ P.M. agar कियाः। 2 1. M. afaag | ३ P.M. fafarara । |

परथमः aa: | ५

बभसु[:] प्यौवनोदामा गजा <a निरङ्श्ाः ॥द्‌ ४॥ १बद्धा क्ुषठाङ्गुलि त्राणएरदस्ताधिष्ठितकाग्बका(:] |

ति थ शराश्रात AAT व्यायता विद्धवाससः Ae 4 he Ao

क न, 8

यि ., ata 1 ॥ f ara’ ger vata यातान्‌ gga) व्याघ्रभिशनिव। तापसास्तत्‌ वनं fear हिमवन्तं सिषेविरे ne ७॥

जिज्ञासमाना नागेषु कौलं श्वापदेषु च,

a

श्लु] चक्रदेनस्थस्य दौ शनन्तेेवकम्मेणः ॥

ततस्तदाश्रमस्थानं VR a: शन्यचेतसः | पश्यन्तो मन्युना तप्ता व्याला“ दूव निश्रश्चसुः ne ८॥ श्रय ते पुण्यकर्माणः प्रत्युपस्वितटद्धयः | तत्र तजृज्नेरुपाख्यातान्‌ अ्रवापुमेहतो निधौन्‌ ॥३९॥ अलं घर्मायकामानां निखिलानामवाप्रये | निधयो नेकविधयो श्वूर स्ते गतारयः ॥४ ०॥ ततस्तत्र तिलम्भाच्च परिणमाच्च HAT: | तस्मिन्‌ बास्वुनि argu: पुरं श्रो मत्यवेश्रयन्‌ ig ci सरिदिस्तोणेपरिखं सष्टा्ितमहा पथम्‌ | गैलकल्यमहावप्रम्‌ गिरिव्रनमिवापरम्‌ ॥४२॥ TURE सुविभक्तान्तरापणम्‌ः |

—— ee eee ee ee

. M. afaaterar 1. र P.M. agatersfaatar T. . M. इहस्तविष्टित T. P.M. at T. , 1. व्याजा T. é P.M. *रायनम्‌|

ah,

सौन्द्रनन्द्‌ं काव्यम्‌ ।

हम्येमालापरि लिभ्रम्‌ afa हिमगिरेरिव is en बेदवेदाङ्गविद्‌षः तस्युषः षट AVS | शान्तये aga चेव यच विप्रानजौजपन्‌ is vi तदभूमेरभियोकरणाम्‌ प्रयुक्तान्‌ विनिटृन्तये | यत्र सखेन प्रभावेन त्ये देण्डानजौजपन्‌ ॥ ४ ५॥ चारिचधनसम्पन्नान्‌ सलव्नान्‌ दौ घेद शिनः | शरदैतोऽतिष्टपन्‌ पेते शूरान्‌ दक्षान्‌ क्टुम्निनः ॥४ El यसलेसेरोगे रेयुक्तान्‌ मतिवाज्िक्रमादिभिः | कम्मेखु प्रतिरूपेषु सचिवांस्तान्‌ न्ययूयुजन्‌ ॥ ४ Ol वसुमद्धिर विभ्वान्तेर लं विर विस्मिते; | | यद्रभासे नरैः कौणेम्‌ मन्दरः किन्नरोरिव ॥४८॥ यच ते इष्टमनसः पौरपरौ तिचिकौषेया | श्रौ मन्त्यद्यानसंज्ञानि यश्ोधामान्यचौकरन्‌ ॥४८॥

(४ शिवाः geaftwiga परमाग्यगुणम्भसः

। + . लः वा रतन Sea चेतनोत्कषान्‌ दिव्‌ सरव्वासखचो खनन्‌ ॥५ ०॥

RS ` मनोज्ञाः] Ta: oS पयिषृपवनेषु च । es सभा कूपवतोओेव ममन्तात्‌ प्रत्यतिष्ठिपन्‌ ny vi

<A दर्यश्वरथसङ्गोणं असङ्गो णेमनाकलम्‌ |

त्रनिगूढायेविभवम्‌ निगूढज्ञानपौ रुषम्‌ ny ei

९.१. 14. षषः | 2 P.M. अनिगृढायिं० |

प्रथमः सगेः। 9

सन्निधानमिवार्थानाम्‌ श्राधानमिव तेजसाम्‌ । ` निकेतमिव विद्यानाम्‌ संङतमिव सम्पदाम्‌ ॥५३॥ qlee गुणवताम्‌ च्राश्रयं शररेषिणाम्‌ | WAT कृतश्रास्राणाम्‌ आलानं बाह्गशालिनाम्‌°॥५४॥ समाजेरुत्सवेः दायै: क्रियाविधिभिरेव च | च्रलंचक्ररलवोययास्ते जगद्धाम तत्पुरम्‌ ॥\५५॥ यस्म्मादन्यायतस्ते च कञचिन्नाचौोकरत्करम्‌ | तस्मादल्येन कालेन तन्तद्‌प्रूयुरन्‌ पुरम्‌ ॥५.६॥ कपिलस्य च तस्यस्तसिन्नाञ्रमवास्तनि | यस्मात्तं तत्‌ पुरञ्चत्रुः तस्मात्‌ कपिलवाम्त॒ तत्‌ ॥५७॥ ककन्दस्य मकन्दस्यरं कुष्राम्बस्येव चाञ्रमे। gait यथा हि श्रूयन्ते तथेव कपिल तत्‌ ॥५८॥

BIT: पुर तन्‌ पुरुह्तकल्पा-

स्तं तेजसाय्यंण न विस्मयेन |

AG: यश्रोगन्धमतञ्च शश्वत्‌

सुता ययातेरिव को्तिमन्तः Wye tl

तन्नायवन्तेर पिराजयुचर-

रराजकं नेव रराज TWA |

९ P.M. grat बाड्सालिनाम्‌ । 7. 1/. 1. खलानां ats- श्रान्दिनाम्‌। २ P. Matsa; ३ P.M. ग्टकन्दस्य।

सौन्दरनन्द्‌ं काच्यम्‌ |

ताराखहसेरपि दौप्यमानेः

च्रनुत्थिते, चन्द्र द वान्तरोचम्‌ ॥६ ०॥

यो ज्यायानय वयसा FUy तेषाम्‌ WSU दृषभ THI टृषाणाम्‌ |

ते तच प्रियद्युरवस्तमभ्यषिञ्च-

नादित्या दशश्रतलोचनं दिवौव ne १॥ आचारवान्‌ विनयवान्‌ नयवान्‌ क्रियावान्‌ wala नेरद्धियसुखाय छटेतातपच्रः | तर्श्राठभिः परितः स ज॒गोप tiga संक्रन्दनो दिवमिवानुखतो मर्ङ्खिः॥६३॥

सौन्दरनन्दर-महाकाग्ये कपिलवस्तुवणंनो नाम प्रथमः सगः |

PLM, अनुदिते | 2 P.M, धम्भ(यतेन्द्रिय० | र a P.M, सगैन्द्‌ शानन्द्‌ ° |

TS ype ra

feata: सगः |

facta: ast: | aa: कदाचित्‌ कालेन तदवाप कुल क्रमात्‌ | Learn प्द्धोदनो नाम wena जितेद्धियः ॥१॥ | „0 {|

यः स सज्जिनकामेषु ओरप्राप्तौ न विसिस्मिये । 3 ddodh ‡ -नावमेने परान्‌ wer परेभ्यो ‘arfa विव्यथे ॥२॥

eset!

वलोयान्‌ waa: श्रतवान्‌ बुद्धिमानपि | विक्रान्तो नयवांश्चैव धौरः सुमुख एव च ॥३। वपुभ्ांश्च नच want cfaut न च asia | तेजसो न चन ae: कत्ता च न च विस्मितः isi श्राकिक्त(ः] शरत्रभिः adele सुदद्‌भि[शख) व्यपाभ्रितः | श्रभवद्यो न विमुखः तेजसा दित्छयेव च ॥५॥

यः पूर्वै राजभिर्याताम्‌ यियासुर्धमपड़तिम्‌ |

ws दौचामिव वहन्‌ टत्तेनान्वगमत्पिटन ॥६॥ यस्य सुव्यवद्ाराच TANTS सुख प्रजाः |

शिशिरे विगतोदेगाः पितुरङ्गता दव 101 HAUNT: कृतास्त्रो वा जत वा विपुले Ha । श्रता न ददृश योऽख द्‌ शेनमौ यिवान्‌ ॥८॥

१ P.M, नामि।

~ ~ =

सोन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

fea विभ्रियम्यक्तो यः Ward न चुभे । दुष्कृतं asia त्यक्ता सस्मार शतमपि ict प्रणताननुजग्राह विजग्राद कुलदिषः | आपन्नान्‌ परिजग्राह निजग्राह स्थितान्‌] पथि ny ot प्रायेण विषये तस्य तच्छोलमनुवत्तिनः | saat ददृशिरे धनानोव गुणानपि ॥११॥ Vase यः परं ब्रह्म ATAU सततं तिः । दानादि पभय पापं ated किञ्चन ne et शत्या. wtafast स सद्ाजोवोद्यतां धुरम्‌ | नद्यकाङ्गोत Yar सत्यन्ूहन्तमपि जौवितम्‌ uy an विदुषः पथ्येपा सिष्ट अकाशिष्टत्मवत्तया । वयरोचिष्ट च farsa: मासौषे चन्द्रमा इव tle gi श्रवेदौत्‌ वुद्धिशास्त्राभ्याम्‌ इह चामुत्र च चमम्‌ । अरच्तौत्‌ धेययैवोय्यीभ्यं इद्दियाष्यपि च प्रजाः॥११५॥ च्रहार्षो[त्‌] दुःखमारत्तानाम्‌ दिषतां चोजितं यशः <n च aq: uf waar anea Fil én aq दुःखितान्‌ पश्यन्‌ प्रत्या करूणात्मक नाघोषोत्‌ च amiga भ्रन्यायाधिगते्धनः ॥१७॥ awucesafaatq aay विगणष्वेपि | नादिदासौत्‌ श्रदिष्सौत्त सौमुख्यात्‌ सखं(त्व)मयेवत्‌ ॥ १ Si

P.M. °राच्तैत्‌। २ P. 1. न ह्यवाच्ाच्छतः P, UL. M. indistinct जावत |

feata: am: | १९

अ्रनिवेद्याग्रमहद्यो atfaaq fafseaa: | WAVE नाधचत्‌ can गामिव nec bof Cee ना्चत्‌ क लिमप्राघ्रम्‌ नारचत्‌मानमेश्वरम्‌ । 4" ६.92. च्रगमेवद्धिमाधिक्तत्‌ vara न तु कौत्तये॥२०॥ / क्त शरादानपि कांञित्त्‌ नाक्किष्ट करिष्टकम्मेणः श्राय्येभावा्च atfeaq’ दिषतोऽपि सतो mary ॥२१। MBI वपुषा दृष्टौ: प्रजानाम्‌ चन्द्रमा <a) परस २ भुवि anzaq मदहाविषमिवौ (बो)रगम्‌ ie ei

2 4 =A ug? al )

` aaaq fase aw atyq afaa कचित्‌ चतः? श्रदिचत्‌ तस्य दस्तस्यमात्तभ्यो Qed धनुः ॥२२॥ हृता गसोऽपि प्रणतान्‌ प्रागेव प्रियकारिण

क # द श ल्लिग्धया दृश्या AMMA वचसासिचत्‌ ॥२४॥ वद्धो रथ्यगमत्‌ विद्या विषयेष्वज्गुह्वदलः | faa: कान्तैयुगे wa waa रच्छेऽपि नाखसत्‌ ॥२५॥ द्धि ॐ maize aU: श्रश्वदरृघत्‌ मिचमम्पद्‌ा | श्रवत्तिष्ट च aey नाटतत्‌ गदिते पथि een cS Aa ft WET ARIAT गणेगबन्धेनरोरमत्‌ । ESS ` ~~

TaHaiaqed सत्यान्‌ AE: नापौ पित्‌ प्रजाः ॥९७॥ रक्षणात्‌ चेव wate निखिलां गामवौवपत्‌ |

५ P.M. नादुत्तत्‌ +. २ P.M. कुतः | = Pam. प्राणः |

7

a -

सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

स्यष्टया दण्डनोत्या च रातिसखच्रानवोवपत्‌ ॥२८॥ कुलं राजण्िन्तेन यशोगन्धमवोवपत्‌ | ala तम इवादित्यः तेजमारौनवौवपत्‌ ॥२९॥

° ॐ “A =z ` श्रपप्रथत्‌ पिटठ्श्चव सत्‌युच्सदूगः गणः |

स लिलेनेव चामभोदो" इन्तेनाजिहदत्‌ः प्रजाः ne ol

द्‌ानेरजसख विपुलैः सोमं ae न्‌ अषु । + क 9 राजघम्मस्थितलाच् काल स॒खम॒दषवत्‌ is vii

श्रधर््िष्ठामचकयन्नकथामकयंकथयः |

UHI A च परान्‌ धम्मायाभ्युदसोरसहत्‌ ॥२ ९॥ A € € । राष्टमन्यच च वलनं स किञ्चिददोदपत्‌ | सत्येरेव च सोद्योगं दिषदपेमदौदपत्‌ ie aii सेरेवादीदपत्‌ चापि wat wat ye: कुलम्‌ | प्रजा aA सत्वैधश्मव्यवस्यया ॥ २ vi श्रान्तः समये यज्वा यज्ञश्दमिममोमपत्‌ | पालनाच दिजान्‌ aq निरुद्‌ विग्रानमौमपत्‌ ॥ रे wi गरूभि विधिवत्‌ काले सौम्यः" सोमममौ मपत्‌ | i ss “A तपसा तेजसा चेव दिषत्‌सेन्यममो मपत्‌ ॥ ३ <i प्रजाः UAVS: GH धममवोवपत्‌ |

९ P.M. aret a । २ P.M. अनजिक्दत्‌ | a P.M. परां धम्भायाभ्यदसौवद्त्‌ | g P. L. M. ata: |

feata: am: | ९३

द्‌ गेनाचचैव धम्य काले खगं मव [व] पत्‌ ॥२ ७॥ वयक्तमप्ययजृच्छरेषु नाधम्िष्टमतिष्टिपत्‌ः |

परिय इत्येव wna न मरागात्‌ श्रवौट्रघत्‌ ॥२८॥ ८ तेजसा च fas देव रिपून्‌ दृप्तान्‌ ९ wate | 541. amiaita दोप्रन प्रथिवौच्च aglnay ॥२८॥

आनृश्रस्यान्न ane तेनाद्‌ायि सदायिने।

द्रव्यं महदपि त्यक्ता न चेवाकोत्तिं किञ्चन ig on तेनारिरपि दुःखात्ता नात्याजि शरणागतः |

जिला दृक्तानपि रिप्रन्‌ न तेनाकारि fame: ig ci

न तेनाभेदि मर्य्यादा कामाद्‌ Sure भयादपि | -

तेन सत्‌खपि भोगेषु नासेवो न्ियद ्तिता ॥४ २॥

न तेनादशि विषमं कार्यैः कचन किञ्चन | ५,८०५.५2 ८2१ ८

विग्रियप्रिययोः ae न तेनागामि निक्रियाः ॥४ ३॥ अ . 4

~ + भुत ang 19 2 + 9- ^~ , £

y aggiatfa सततं वेदोक्तो way एवच ॥४४॥ (८.८ Mt oof एवमादि भिरत्यक्तो awa सुलभः गणे: | अ्रशक्यगक्यसामन्तः WRIT: स WAIT WB YI

तेनापायि यथाकल्पं सोमश्च aw एवच ।

au तस्मिन्‌ तथा काले ध्मैकामा दिवौकसः | विचरदि शि लोकस्य धम्मोचययां दिद वः is en

—

९ P.M. ना afare मतिख्वपत्‌ | २ P.M. अवोहसव्‌ । 2 P.M. न तेनादाधि विषम are |

१8

सोन्दरनन्दं काव्यम्‌ |.

धन्मात्मानः चरन्तस्ते धममजिन्ञासय! जगत्‌ | Tene विगश्रषोण धर्मात्मानं नराधिपम्‌ vs on दे बेभ्यस्तुषितेभ्योऽथ बोधिसत्वः fafa asa | उपपत्तिं प्रणिदधे कुले तस्य महौपते[:] ॥४८॥ तस्य देवो नृदेवस्य माया नाम. तदाभवत्‌ | fatetuaan माया माये दिति देवता ॥४९॥ ` (2 र समये गभमाविग्रन्तं ददशे खा, eo वारणं श्वेतम्‌ रैरावतमिवौजमा ॥५०॥ त विनिरदिदिष्ः Wat wi खभ्रविदो fast: | तस्य जन्म कुमारस्य walqaytaa ny ei तस्य ' सक्र विगरेषस्य जातौ जातिच्चयेषिणः | साचला प्रचचालोर्व्वौ तरङ्गाभिहतेव नौः ॥५२॥ सूय्यैरश्िभिरक्तिष्टं पुष्यवषे[ : ] पपात खात्‌ | दिगवार णएकराधूतात्‌ वनाच्चैचरयादिव yal दिवि दुन्दुभयो नेदुः दौव्यताम्‌ मरुतामिव | दिदौपेत्यधिक qe: शिवश्च पवनो ववौ ॥५४॥ त्‌तुपुस्तुषिताश्चव शएद्धावामाश्च देवताः सधम्भेबह्मानेन स्वानां चानुकम्पया www समाययौ BWA ्रयस्केतकरः परः |

१ P.M. बौज° T |

feata: aa: |

TS शान्तया wag wa विग्रहवानिव ॥५ ६॥ देव्यामपि यवोयस्यामरण्वामिव पावकः | नन्दो नाम सुतो जज्ञे नित्यानन्दकरः कुले ॥५७॥ दौधेबाङ्म॑दावच्ाः िहांसो टषभेचणः । वपुषाग्येण at नाम सुन्द्रोपपदं दधे ॥५८॥ मधुमास दव प्राप्तः Get नव दृवोदितः) > चानङ्गः स वभो कान्तया त्रिया ॥५९॥ सतौ संवद्धयामास ate: परया खुदा | श्रथः सन्ननहहस्तस्थो धम्मकामौ महानिव ॥६ ol तस्य काकेन सत्युत्रौ वदधाते भयापहो (सतौ) । श्राय्येस्यारम्भमदतो watyifaa wae ॥६ ci तयोः सत्पु चयो मेध्य श्राक्यराजो रराज सः। मध्यदेश दव amt हिमवत्पारिपाच्योः॥६९॥ ततस्तयोः sMaat: क्रमेण नरेन्द्रखुन्वोः शत विद्ययोख | कामेष्वजख प्रममाद नन्दः सर्व्वाथेसिद्धस्तुः न atts ॥६२॥ स twa fe जोणंमातुरञ्च aay विष्श्नन्‌ जगद नभिन्नमात्तइदयः, |

९ P.M. fafseq |

९५

९९ सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

HE गतपरमशङ [न] विषयर तिमगमत्‌ जननमरणभयममितमभितो विजिघांखुः ve ४॥ उदगात्‌ श्रपुनभेवे मनः प्रणिधाय स ययौ शयितवराङ्गनादनाख्यः | निशि नुपतिनिलयनात्‌ वनममनकतमनाः सरम दव मयितनलिनात्‌ कलहंसः ॥ ६ ५॥

सौन्दरनन्दे महाकाये राजवणंनो नाम दितौयः aa: |

@ala: Aa: |

aara: स्मः |

तपसे ततः कपिलवस्तु इयगजर यौ घमङलम्‌ | ओमदभयमनुरक्रजनं स fasta fafgaaat वनं ययो ॥१॥ विविधागमांस्तपस्सितांञ्च विविधनियमा श्रयान्‌ सुनोन्‌ प्रच्छ | म विषयदठषारृपणान्‌ श्रनवस्ितं तम इति न्यवत्तेत ॥२॥ ay मोत्तवादिनमराडम्‌ उपश्ममतिं तयोटूकम्‌ | तत्वकृतमतिरुपास्य जहात्रयमप्यमागे इति मागेकोविदः wei a विचारयन्‌ जगति किन्‌ परममिति तन्तमागमम्‌ | निश्चयमनधिगतः परतः परमं चचार तप एव दूष्करम्‌ Isl श्रय नेषमागं दूति वच्छ तदपि fags जहौ तपः | व्याधिरविषयमवगम्य परम्‌ बुभुजे नरान्नमन्टतत्बद्धये iyi म सुवणपोनयुगवाङ्ः खषभगतिरायतेच्तणः | श््षमवनिरुदमभ्यगमत्‌ परमस्य निश्चय विधव भुत्छया ॥ ६॥ उपविश्य तच छृतवृद्धिरचलष्टतिरद्विरा नवत्‌ | मारबलमजयद्‌ यमयो बबधे पद्‌ शिवमदाय्येमव्ययम्‌ ॥७॥ श्रवगम्य तं चः कृतकाय्येमग्डतमनसो दिवौकसः | दंमतुलमगमन्मुदिता fagel तु मारपरिषत्‌ ्चुचतुभे ॥ ८ ॥ सनगा च शुः प्रविचचाल इतवहसखः शिवो ववौ । नेदुरपि च सुरदुन्दुभयः प्रववषे चाम्बधरवजिंतं नभः ॥९॥

~

१ P. L. M. wire | 2 Pie, qa । २ P.M. प्रियो |

cs

\ ~ सोन्द्रनन्दं काव्यम्‌ ।

श्रववुध्य चेव परमायेमजर मनुकम्पया fay: | नित्यमगश्तसुपद भे यितुम्‌ स वरणएसापरिकरामयात्‌ goa ॥१ ०॥ अय धम्मेचक्रम्डतनामि तिमतिसमाधिनेभिमत्‌ । \ तच विनयनियमारम्टषि sat feara परिषद्यवन्तेयत्‌ ॥११॥ दरति दुःखमेतदि यमस्य समुद्‌ यलता प्रवत्तिका । शाज्तिरियमयवसुपाय दति प्रविभागशः परमिदं चतुष्टयम्‌ ॥ २ २॥ अभिधाय च तिपरिवन्तमतुलमनिवत्येष्मुत्तमम्‌ | दाद्‌ श्नियतविकन्यमपि विनिनाय कौ ए्डिनसगो चमादितः॥१३॥ स fe टोषसागरमगाघमु पधिजलमाचिजन्तुकम्‌ | क्रोधमद्‌ भयतर इचपलं प्रततार लोकमपि चाप्यतारयत्‌ ie gil a विनोय काशिषु Tag बह्जनमयो गिरित्र | पिच्यमपि परमकारुणिको नगर ययावनुजिष्टच्या तदा ॥१५॥ विषयात्मकस्य fe जनस्य बड़ वि विधमा गे सेविनः | खय्येसदृ्वपुरण्यदितो विजहार Ga इव गौतमस्तमः ॥१ ६॥ श्रभितस्ततः कपिलवस्तु परमश्रभवास्तृरस्ततम्‌ | व[1]स्तुमतिग्रुचिशिवोपवनम्‌ 3 ees निष्यदतया यथा वनम्‌ | ol अपरिग्रहः स fe am नियतिमतिरात्मनोश्वरः। नैकविधभयकरेषु किमु ana: सदेश tua भिचवस्त॒षु ie cl प्रतिप्रूजया न स Wee न च प्चम्मवन्नयागमत्‌ | निखितमतिरसिचन्दनयोः न जगाम सुखद्‌ःखयोख विक्रियाम्‌ ॥१९॥

९ P.M अनित्यम्‌ | ३ 1. ॥1, wa P. L. M. lacuna. ` T.

>= . & ~ क {८ a v Ng j - a ५, P= yar 9, = ज > Pore ~ 4 ~® J cd ५ « #

= ई i, - amas La ‘ _ ४ &@ | ॥

Brita fioSi Se Ne | Al te

fa 3.~ / श च ^ $ [ट त यः सग (^ € ई प of „ <^१^८1 भ t it | r , To) ea of NAL i

Sim cepa 2a; 5 22-65 FG oF अय पायवः समुपलभ्य सुतसुपगतम्‌ तयागतम्‌ |

द्रणंमवज्तुर गानुगतः .सुतद नोत्‌ सुकतयाभिनियेयो ie ०॥

सुगतस्तया गतमपेच्छ.नरपतिमघौरमानमतया ।

्रेषमपि जनमश्रमुखम्‌ विनिनोषयां गगनमुत्‌पपात इह Reh

स विचक्रमे दिवि yata पुनरूपविवेश afeara |

निश्चलमतिः fanfay: पुन बैडधाभवत्‌ युनरग्त्‌ तथेकधा ॥२२॥

सलिले faatfaa चचार जलमिव विवेश मेदिनोम्‌ |

मेघ इव दिवि व[वाषं पुनः पुनरुज्वलन्नव दवोदितो रविः॥२३॥

यु गपज््वलन्‌ ज्वलनवच WAY मेघवत्‌ |

तप्तकनकसदृ MAINA स वभौ प्रदौप्त Ta सन्ध्यया घनः ॥२४।

तमुदौच््य हेममणिजालवलयिन मिवो त्थतं ध्वजम्‌ |

प्रोतिमगमद्‌तुलां नृपतिः जनता नताञ्च बह्कमानमभ्ययुः ॥२५॥ अथ भाजनोङतमवेच्य मनुजपतिश्टद्धिसम्पदा |

पौरजनमपि च तत्‌ प्रसवेन निजगाद धम्मैविनयं विनायकः ie el

नृपतिस्ततः प्रथममाप फलमगटतघम्मेसिद्धयोः |

धम््मतुलमधिगम्यसुनेः मुनये ननाम स यतो गुराविव ye Sl

बहवः प्रसन्नमनसोऽय जननमरणा्तिंभरव

शाक्यतनयदषभाः कृतिनो Sal दवानलभयात्‌ प्रवत्रजुः WR TI

fassy येपि न शटहाणि तनयपिहमाचपेचया |

तेऽपि निथमविधिमामरणात्‌ sey युक्रमनसख् दधिरे yee i

१९ P.M. सुगत°।

Re सोन्द्रनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

न जिहिस amafa जन्तुमममि परवधोपजोवनः |

किं वत विपुलगणः कुलजः सदयः सदा किमु सुनेरुपामया ॥२५॥ अृगोद्यमः Hasty परपरिभवास्होऽपि सन्‌ | नान्यधनमपजदहार तथा भुजगा दिवान्यविभवात्‌ (विव्ये le १॥ विभवाल्ितोऽपि तरणणेऽपि विषयुचपल द्ियोऽपि न्‌)

नेव च परयुवतौर गमत्‌ Lat ला९ ददनतोप्यमन्यत ॥ रे २॥

अनृतं जगाद नच कञ्चित्‌ ऋतम पि anew नाप्रियम्‌ | aaa न जगावदितम्‌ दितमप्यवाच न च UAT यत्‌॥? ३॥ मनसा ललोभ न च जातु परवसुषु बद्धमानमःः | कामसुखमसुखलतो विग्डशन्‌ विजहार Sa TI Aa SSAA: esi

न परस्य कञ्चित्‌ भ्रपघातमपि च मणो व्यचिन्तयत्‌ |

माद पिटसुतसुदत्सदृशं म azn तच हि परस्परं जनः॥३५॥ नियतम्‌ भविष्यति awa भवदपि च श्तमष्ययो।

कम्मे फलमपिच लोकगतिनिंयतेति देनमवाप साधु We él इति कम्मण enfada परमक्कुशलेन श्रिणा।

afafa भियिलगुणेऽपि युगे विजहार aa सुनिसंश्रयान्जनः ॥ 2 ol) न च तच कञ्चिदुपपत्तिसुखमभिललाष aad: | सबव्वेमशिवमवगम्य भवम्‌ भवसच्याय वदते न जन््रने ॥३८॥

१ PyM. PAL. M. परमद्िता T 2 P. L. M. weataa: |

ढतौ यः AI: | 22

अकथकयाग्टरह्िन एव परमपरिष्द़्दृष्टयः।

स्रोतसि fe asfat aeat रजसस्तनुत्वमपि चक्रिरे परे*॥२९॥ वदतेऽच योऽपि विषमेषु विभवमदृ शरेषु कश्चन | त्यागविनयनियमाभिरतो विजहार सोऽपि न चचाल सत्पयान्‌ ॥४०। श्रपि च खतोऽपि परतोऽपि न भयमभवत्‌ न देवतः |

तच च सुखसुभिचगुणेः Hey: प्रजाः कतयुगे राज्ञो मनो रिव ॥४१॥ दति मुदितमनामयन्निरापत्कुरुरुपुरुपुरो पमं पुर तत्‌ ्रभवभयदेशरिके महष विहरति तच शिवाय वौतराग दति ven

सोन्दरनन्दे महाकाव्ये तथागतवणेनो नाम दतौयः Ba: ॥ २॥

२, P.M. खोतसिद्धौस ततरे वद्ृवोरजसत्वतमपि चक्रिरे प्ररे

RR, सौन्द्रगन्द्‌ं TAF |

चतुथः सगेः ।

मुनौ ब्रुवाणेऽपि तु तत्र waa धम्मं प्रति ज्ञातिषु चादृतेषु | प्रासादसस्यो मदनेककाय्यैः प्रियाषदायो विजहार नन्दः ॥१॥ स॒ चक्रवाक्येव fe aman: तया समेतः प्रियया प्रियाः | नाचिन्तयत्‌ वैश्रमणम्‌ न शक्रम्‌ तत्‌ष्थानहेतोः BA एव धम्मैः WRN aay च रूपेण च सुन्दरौोति स्तम्भेन गव्व॑ण च मानिनोति। दौष्या च मानेन च भामिनोति यासौ वभाषे चिविधेन नाना nai सा हासदहसा नयनदिरेफा पौनस्तनाभ्यनतपदमकोषा | श्रयो वभासे wautfeda स्त्रौपद्धिनो नन्ददिवाकरेण ॥४॥ रूपेण चात्यन्तमनो हरेण रूपानुरूपेण च चेष्टितेन । मनुव्यलोके fe तदा awa सखा सुन्दरो स्तो पुरुषेषु नन्दः ॥५॥ खा देवता नन्दनचारिणोव कुलस्य नान्दोजननश नन्दः | aaa मर््त्याननुपेत्य देवान्‌ ख्ष्टावश्चलामिव waurar ied तां खुन्दरों चेत्‌ न लभेत नन्दः सावा निषेवेत नतं नतभूः । ae ya तत्‌ विकलं न शोभेतान्योन्यद्धो नाविव राचिचनद्रौ ॥७॥ कन्दपेरत्यो रिव Baa प्रमोदनान्द्यो रिव नोडग्तम्‌ | प्रहषेतुश्चोरिव पाचभ्वतम्‌ इन्दं aula wena ॥८॥ परस्परो दोचणएतत्पराच्चं परस्पर ॒व्याइतसक्तचित्तम्‌ | परष्यराङरेषदताङ्गरागम्‌ परस्पर aya जद्दार ॥९॥ भावानुरक्तौ गिरिनिद्यरखौ तौ किन्नरौकिपुरुषाविवोभौ | चिक्रौडतुखापि विरेजतुञ्च रूपथियान्योन्यमिवाकिपन्तौ 12 ०॥

Aqua: Ga: | २दे

श्रन्योन्यसरा ग विबद्धनेन AZAR AAAS |

AAA agate तेन, सलोलमन्योन्यममोमदरच ii? !॥ विश्वषयामास ततः भरि(पोयां स सिषे विषुस्तां न ग्टजावदाथैम्‌ | खेनेव रूपेण faafear fe विग्डषणानामपि wad सा॥१९॥ दत्वाय सा दपेणमस्य स्ते ममाग्रतो UTA तावदेनम्‌ | विग्रेषक यावद्‌ हं RUM AMI कान्तं सच तं वभार ॥१२॥ भन्तेस्ततः wy निरूप्यमाणा विग्रेषकं भासि९ चकार तादृक्‌ | निश्वासवातेन च दपेणस्य चिकित्सयित्वा निजघान नन्दः ue Bil सा तन्न, चेष्टाललितेन भन्ते: शरान चान्तमेनसा? जास | बर ष्टा किल नाम तस्मे ललाटजिद्यां भृकुटिं चकार ॥१५॥ चिप कर्णीत्पलमस्य चांसे करेण स्येन मदालसेन |

पतराङ्कलिं चाद्धंनिमौलिताच्ं vase तामेव विनिदूधाव ॥१६॥ ततञ्चलनूषुरयन्तिताभ्याम्‌ नखप्रभोद्धा सितराङ्कुलिभ्याम्‌ |

पद्भयां प्रियाया नलिनोपमाभ्याम्‌ मूड भयान्नाम ननाम नन्दः ॥१७॥ स समुक्रपुष्योग्मिषितेन agi ततः प्रियायाः feaaq वभासे । सुवणवेद्यां अ्रनिलावभद्मः पुष्यातिभारादिव नागदक्तः ॥१८॥

सा तं स्तनोदत्तितहारयष्टिरुत्यापयामास निपोद्य दोर््याम्‌ |

कथं कतोसोति जहास We: सुखेन सातचोकतकुण्डलेन Ve |

१ P M. तर्थ॑बलेदतेन | 2 P. M. aratfafa, not in P. L. M. T. 3 P.M. साध्येन चातुमेनसा | |

२४ सौन्द्रनन्द्‌ं काव्यम्‌ ।

पत्य्ततो द पेणसक्तपाणेः मुङ्सुङरव॑त्रमनेचमाणा । तमालपच्राद्रेतले कपोले समाधयामाम विशेषकं तत्‌ ie ०॥ तस्या सुखं तत्‌ सतमालपच्नम्‌ ताम्राधरोष्टम्‌ चिक्रुरायताच्म्‌ | रक्राधिकाग्रम्‌ पतितद्िरेफम्‌ मगेवलं पद्ममिवावभासे ie yl नन्दस्ततो दपेणमाद्रेण Fava तदा ae ५, विशेषकावेच्चएकेकराच्तो लडत्‌ प्रियाया वदनं ददश ॥२२॥ ततङ्गण्डला दस्तविगेषकान्तं कारण्डवक्तिष्टमिवार विन्दम्‌ | नन्दः प्रियाया सुखमोक्तमाणो wa: प्रियानन्दकरो वश्व ie al विमानकनर्प a विमानगमं ततस्तया चेव ननन्द नन्दः | तथा गतश्चागतभेक्कालो Hae तस्य प्रविवेश्र बे Ue si saga fryway तस्यो भ्वातुःेडेऽन्यस्य we यथेव | तस््मादथो प्रवयजनप्रमादात्‌ भिक्लामलेन्धरेव पुनजंगाम ॥२५॥ काचित्‌ पिपेषान््विलेपनं fe वासोङ्गना कावित्‌ sarees | ्रयोजयत्‌ खानविधिं तथान्या जयन्धुरन्याः BTA: BAZ ॥२ ९॥ तस्मिन्‌ हे भन्तुरतश्चरन्यः क्रौडानुरूपं लडितं नियोगम्‌ । काचिन्न qg cea: बुद्धस्य वेषा नियतं सनौषा ile ol काचित्‌ खिता तत्र तु eee गवाचपक्ते प्रणिधाय चचुः | विनिष्मतन्तं सुगतं eeu पयोदगर्भादिव दौप्रमकम्‌ ॥२८॥ सा गौरवं तच्र विचाय्ये भन्तैः खया च भत्याहंतयाहेतश्च | नन्दस्य तस्थौ पुरतो विवचुः तदाज्ञया चेति agra ॥२९॥ श्रनुग्रहायास्य जनस्य WS YRS नो भगवान्‌ प्रविष्टः | भिच्ामलन्धा गिरमासनं वा शून्यादरण्यादिव याति ग्यः Ne ol

चतुर्थः aa: | २५

Fa महषः स ग्टदप्रवेशं सत्कार होनञ्च पुनः प्रयाणम्‌ | चचाल चिचाभरणाम्बरखग्‌ कन्ण्द्रुमो धृत द्वानिलेन '३१॥ छत्वाज्ञलिं qefa पद्मकल्य ततः स कान्तां गमनं ययाचे | av गमिय्यामि गरौ प्रणामम्‌ मामभ्यनुक्ञातुमिहाहंसौति ॥ २ २॥ सा वेपमाना परिमखजे तं शालं लता वातममौरितेव | ददश चाश्रुतलोलनेच्रा Aes निश्वस्य वचोऽभ्युवाच ie ai नाहं यियासो गरुद शेनार्थ॑म्‌ श्रहामि ata तव धम्मपौड़ाम्‌! । गच्छाय्यैपुैडि च गप्रमेव विशेषको यावदयं न We: Ne Bll स चत्‌ भवेस्वम्‌ खल्‌ dE दण्डं महान्तम्‌ नचि वानि ह, मु ङ्संह्स्ां शयितम्‌ कुचाभ्याम्‌ विनयम्‌ च न चालयेयम्‌ ॥२५॥ अयाप्यलोनाग्वानविरगेषका ध > | त्वरितम्‌ ततः त्राम्‌ | निपौडयिय्यामि सुजदयेन (विष्णा िलेपनेन Neel दत्येवसुक्तश्च निपौडितश्च तया स वेण खनया sma!) '

ui

एवं करिष्यामि विमुञ्च चण्डि यावद्गृरुदूरगतो नमे a: 2 21 ततस्तनोद्‌ वन्तितचन्दनाभ्याम्‌ सुक्तो सुजाभ्याम्‌ न A मानसेन | fagra वेषम्‌ मदनानुरूपम्‌ तत्कालयोग्यम्‌ म वपुवभार॥8८॥ सा तं प्रयान्तम्‌ रमण प्रदध्यौ प्रध्यानशयून्यस्यितनिश्चलात्तो | स्थितोचकर्णा व्यपविद्धश्रष्या भ्रान्त aa भ्रान्तमुखो श्टमोव tie ci दिदुरयाकिघ्तमना सुनेस्त॒ नन्दः प्रयाणे प्रति तलरे च | विरत्तदृष्टिश्च शनेययौ ताम्‌ ada पश्यन्‌ स लडत्करेणम्‌ ॥४ ०॥

$$

९ P. L. M. धम्मयाचनां |

< सोन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

mined पौनपयोधरोखरूम्‌ स सुन्दरौ रुद्रौ faarz: |

कारेण पश्यन्‌ न ततपे नन्दः पिवननिवेकेन जलं करेण ॥४१॥ तं गौरवं बृद्धगतम्‌ चकषं भार्यानुरागः पुनरा चकं |

vist यात्‌ जापि. थ न तस्यौ ace fea राजहंसः 118 Ril WE ऋयगत॒ञ्च तस्या हख्योन्ततश्चावततार ATA |

श्रुत्वा ततो नूपुर निखनं स पुनः ललम्बे दये wWela: iy zl

स कामरागेण निग्ट्द्यमाणणे घन्मानुरागेण च FWA: |

जगाम दुःखेन विवत्येमानः 9a: प्रतिखोत इवापगायाः ॥४४॥ ततः क्रमैर्दौधेतमेः प्रचक्रमे कथं नु यातो न गुरूभेवेदिति | ade तां चेव विगेषकप्रियां कथं प्रियामाद्र विशेषकामिति ॥४१५॥ श्रय स पयि eam सुक्तमानं पिढनगरेपि तथा गताभिमानम्‌ | द ्रवलमभितो विलम्बमानम्‌ ष्वजमनुयान इवेन््रमच्छोमानम्‌ ॥४९॥

सोन्दरनन्दे महाकाये भार्य्यायाचितको नाम चतुथेः सगे: ॥ 8 ॥

पञ्चमः सगेः। २७

पञ्चमः सगेः |

ञ्रयावलीर्य्याश्ररयदिपेभ्यः शाक्या यथाखद्धिः गदो तवेषा | Awe व्यवहारिण्ख महामुनौ भक्तिवश्रात्‌ weg: ॥१॥ केचित्‌ प्रणम्या लु ययुमुहन्तेम्‌ केचित्‌ प्रणम्याथैवगेन जगुः । केचित्‌ खेष्वावभथेषु तस्यः छलाच्नलगन्‌ वो चणतत्पराचाः ॥२॥ बद्धस्तुतस्तच नरेन्रमागं खोतो महत्‌ भक्तिमतो जनस्य | जगाम दुःखेन विगाहमानो जलागमे सोत दवापग{]याः ai श्रयो aefg: पयि सम्यतद्धिः सन्पृज्यमानाय तथागताय | कन्त प्रणामं न श्रशाक नन्दस्तेनाभिरेमे तु [CAT ar ॥४॥ खञ्चावसङ्गम्‌ पयि निभुंमुचुः भक्ते जनस्छान्यमतेञ्च रन्‌ | aay गेहाभिमुखं जिषटचन्‌ मागं ततोऽन्यं सुगतः प्रपेदे uu ततो विविक्रञ्च विविक्रचेताः सन््रागंवित्‌ मागेमभिप्रतस्ये | गलायतश्चाश्यतमाय तसै नान्दौविसुक्ताय ननाम नन्दः tet भरनेत्रैजन्नेव स गौरवेण पटाटरतां णो विनताद्धकायः | रधो निबद्धाञ्नलिरूडनेचः सगद्गदम्‌ वाक्यमिदं वभाषे ॥७॥ AMISH भगवन्तमन्तःपरविष्टमश्रौषमनुयदाय | ्रतस्वरावानहमभ्येपेतो Zee Bala)’ महइतोभ्यद्छयन्‌ ॥८॥ तत्‌ साधु साधुप्रिय मभ्मियायेम्‌ aay भिचृत्तम भेचकालः | gat fe मध्यं नभसो यियासु: are प्रतिस्मारयतौव aa tcl

१ P.M. afs | २ P.M. aaragat, P. L. M. कच्छामदहतः |

alexa काव्यम्‌ । (268

Taga: प्रणयेन तेन स्तेहाभिमानोन्मुखलो चनेन | argefafan सुगतश्चकार नाहार 'छत्यं स यथा fade ।१ ०॥ ततः स Bal मुनये प्रणामं wena मति चकार | श्नुग्रहाथे सुगतस्तु तसै पाच ददौ पुष्करपचनेचः ॥११॥

ततः सख लोके ददतः फलाय पाचस्य तस्याप्रतिमस्य waa | जग्राह चापग्रहणच्तमाभ्यां पद्मोपमाभ्याम्‌ प्रयतः कर।ग्याम्‌ ॥१२॥ पराद्चन्तन्यमनस्कमारात्‌ विज्ञाय नन्दः सुगतं गताम्‌ | चस्तस्थपाचोऽपि गहं यियासु: ससार मार्गात्‌ सु निमौक्माणएः॥९.२॥ भार्य्यानुरागेण Yer we स पाच neturfu यियासुरेव। विमोहयामास् सु निस्ततस्तं रथ्यामुखस्यावरणेन तस्य ¦ १ ४॥ निश्ना(ची)चवोजं? fe ददश तस्य्‌ ज्ञान छद्‌ (:) केश्ररजश्च तोत्रम्‌ क्त गाक्‌लान्‌ [तान्‌] विषयान्‌ स तञ्च नन्द यतस्त सुनिराचकषं।१५॥ सक्ते ्रपच्ो दिविधश्च दृष्टः तया दिकल्यो व्यवद्‌ानपक्ः | आत्माश्रयो हेतुवलाधिकस्य वाद्याश्रयः प्रत्यय गौरवस्य ik ६॥ श्रयन्नतो डेतुवलाधिकस्त॒ निमुच्यते घट्टितमाच va ।

यनेन तु प्रत्ययनेयबुद्धिः विमोच्माप्नोति पराश्रयेण ॥१९ on नन्दः स च प्रत्ययनेयचेतारं यं शिरिये तन्मयतामवाप। यस्मादिमं तच चकार oa तत्‌स्तेहपचान्‌ मुनिरुन्निरह षेन ne ch

# म —— ———_=— > ~ --- ~ ~ -- ~ ~~~

2 P.M. कारं बाहार, 1. L. M. कालन्मह्ार | र P.M, fata | 3 P.M. प्रत्ययने प्रचेता 1.

पञ्चमः सगः | २९

नन्दस्त॒ Gea विचेष्टमानः 7नेरगत्या गुरुमन्गच्छत्‌ | भार्ययामुखं Teasers विचिन्तयन्नाद्र विशेषकं तत्‌ ॥१९८॥ ततो मुनिस्तम्‌ प्रियमाल्यदारम्‌ वमन्तमासेन छताभिद्ारम्‌ | निनाय भग्रप्रमदा विद्धारं विद्याविद्ाराभिमतं विहारम्‌ ॥२०॥ दौनं महा[का]रुणिकम्ततस्तम्‌ दृष्टा सुहन्तं करुणायमानः | करेण चक्राङतलेन als पस्पशे Va उवाच चेनम्‌ tie १॥ यावन्न दिखस्‌ समुपैति कालः शमाय तावद्‌ कुरू सोम्य वृद्धिम्‌ | सर्वावस्था खिह anaes सरव्वांभिसारेण निदन्ति Bw Ne eh साधारणात्‌ खभ्रनिभादसारात्‌ लोल मनः कामसुखान्नियच्छ | दैरिवाग्ेः पवनेरितस्य लोकस्य कामेन fe efaciea ne a श्रद्धा धनं Bead धनेभ्यः प्रज्ञारमस्तृ्षिकरो रसेभ्यः | प्रघानमध्यात्मखखं सुखेभ्योऽविद्यारतिः द्‌ःखतमा रतिभ्यः॥२४॥ हितस्य वक्ता प्रवरः सद्यो. धराय खेदो गुणवान्‌ Baw: | ज्ञानाय इत्यम्‌ परमं eNO? िवानायुपमन दास्यम्‌ ॥२५॥ तन्निश्चितं भक्तमश्टजियुक्रम्‌ परेव्वनायत्तमहाय्यैमन्येः । ` नित्यं fra शान्तिखुषं atta किमिद्धिया्यायेमनयमूद़ा ie el जरा समा AAA प्रजानाम्‌ BY: समो नास्ति जगत्यनयंः | गत्योः समं नास्ति भयं एयिव्यां waws खल्वव शन सेव्यम्‌ Ne ol सेहेन afga समोऽस्ति पाशः खोतो न दष्एासममस्ति दारि रागा्चिना नास्ति ममस्तथाश्चिस्त्चेत्‌ चय नास्ति खुखं च तेऽस्ति ॥२८॥ अवश्यभावौ प्रियविप्रयोगः तस्माच्च शोकः नियतं निषेव्यः | शोकेन चोन्मादमुपेयिवांसो राजषैयोन्येऽप्यवश्रा विचेलेः ॥२९॥

२० सोन्दरनन्द्‌ं काच्यम्‌ |

प्रज्ञामयं ay वधान तस्मात्‌ safe’ निघ्नस्य fe शोकवाणणः। महच्च दग्धं भवकचजालं संधुचयाल्पा प्रिमिवात्मतेजः ॥ रे ०॥ यथौ षधेरस्तगतिः स hr न्‌ दश्यते कञ्चन पन्नगेन | SGP? BY ८/८ = तथानपेच्छयो जितलोकमो दां न दश्यते शो कभुजङ्गमेन ॥ २ १॥ area योगं परिगम्य तत्वं न चासमागच्छति wee | ्रावद्ध वर्मा सुधनुः Barat जिगोषया ge Tareas! te २॥ दत्येवमुक्तः स तथागतेन Vay ग्दतेष्वनु कम्पकेन । ष्टं गिरान्तदैदयेन मोद स्तयेति नन्द्‌:) सुगतं वभाषे ॥३ ali त्रय प्रमादाच्च तसुल्निहोषेन्‌ मलागमच्येव च पाचश्चूतम्‌ । ्रराजयानन्द श्रमाय नन्दं TEANGA मेचमना Hele: ॥ रे yi नन्दं ततोन्तमनसा रुदन्तम्‌ णोति वेदे हसुनिजेगाद | ्रनेस्ततस्तम्‌ समुपेत्य नन्दो न प्रतरजिव्याम्यहमित्यगाच is ५॥ श्वाय नन्दस्य मनोषितं तत्‌ बुद्धाय वेदेहमुनि।] शशंस |

मंश्रत्य तस्मादपि तस्य भावम्‌ महामु निनेन्दसुवाच भ्यः । २ ६॥

aaa प्रव्रजिते faa lab निष चास्मान्‌ | ज्ञालोख ger व्रतिनो गटदस्थान्‌ संविन्न विततेऽचि न वास्ति चेतः ।२७॥ usage विदिता न नूनम्‌ वनानि यें fufafat eae: | fata कामान्‌ उपश्ान्तिकामाः कासेषु नैवं कपणेषु मक्ताः ॥२८॥ श्यः समालोक्य Wsy दोषान्‌ निशा नुत च Wa | नेवाल्ति ain, मतिरालयं ते देशं gatifta सोपसगम्‌ ॥ ९॥

-- --- --~~~~--~~--~---~---- -- ~~~

१ Both MSS. नेष्यान्ति |

पञ्चमः सगेः | २१

संसार कान्तारपरायणस्य शिवे कथं ते पथि नाररुचा | श्रारोप्यमाणएस्य तमेव मागें भ्रष्टस्य सार्यादिव साधिंकस्य ॥ ४ ०॥ यः सव्वतो बेन दद्यमाने nata मोहात्‌ न ततो व्यपेयात्‌ | कालाश्िना व्याधिजराग्रिखेन लोके प्रदीप्ते, स भवेत्‌ मरम: ib | ॥ AMAA यया वधाय मन्तो हसेच प्रलपेच वध्यः | wat तया तिष्ठति पा ग्रस्ते शोच्यः प्रमाद्यन्‌ विपरो तचेताः ॥४२॥ यदा नरेन्द्राश्च कुटुग्बिनश्च विदाय बन्धञ्च परिग्रहां | ययुश्च यास्यन्ति च यान्ति चेव प्रियेष्वनित्येषु कुतोऽलुरोघः ॥४३॥ किञ्चिन्न पश्यामि रतस्य यत्र तदन्यभावेन भवेन्न दुःखम्‌ | तस्मात्‌ क्चिन्न aad vata: यदि चमस्तदिगमान्न शोकः ।४४॥ तत्‌ सौम्य लोलं परिगम्य लोकं मायोपमं चिन्तमिवन्रजालम्‌ | प्रियाभिधानं त्यज (तो)मोहजालं कन्त afad यदि दुःखजालम्‌ ॥ । ४५॥ aul] हितोद्‌कंमनिष्टमन्नम्‌ न खाद्‌ यत्छाद हितानुबद्धम्‌ | यस्माद्‌हं(न)लां विनियोजयामि भिवे wet aaifa विम्रियेऽपि ॥ - ४ ६॥ बालस्य धातो विनिग्ण्ह्य लोष्रम्‌ ययो दूरत्यात्मपुरप्रविष्टम्‌ | तथोज्निहोषुः खल्‌ Wane away परुषं हिताय ॥४७॥ अनिष्टमप्यौषधमातुराय ददाति aay यथा, निगद्य | तदन््रयोक्तम्‌ प्रतिकरूलमेतत्‌ तुभ्यम्‌ दितोदकंमनुग्रहाय ॥४८॥

--- -- - ` म -

९ Both P. L. M. and P. M. प्रदौपे स 7,

aR सोन्दरनन्द्‌ं काच्यम्‌ |

तद्यावदेव च्णसन्निपातो न श्टत्युरागच्छति यावदेव | यावद्यो योगविधौ way बुद्धं ge अयसि तावदेव ॥४९॥ द त्येवसुक्तः स विनायकेन हितैषिणा कारुणिकेन नन्दः | कर्तास्मि सव्वं भगवन्‌ वचस्ते तया यथाज्ञापवसोत्युवाच ॥५ ०॥ श्रादाय वैदेहमुनिस्ततस्तम्‌ निनाय fam विचेष्टमानम्‌ | योज यच्वाश्रपरिक्चताच्च केशभिय कंचनिभस्य मूड: iy vii + अथो age मुखं सवाष्यम्‌ प्रवास्यमानेषु ग्िरोर्देषु | वक्राग्रनाल नलिनं तडागे वषादकक्ि्नमिवावभासे ॥५ २॥ नन्दस्ततः तर्कषायविविक्तवासा- चिन्तावशो नवग्टहोत <a feu: | gt: TI बह्कलपक्तगतः चपान्ते बालातपेन परिषिक्र दवावभासेे iy ai

सौन्दरनन्दमदहाकाय्ये नन्दप्रराजनं नाम पञ्चमः सेः |

Cunt _ ~ Red onevr6s ac Nudgbhad | ^> ८ भूकर ) Abend Gen ATK fread A + Bathe» Hx Orhan „3.८ He. em Le

: a fp ग at | & ८ x \ oA \ RR ५

WB: aM: | 38

षष्ठः सगेः। ततौ इते waft गोरवेण Wal इतायामरतौ कृतायां | i aaa हम्यापरि वन्ेमाना न सुन्दरौ सेव तदा वभासे॥ | सा भन्तेरभ्यागमनप्रतोक्ता गवाक्तमाक्रम्य पयोधराभ्याम्‌ | | 2 दारोन्यलो हमरयेतला्नलम्बे सुखेन ^तिय्येङ्तङ्ुण्डलेन ie विलम्बदहारा चलयोक्लका सा तस्माद्‌ विमानादिनता चकाश। तपःच्यात्‌ BATA ata च्युतः विमानात्‌ प्रियमोकरमाणएा ian सा खेदमंखिन्नललाटकेन निश्वासनिष्यौ तवि़ेषकेण | चिन्ताचलारेण सुखेन तस्थौ भर््तारमन्यच विशङ्कमाना ॥४॥ ततश्चिरस्थानपरिभश्रमेण fea "करज | तिथ्येक्च शिश्ये प्रविकरौणेहारा Sus ste free! ॥५॥ Bw काचित्‌ प्रमदा ब्र तां दुःखितां द्रष्टुमनोष्माना। | (3, ' , ासादसोपानतलप्रणादं चकार Ut सहसा रुदन्तो El "€ तस्याञ्च सोपानतलप्रणाद्‌ं Jaa gw पुनरत्यपात |

Nal wana च संजदषं प्रियोपयान परिश्रङ्माना ey सा अासयन्तौ वलभौ पुटस्यान्‌ पारावतान्‌ नूएुरनिःखनेन । सो पानकं प्रससार हर्षात्‌ भ्रष्टं द्‌कूलान्तमचिन्तयन्तो ॥८॥ तामङ्गनां प्रच्य च विप्रलब्धा निश्वस्य wa: शयनं प्रपेदे | विवणेवक्का न रराज uy विवणेचन्दरव हिमागमे at eu सा दुःखिता भन्तरदगेनेन कामेन कोपेन च दद्यमाना | Sal करे वक्तमयोपविष्टा चिन्तानदौ शोकजलां ततार yon /

१ P.M. निखेन्नत° । 2 P.M. खता | 3

२४ सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

तस्या मुख पदमसपन्नश्रतम्‌ wet सितं पक्चवरागताबरे ।

iv द्वायामयस्यास्चसि THA वभो नतं पद्ममिवोप्रिष्टात्‌ ॥१९१॥

ध at" =) f

C

{sn AY a, a ee स्तोसखभावेन विचिन्त्य तन्तत्‌ geeeetndigetdl प्त्यौ |

ए

ta < धाभि त्तम्‌ विन्दमाना सकरप्य तत्तत्‌ विललाप तत्तत्‌ ॥१ RI + 1. [1 ४४ ar

4

एशा्यन्‌श्वान्‌विभेषकायां त्योति ङा मयि at प्रतिज्ञां । कस्मान्नु हेतोदं चितप्रतिज्ञः सोद्य प्रियो मे वितथप्रतिन्ञः ॥१२॥ च्राय्येस्य साधोः RUTH मन्नित्यभो रोर तिद चिएस्य |

कुतो विकारोयमश्वुतपूव्वेः सखेनापरागेण ममापचारात्‌ ॥१४॥ ` रतिप्रियस्य प्रियवन्तिनो मे प्रियस्य नूनं इदयं विरक्तम्‌ | रो यदि तस्य हि स्यात्‌ मचिन्तरक्तौ न सनागतः' TAU yl रूपेण भावेन न च यत्‌ विशिष्टा प्रियेण दृष्टा नियत ततोऽन्या | तथा हि कला मयि मोघसान्ं लग्नां aay मामगमत्‌ विहाय ॥\६॥ भक्तिं स बुद्ध प्रति वामवोचत्‌ तस्य प्रयातु, मयि सोऽपदेशः।

c सुनुमसादो यदि तस्य हिस्यात्‌ र्यो रिवोयाद वी यात्‌॥१७॥

Gat "ह £ a ते खाय. माद्‌ भरमनन्यचित्तो ` विश्धषयन्या मम धारयित्वा |

विभक्तिं सोऽन्यस्य जनस्य तच्चेत्‌ नमोस्तु तस्त चलसो दद्‌ाय ॥ २ ८॥ नेच्छन्ति याः शोकमवापुमेवंर श्रद्धातुमहंन्ति न ता नराणाम्‌ | कर चानुटत्तिमयि साख yes त्यागः क चायं जनवत्‌ चेन ॥१९॥ दू्येवमादि म्रियविप्रयुक्ता म्रियेऽन्यदाश्ड् च खा जगाद | सग्भरान्तमारुद्य च तत्‌ विमानं सा स्रौ सवाण्या गिरमिन्युवाच ॥२०॥

१ P.M. न समागतः स्यात। र P.M. लेवारं P. 1. M. lacuna 1. ३ 1. [.. M. रतम्‌ ।

qe: qa: | zy

gata तावत्‌ प्रियदशेनोऽपि सौभाग्भाग्याभिजनानज्ितोऽपि | यस्वा प्रियो anata कदा चित्‌ ran यास्यसि कातरासि।॥२९॥ मा खामिनम्‌ खाभिनि दोषमागाः faa प्रियां प्रियकारिणं तम्‌ | न म aaa प्रमद्‌ामवेति QUA दव WHITH: We MI

(म तु ay गहवासमौ एन्‌ जिजौ विषुस्लत्प रितो षडेतोः | 6 ara किलार्ेण तथागतेन प्रत्राजितो नेचजलाद्रंवक्तः NR 31

Beat ततो भत्तेरि तां nef सवेपथुः सा सहमोत्पपात। । (>

गह्य बाह विरुराव we: ददौव[{ ]दग्धाभिदता करेण: ॥९४॥ ' सा रोदनारोषितरक्रदृष्ठिः सन्तापसच्तोभितगाचयष्टिः | 7 पपात भोर्णाक्लहारयष्टिः फलातिभारादिव Baars: ॥२५॥ | सा पद्मरामं वमनं वसाना पद्मानना पद्मदलायताक्तौ | ९ पद्मा विपद्मा पतिताचलाच्ौ mute [प]द्मखगिवातपेन ie et | संचिन्तय संचिन्य quig wc: ete fawgre तताम चेव | fares निहिता प्रको(तो ष्ठ aa कराग्रे च fafagura ॥२७॥ न श्रूषणे[ण)]ऽयौ मम स्प्रतौति सा fea चिकच्ेप विश्डूषणानि। Iw निश्धैषणा सा पतिता चकाशे विश्रोणेपुष्यस्तवका लतेव ॥२८॥ va: प्रियेणायमश्डत्‌ ममेति wat दपंणमा लि लिङ्ग | यन्ना विन्यस्ततमालपचौ WI ष्टं प्रममाजे गण्डो NR सा चक्रवाकौव श्रां चुकूज श्येनाग्रपचद्तत चक्रवाका । | > विख्द्धंमानेव विमान्यः पारावतः क्रूजनलो लकण्ठेः ॥ २ ०॥ विवििचग्डदास्तरणेऽपि gat वैदूययैवज्रपरतिमण्डितेऽपि |

१ P.M. नाभ्यद्[र|त्‌ |

| |

|?

, ३६ सौन्द्रनन्दं क।व्यम्‌ |

रुक्याङ्गपाद शयने महाह न wy लेभे परि चष्टमाना ia Ui aga भन्ते विश्षणानि वासांसि वोणाप्रश्लोख डाः | तमो विवेग्राभिननाद We: way च deat] ।३२॥ सा सुन्दरो श्रासचलोदरोौ fe वज्ा्िसभिन्नदरोग॒हेव | श्रो काग्रिनान्तददि दद्यमाना विभरान्तचित्तेव तदा बश्ूव ।३३२॥ रुरोद vat विरुराव जग्लौ वभ्राम तस्यौ विललाप oat | चकार रोषं विचकार मास्यं way वन्नं विचकषं वस्त्रम्‌ ॥२ st

तां areal प्रसभं रुदन्तौ संश्रत्य नाय्येः पर माभितत्ताः | WANS विमानं चासेन किन्नय्ये दूवाद्धिष्ष्टम्‌ ॥२१५॥ argu ताः क्रिन्नविषष्छवक्ता atm ofa दवाद्रेपदयाः | स्थानानुरूपेण ययाभिमानं fafafat तामनुद दयमानाः । २ ६॥ ताभिदेता दमयैतल्ेऽदङ्गनाभिः चिन्तातनुः सा सुतनुवेभासे | शतच्नृदाभिः परिवेष्टितेव ग्रशाङःलेखा शर दशभ्रमध्ये । ३ ७॥

या तच तासां वचसोपपन्ना मान्या च तस्या वयसाधिका च। सा प्रष्टतस्तां a’ समालिलिङ्ग ्रग्टज्य arate वचांस्युवाच ue ०॥ राजषिंबध्वा <a नानुरूपो धर्ाथिते waft जातु शोकः। द्च्चाकरुवंर द्यभिकाङ्खितानि दायादश्धूतानि तपोवनानि 2c प्रायेण मोच्चाय विनिःखतानाम्‌ शाक्यषभाणएणं विदिताः स्त्रियस्ते? | तपोवनानोव गहाणि यासां साध्यौत्रतंरं कामवद्‌ाितानाम्‌॥४ ०॥ यद्यन्यया रूपगुणधिकलात्‌ wal इतस्ते कुर्‌ वाष्यमो्चम्‌ |

१ P.M. च। २ P.M, स्तियस्ता | द P.M. साध्विपथं, 1. 1. M. साध्िव्रतम्‌ +.

WS: सगः | 9

मनखिनौ रूपवतो quan इदि चति ara fear Gaq ॥४९॥ श्रयापि किञ्चित्‌. वयसनं प्रपन्नो मा चेव aga सद्‌ गोऽच arm: | रतो fafae afe दुःखमस्ि कुलोद्रतावाः पतिदेवतायाः॥४२॥ au विदानो प्लडितः सुखेन खस्थः फलस्यो व्यसनान्यदृद्टा | वोतस्यहो धम्ममनुप्रपनः कि fama’ रोदिषि eae ug el

द्लेवमुक्तापि asta Sera® तया नेव ति चकार । यापरा तां मनसोनुकरूलं कालोपपन्नम्‌ प्रण्याद्‌वाच॥५४॥. ब्रवोभि सत्यं afafafad मे ard प्रियं द्रत्यसि maa चया विना स्थास्यति तन्न नासौ सत्लाश्रयेतनयेव हौनः ॥ ४ ५॥ श्रङपि wa: न स निदेतः स्यात्‌ लं तस्य पाश्च यदि तचनस्याः। WIS छृच्छरास्पि चागतासु लां पश्यतस्तस्य भवेन्न दुःखम्‌ Wy ६॥ लं fasta गच्छ नियच्छ वाण्यम्‌ anata afte चचुः | यस्तस्य भावस्वयि यञ रागो न रस्यते त्वदिरहात्‌ a घम्म ॥४७॥ स्यादत्र नासौ कुलसत्वयोगात्‌ काषायमादाय `विदहाखतीति । FUGA LAA पुनरविंमोक्त क एवासि दोषः ॥४८॥

दूति युवतिजनेन सान्त्वमाना CASA रमणेन सुन्दरौ सा। दर मिडमभिमुखे पुरेव रम्भा ` सितिमगमत्‌ परिवारिता्यरोभिः ॥४९॥ सौन्दरनन्दे महाकाये भावा विलापो नाम षष्ठः समैः |

2 PB. M. चलिरः। 2 P.M, विक्लवा | 3 P.M. स्तदा ।

न्क

~

ac सौन्दरनन्दं काच्यम्‌ |

, 7 सपतमः at: fay ततश्चा विधिप्रदिष्टम्‌ mau faa तु चेतसा तत्‌ ।

भार्यखागतिरेव मनो वतक; at Plaats न ननन्द नन्दः ॥१॥ स पुष्यमासस्य च gamer सरव्वाभिसारेण च पुष्यकेतोः | यानौोयभाषेन च यौवनस्य विदहारसंस्थो न शमं जगाम ॥२॥ faa: स दौनः सदकारवौश्यामालौ नसंमूच्छितषटपद्‌ायाम्‌ | खगं asa युगदौ धेनाह्ः ध्याता frat चापमिवाचकषं nel स पातको दमिव प्रतोच्छ[न्‌] चतद्रुमेभ्यस्तनुपुष्यवषेम्‌ । दौघ fanera विचिन्तय भाय्यां नव्रयहो नाग दवावर्पुद्धः? ॥ ४॥ शोकस्य हर्ता शरण गतानाम्‌ wae कर्ता प्रतिगविविंतानाम्‌ | aman स arama: परियां प्रियाशोकवनां प्रदश्ोच॥५॥ frat भ्रियायाः प्रतनु प्रियङ्गुः निश्राम्य भोतामिव निष्यतन्तोम्‌ | सस्मार तामश्रसुखों wary: प्रियां प्रियङ्गु प्रसवावदाताम्‌ nen पुष्यावनद्धे तिलकद्रमस्य दृष्टान्यपुष्टां शिखरे निविष्टाम्‌ । सङःल्ययामास गश्िखां प्रियायाः ग्क्ताष्काटरालमपा्ितायाः trey लतां प्रपुलामतिमुक्तकस्य चतस्य पाश्च परिरभ्य जाताम्‌ | निशाम्य चिन्तामगमत्‌ तदैवं शिष्टा भवेत्‌ मामपि सुन्दरौति ॥८॥ Sutra’ wily ager दान्तः ससूब्गेरिव, Bara: | कान्तारटृद्धा ta दुःखितस्य न चचुराचिचिपुरस्य aq ॥९॥

९ P.M. इव नागावनबुद्धः +, २ P.M. foa & 7

a 12. 4. प्रियां पियं सप्रसवावदाता 1, ४ P.M. पष्योकभरगा | ५ P.M. दान्तैः aay P. L. M, lacuna,

सप्तमः सगेः। BE

गन्धं वमन्तोपि च गन्धपू्णां गन्धव्वेदेश्या दव गन्धपूर्णीः । तस्यान्यचित्तस्य ब्रटगात्मकस्य' घ्राणं न ap Pes WAT: ॥१०॥ सरक्तकण्ठैरपि “eats: qe: प्रटेरपि चान्यपुषटैः | लेलिद्यमानेश्च मधु fata: खनदनं तस्य मनो aaa’ ie en स तच भार्य्यारिणिसम्भवेन वितकंधूसेन तमःशिखेन | कामाग्रिनान्तंदिदद्यमानो, विदय Sey विललाप तत्तत्‌ ।१९२॥ श्रद्यावगच्छामि सुदुष्करं ते चक्रः करिग्यन्ति च gaa च। त्यक्ता भियामश्रसुखों तपो ये चेरुश्चरिष्यन्ति चरन्ति चेव ue en Alas बन्धनमस्ि लोके न दारवं तान्तवःमायस वा। यावहृढ वन्धनमेतदेव सुखं Waray ललितञ्च वाक्यम्‌ ॥१४॥ हित्वा च fac च fe यान्ति तानि खपौरुषाद्चेव सुदद्वलाच | ज्ञानाच रौ च्छा विना fata न शक्यते SAG पाशः ॥९५॥ ज्ञानं नमे तच्च श्रमाय यत्‌ स्वात्‌ न चास्ति Os करुणत्मकोसि। कामात्मकश्चासि गुरुख ag: खितोऽन्तरे चक्रगतेरिवास्मि ne ६॥ ae zeae fe भिचृलिङ्गं भ्नादषिणा दिगुरुणनुशिष्टः | सर््वाश्ववस्यासु लभे न श्रान्तिं प्रियावियोगादिव चक्रवाकः ॥१७॥ श्रद्यापि aa इदि and च यद्पेणे व्याकुलित मया सा ङतानृतक्रोधकमव्रवोन््ां कथं Bata "ति ws इसन्तो ॥१८॥

९ P.M. सुखात्मकस्य | २ P.M. aH 2 P.L.M. संर क्तकर्ेच्च विनभेल° | 8 P. M. ननानुमोद P. L. 2, has only the lower halves of the five letters remaining.

५ P.M. तदविदद्ममाना | é P.M. तथाये।

© P.M. ara | < P.M. हतोसौति |

B° सौन्दरनन्दं काच्यम्‌ ।

( Nee

A

ययेव्यनाश्यानविगेषकायां मयति यन््ामवदद ay । पारिश्चवाच्ेण सुखेन. बाला तन्मे वचोऽद्यापि मनो रुणद्धि ॥१९॥ बद्ध सनं पाद पनिन्छरस्थः et यथा ध्यायति भिचुरेषः | शक्तः कचिन्नाहमिवेष नूनम्‌ शान्तस्तथा टप इवोपविष्टः ie ot पुंस्को किलाना मवि चिन्त्य घोषं वसन्तलद्यामविचाय्ये चलः | शान्तं यथाभ्यस्यति रेष युक्तः शङ्कं प्रियाकर्ष॑ति नास्य चेतः ue a aa नमोस्तु स्थिरनिखयाय निटत्तको व्रुहलविस्मयाय | शान्तात्मनेऽन्तगेतमानसाय WIR fans ॥२२॥ निरोक्षमाणएस्य जले सपद्मम्‌ ay पुम्‌ पर पुष्टजष्टम्‌ | कस्यास्ति Tey नवयोवनस्य मासे मधो wT ॥२२॥ भावेन गव्वेण गतेन wag स्मितेन को परेन मदेन वाभ्मिः | ag: fant दे वनृपषिसंघान्‌ कस्माद्धि नास्मदिघमाङपियुः ॥२४॥ कामाभिश्रतो fe हिरण्यरेताः aret सिषेवे मघवानदल्यां | सत्वेन सर्गेण च तेन eta: स्तौ निजितः किं वत मानुषोइम्‌ ॥२१५॥ aa: स रम्भां प्रति जातरागस्तत्रोतये नष्ट इति श्रुतं नः। यामश्वश्तोऽशवधू समेत्य र(य)तोऽख्िनो तो जनयाम्बश्चूव ie ६॥ MAT वैर विषक्तवुद्योः वेवखताग्बोख्चलितात्मषटत्योः | बहनि वर्षाणि qa युद्धं कः स्तौ निभिन्तं न चलेदि दान्यः ॥२७॥ भेजे श्वपाकं सुनिरक्मालां कामाद्‌ afiey स सद्वरिष्टः। यस्यां विवखा निव श्जलादः सुतः प्रखुतोऽस्य कपिच्नलादः ॥२८॥ पराशरः शापश्रस्तथधिंः कालौ []रिषेवे इषगभयोनिं |

end आज च

९ Both P. M. and ?. L M. यं व्रम्यमानाय T,

सप्तमः aT: | Be

So wei aya’ महात्मा द पायनो वेद्‌ विभा गकन्तां ॥९९॥ दे पायनो ध्मेपरोयणएश्च रेमे सम काशिषु बेगश्रवध्वाः |

यया ALAA चललनूपुरेण पादेन विदयुल्नतयेव मेघः २ >| तथाङ्किरा रागपरोतचेताः सरखतो[] ब्रह्मसुतः सिषेवे | सारसखतो यत्र सुतोऽस्य जनने नष्टस्य वेदस्य पुनःप्वक्ता ie vi तथा नुप दि लिपस्यं य(जोज्ञे anfeat काश्यप mare: | श्रुचं Relat खवदात्मतेजः चिक्ठेप sgl’ असितो यतोऽग्त्‌ een तयाङ्गदोऽन्त[ परोऽपि गला कामाभिग्रतो यसुनामगच्छत्‌ | . धोमत्तर यच THAT स सारङ्गजुष्टं जनयाम्ब्व ॥२ २॥ fama शान्तां नरदेवकन्यां वनेऽपि शान्तेऽपि च वत्तेमानः। चचाल धैर्य्यात्‌ yas awe” Tel महौ कम्प Talay ॥ ३ ४॥ ब्रह्म विंभावायेमपास्य राज्यं भेजे वनं यो विषयेष्वनाखः |

स गाधिजश्चापदतो ताच्या समा द गेकं* दिवसं विवेद isa तयैव कन्दपेशराभिष्टष्टो रम्भां प्रति स्यलभिरा gas |

यः कामरोषात्मतयानपेक्त(ः] WITT तामप्रतिखुद्यमानः ॥२ ६॥ प्रमत्वरायां च र्र्‌ sian ^, ATR शिवाया ।

संदश्य संदृश्य जघान सब्वन्द्ियःप्न रोषेण तपो Ws ॥२७॥

१ P.M. यस्यासुघवे | 2 P. L. M. lacuna +, ४. वष्सवर्था | ९ P.M. वहि T. 8 P.M. dai न्मुनि stags: P.L. M. detafa ऋष्यष्टङ्ः । ५ P. Mette T

ई सर्व्वाद्धियं ( both P. L. M. and P.M.) T

3 P.M. तथोरुरख्छं।

४२ सौन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

नप्ता शग्राङ्स्य यशोशुणङ्गो बुधस्य खनुविवुधप्रभावः | तथोव्वै मप्र सं विचिन्त्य राजविरन्मादमगच्छदेडः ॥२ th रक्तौ गिरेमूडेनि मेनकायां RABAT स तालजङ्घः | पादेन विश्वावसुना सरोषम्‌ वज्रेण हिंताल दूवाभिजप्ने ॥र९॥ नाग्रङ्गतायां परमाङ्गनायां गङ्गाजलेऽनङ्गपरौोतचेताः | ae गङ्ख नृपतिुजाग्याम्‌ रुरोध मेनाक' Sada: ॥ ४ ०॥ way गङ्गा विर हात्‌ FEU गङ्गाम्भसा Wea दवान्नमृलः | कुलप्रदीपः प्रतिपस्य खन्‌[:] श्रौ मन्त तु[:] णन्तनुर सखतन्तः ॥४ ९॥ wary सौनन्दकिनानु शोचन्‌ प्राप्नामि्ोर्व्वौः स्तियसुष्वेशों तां | खहुत्तवर्म्ां किल सोमवम्मां वभ्राम वित्तोद्धवभिन्नघम्मां ue el भायां wat चानुममार राजा भोमप्रभावो मुवि alae: सः। वलेन Bara दृति प्रकाशः सेनापतिटंव दवा ्तसेनः ie at खगं गते भत्तेरि शान्तनौ च कालं जिहीर्षन्‌ जममेजयः सः | श्रवाप भोद्मात्‌ समवेत्य BAY न तद्गतं मन्मयसुत्ससजे ॥४ ४॥ DAY पाण्डुमैदनेन नूनम्‌ स्तौसङ्गमे श्टत्युमवाश्यसोति । जगाम Atal न Beans श्रसेव्यसेतत्‌ विममे Sa ॥४५॥ एवंविधा देवनुपषिंसङ्ना स््रौणां वशं कामवशेन जग्मुः | धिया चसारेणचदुव्बेलः सनूपरियामपश्वन्‌ किमु विक्तवो ऽहम्‌ ॥ ४ I यास्यामि तस्मात्‌ दमेव wa: कामं afte विधिवत्सकामम्‌ | नद्यन्यचिन्तस्य चलेन्दरियस्य लिङ्ग चमं UHI AAC ॥ 8 ७॥

९ ८, M. मनामक |

सप्तमः सगः | BR

पाणौ कपालमवधाय विधाय awa

मान निधाय विकृत परिधाय are: | यस्योद्धवो न टतिरस्ति न शान्तिरस्ति

चिचरप्रदौप दव सोऽस्ति च नास्ति चेव gc यो निःखतञख् न च निःषटतकामरागः

काषायसुददति यो न च निष्कषायः) aa विभक्तिं च gta च पाच्श्छतो

लिङ्ग वहन्नपि स नेव zeta भिच्तः॥४९॥ न न्याथ्यमन्वयवतः परिग्रह fara

श्यो विमोक्तमिति योपि हि मे विचारः | सोऽपि प्रणश्यति विचिन्त्य नपप्रवोरां

स्तान्‌ ये तपोवनमपास्य गणदाण्यतोयुः ॥५०॥ शाज्वाधिपो fe wqatfa तयाम्बरोषो

Tata एव ख च साद्तिरन्तिदेवः। aware दधिरे पुनरश्रटकानि

fart जटाश्च कुटिला सुकुटानि बभ्रुः ॥५.९॥ तस्माद्‌ fra मम गुरुरितो यावदेव प्रयातः त्यक्ता काषायं गटहमहमितस्तावदेव प्रयास्ये | पूज्यं लिङ्गं fe सूलितमनसो विभतः किषटवद्धः नासु्ायेः स्यात्‌ उपहतमतेर्नायय जौवलोकः wy ell

द्रति सौन्दरनन्दे महाकाव्ये नन्दविलापो नाम सप्तमः सगः ॥

88 सोन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

अष्टमः समैः |

श्रय नन्दमधोरलो चनम्‌ गटहयानोलत्छुकमुत्सुको सुकम्‌ | श्रभिगम्य शिवेन waar श्रमणः कञिदुवाच Azar’ ॥१॥ किमिदं मुखमश्रदुदिनम्‌ eeu विदणोति ते ममः | vfaate नियच्छ विक्रियां न fe वाष्यञ्च wag शोभते tet दविधा समुदेति वदना नियतं चेतसि देह एव च। श्रतविध्यपचा[र को विदा दिविधा एव तयोञ्चिकितसकाः wen तदियं यदि कायिकौ «ar भिषजे aqvael समुच्यताम्‌? | विनिगुद्य fe रोगमातुरो नचिरात्तोत्रमनयरटच्छति । ४॥ श्रय दुःखमिदं मनोमयं वद्‌ वच्छाभि यद्‌च भेषजम्‌ | मनसो fe रजस्तमःसतर भिषजो ऽध्यात्मविदः परो काः ॥५॥ निखिलेन च सत्यमुच्यताम्‌ यदि वाच्य मयि सौम्य मन्यसे | गतयो विविधा fe चेतसाम्‌ aslglarfa महाङ्गलानि च et

दरति तेन सं बोधितस्तदा व्वसायं प्रविवचुरात्मनः | श्रवलग््य करेण करेण तं प्रविवेश्रान्यतरत्‌* वनान्तरम्‌ ॥७॥ WY तत्र Wl लताग््हे कुखुमोद्ारिणि तौ निषेदतुः | टद्‌ भिष्टेदु मारतेरितेः उपगूढा वि[व]बालपन्ञवैः ।८॥ स जगाद्‌ ततश्िकोषितम्‌ धननिश्वासग्टदहौतमन्तरा | श्ुतवाग्विभवाच, भिक्षे विदुषा प्रत्रजितेन दुवेचम्‌ ॥<॥ , १ ?. 11. aaa: | ॥ “4 Pp. 11. ममूनसुचतां lg

2 P.M. cary 1. ` 8 P. Mo प्रविव्य्ान्यतरार्‌ T.

y 1. M. वाग्भिसदाय T.

e BLAH: aT: | ४५

सदशं यदि धम्मेचारिणः सततं प्राणिषु मेच्रचेतसः | श्र्टतौ यदियं द्दितैषिता मयि ते स्यात्‌ करणात्मनः सतः ॥१०॥ अत एव च मे विग्रेषतः ufaaar saafefa चयि | न हि भावमिमं चलात्मने कथययेयं व्र॒वतेष्यसाधवे ॥११॥ तदिदं yeu से समासतो न रमे घश्मविधाटृते प्रियां | भिरिमानुषु कामिनोण्टते छतरेता दव किन्नरश्वरन्‌ ॥१२॥ वनवाससुखात्‌ पराद्युखः प्रयियासा हमेव येन मे । न हि शम्भ लभे तया विना नृपतिर्न दवोत्तमभचिया ॥१३॥ ay तस्य fara तदचः प्रियभार्य्याभिमुखस्य णोचतः | aan: 4 शिरः प्रकम्पयन्‌ fanned भनेरिदम्‌ ॥१४॥ BIT वत यूयलालसो महतो वयाधभयात्‌ विनिःषतः | प्रविविचति वारां शगः चपलो Macau वद्चितः॥ ११५॥ विहगः खल्‌ जालसंतो हितकामेन जनेन. मोक्तितः | विचरन्‌ फलयुष्यवदट्‌ वनम्‌ प्रविविचुः खयसेव GTA Ie el कलभः करिणा खलुद्तो बहपद्कात्‌ विषमात्‌ नदौतलात्‌ | जलतषेवप्रन तां ga: सरितं ग्राहवर्तौ faatsfa nee शरणे सभुजङ्गमे Waa प्रतिबुद्धेन परेण बोधितः | तरुणः खल्‌ जातविभ्नम[:] खयमुगरं भुजग faeafa ॥१८॥ महता खल्‌ जातनेदसा ज्चलिताद्‌त्पतितौ वनद्रुमात्‌ | पुनरिच्छति नोडटष्णया पतितुं तच गतव्ययो दिजः ॥१९॥ WaT: खलल काममूच्छंया प्रियया श्येनभयाद्‌ विनाङूतः | न तिं ससुपेति न fea कर्णं जोवति जौवजोवकः ॥२ ०॥

ad सन्द रनन्दं काव्यम्‌ |

श्रहृतात्मतया aatfaat णया चेव धिया च वल्नितः।

ama खल्‌ वान्तमात्मना रपण] श्वा पुनर त्त सिच्छति ॥२१॥ दति मन््यश्ोकक्षितम्‌ तमनुध्याय सुडनिरोौच्य च |

अ्रमणः स हिताभिकाङ्खया quaz वाक्यमुवाच विप्रियम्‌ ॥२२॥

श्रविचारयतः श्रभाश्यभम्‌ विषयेष्वेव निविष्टचेतसः |

उपपन्नमलमभचचुषो न रतिः अयसि चेत्‌ भवेत्तव । २२॥

शरवणे ग्रदणेऽथ धारण परमार्यावगमे मनःग्रमे |

अरविषक्तमतेः चलात्मनः न fe धरमोऽभिरति विधौयते ॥२४॥

विषयेषु @ दोषद शिनः परित्टएचेरमानिनः

TARE युक्तचेतसः Fagen रत न विद्यते eu

रमते afadt धनभरिया रमते कामसुखेन वालिशः |

रमते प्रशमेन waa: परिभोगान्‌ afta विद्यया ie ei

श्रपि च प्रथितस्य Waa: कुलजस्याचिंतलिङ्गधारिएः।

सदृशौ न wera चेतना प्रणतिर्वायुवश्रात्‌ गिरेरिव ॥२७॥

स्पृहयेत्‌ पर संञ्चिताय यः परिश्रयात्मवशां aaa |

उप्रान्तिपथे शिवे खितः स्पहयेदोषवते wera सः ॥२८॥

, व्यसनाभिदतो यया faq परिमुक्रः gata बन्धनम्‌ |

ससुपेत्य वनं तथा पुनः गहसन्ञं BAMA बन्धनम्‌ We ci

पुरुषश्च विहाय यः कलिम्‌ पुनरिच्छेत्‌ कलिमेव सेवितुम्‌ |

स faera भजेत वालिशः कलिगश्रतामजितेद्धियः सतियम्‌ ile ol

सविषा दव संचिता लताः परिष्टष्टा दव सोरगा गहाः |

~,

१ न रि तिन्नबिन्ते।

अद्मः सगेः | 89

‘fagat <a चासयो vat यसनान्ता हि भवन्ति योषितः॥२१॥ प्रमदाः समदा मरदप्रदाः प्रमदा वोतमदा भयप्रदाः |

दति दोषभयावहाश्च ताः कथमरन्ति निषेवणं नु at: ie et सखजनः aay भिद्यते सुददञ्ापि सुहव्ननेन यत्‌ । परदोषविवच्णाग्रयाम्तदनार्य्याः प्रचरन्ति योषितः is at सुजनाः (कुराज) छपणौभवन्ति यत्‌ यद्‌ युक्तम्‌ प्रचरन्ति साहसम्‌ | प्रविशन्ति च यद्चमूसुखं रभसा तचः निमिन्तमङ्गना ॥२४॥ वचनेन हरन्ति awa निगितेन प्रह[र]न्ति चेतसा |

मधु तिष्ठति वाचि योषितां हदये इालहलम्‌? मट्‌ विषम्‌ ॥२५॥ yee द हनोऽपि wad विश्ररौरः पवनोऽपि wae |

कुपितो भुजगोऽपि wed प्रमदानां तु मनो न waa iis en न वपुविष्टशन्ति न भि(पि)यम्‌ न मतिं नापि कुलं न विक्रमम्‌। प्रहरन्छविगेषतः faa: सरितो alelaurgat इव ॥३७॥ | न वचो मधुरं न लालनम्‌" स्मरति स्तौ न [च] सौददम्‌ [कदा], वलिता वनितेव चञ्चला तदितरा भुवने न विद्यते* ॥२८॥

श्रद्‌ दत्सु भवन्ति aga: प्रददत्सु प्रविश्न्ति विभ्रमम्‌ |

प्रणतेषु भवन्ति गविविता प्रमदास्तप्ततराश्च मानिषु Neen quay चरन्ति भत्तेवत्‌ गणएदोनेषु चरन्ति शवुवत्‌< |

Se

२, Both P. L. M. and P. M. sq |

२ P.M. वचनेन न ef amar |

३ 1. M. garea T. 8 P.M urea ^}. ५ P. M. afee?fe वनावद्यते P. L. M. lacuna T, द्‌ 1. M. gaaqt

४८ सोन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

धनवत्सु चरन्ति sua धनहोनेषु` चरन्यवन्ञया ॥ ४ ०॥ विषयाद्‌ विषयान्तरं गता प्रचर देव यथा हतापि गौः | श्रनवेचितपून्वेसौ हदा रमतेऽन्यत् गता तथाङ्गना WB VN प्रविश्रन््यपि fe faa: चितामनुबघ्रन्यपि सुक्रजोविताः। श्रपि विभ्रति नैव यन्त्रणा नतु भावेन वहन्ति मौहदम्‌ ॥४२॥ ` रमयन्ति पतोन्‌ कथञ्चन प्रमदा याः पतिदेवताः करत्‌ | चलवितया सहस्रशो रमयन्ते दय खमेव ताः 1g ai श्वपचं किल श्रक्रजित्सुता वकमोनरिपु कुमुदतो | स्टगराजमयो द्रया प्रमदानामगतिने विद्यते ॥४४॥ कुरडेहयटष्णिवं गजा बडमायाकवचोऽथ WaT: | सुनिरद्धान्नमनाञ्च गोतमः समवापुवैनितोद्धतं रजः ॥४१५॥ श्रछतज्ञमनाय्येमस्िरम्‌ वनितानामिदमोदुशं मनः | कथमर्दति तासु पण्डितो दद्य सुञ्नयितु चलात्मसु iy en श्रय awata: प्रियाप्रया लघता सा wea न पश्यसि । किसु aie वेनितानाञ्चरितं न पश्यसि ॥४७॥ यद्‌हन्य दनि धावनेन संतम्‌ | ALN तमसादतेचण wat गच्छसि नावगच्छसि ॥४८॥ .. यवा समवेषि तत्तनुम्‌ WH त्वम्‌ न तु संविदस्तिते। सुरभिं विदधासि fe क्रियां श्रश्रचेस्तत््रभवस्य शान्तये ॥४८॥ श्रतुलेपनमन्ञनं खज मणिसुक्रा तपनोयमंप्टकम्‌ | यदि avy किमच योषितां aes तासु विचोयतां* शचि ॥५

१ {. #. विनौचताम्‌।

अद्मः AM: | 1

° मलपङ्कधरा' दि गम्बरा प्रकुतिख्येनैखदन्रोममिः | यदि सा तव सुन्दरौ भवेत्‌ नियतं नेऽद्य न सुन्दरौ भवेत्‌ ॥५१॥ aaah Wig कः at जच्नेरभाष्डवत्‌ स्तियम्‌ | यदि केवलया augar न भवेन्मक्तिकपचमाचया 4 et aaa feaafeuata यदि कायं waste योषितामं। मदनेन च aay बलादटणः खल्व्टतिश्च मन््रथ[:] ॥५३॥ QUAN कन्प्यन्‌ न खद्‌न्तचचके श्ररोमसु | ्रविचक्षण fa न पश्यमि प्ररछृतिञ्च प्रभवच्च योषिताम्‌ ॥५४॥ तदवेत्य मनःशरौरयोवंनिता दोषवती विगरेषतः | चपलं भवतोत्सुक मनः प्रतिमद्भयानबल्तेन arava vy yy श्रुतवान्‌ मतिमान्‌ कुलोद्नतः परमस्य प्रश्मस्य भाजनम्‌ |

उपगम्य यथा तथा पुन नं fe aa नियम safe ny en श्रभिजनमहतो मनखिनः प्रिययगश्रसो बहमानमिच्छतः | निधनमपि वर स्िरात्मनः च्यतविनयस्य नैव, जो वितम्‌ yon

बद्धा यथा हि कवचम्‌ प्रगहोतचापो `

निन्द्यो भवत्यपष्टतः रुमराद्रयस्थः |

भेचाकमन्युपगतः परिग्टद्य fara

निन्द्यस्तया भवति कामदतेद्धियाश्चः॥५८॥

हास्यो चथा च परमाभरणाम्बरखम्‌

मच्छ चरन्‌ तधरशचलिं्तमो लिः |

१ P.M. तवैव |

सोन्दरुनन्दं काच्यम्‌ | ¥

वैरूप्यमन्येपगतः परपिण्डभोजौ हास्यस्तया ग्टदसुखाभिमुखः Faw: ॥५९॥

यया खनने ya परमप्रयनोयेऽपि शयितो वराहो fam: पुनरश्टचि धावेत्‌ परिचितम्‌ । तथा श्रेयः Way प्र्मसुखमाखाद्य गुणवद्‌ वनं श्रान्तं fear ग्हमभिलषेत्‌ कामदषितः ie ०॥ ययोल्का eae ददति पवनप्रेरितगशरिखा यथा पादाक्रान्तो दशति भुजगः क्रोधरभसः। यया दन्ति arn: शिष्रररपि ग्टदोतो wena: तथा स््ौसंसगौ बङविधमनर्याय भवति ॥६ १॥ तदिज्ञाय मनःश्रोरनियतान्‌ नारोषु दोषानिमान्‌ मला कामसुख नदौोजलचलं क्तेश्राय शोकाय च। दृष्टा दुब्बेलमामध्पा्सदृश्रम्‌ त्युपद्ष्ट जगत्‌ निमौचाय कर्ष्व वुद्धिमतुलासुत्कण्टितुं arefe ॥६२॥

दति सौन्दरनन्दे महाकाव्ये स्तो विघातो नाम अष्ठमः सगे: |

१ P.M. नमान |

नवमः BT: |

नवमः सगेः |

श्रयेवसुक्तोऽपि स तेन भिच्ृणण जगाम नेचोपग्रमं प्रियां प्रति। तथाहि तामेव aa स चिन्तयन्‌ न तस्य wara विसंज्ञवान्धवः\ ॥१॥ यथा दि वैद्यस्य faaiva: श्रवम्‌ वचो न wetfa भुमूषुराह्रः। तयेव मन्तो बलद पयौवनेः fea न जग्राह स तस्य Aas wei aaa faa यदि रागपाप्नना मनोऽभिश्धयेत तमोटतात्मनः | नरस्य पाभ्मा fe तदा निवन्तते यद्‌ भवत्यन्तगतं तमस्तु ॥२॥ ततस्तयाचित्रमवेच्छ त तदा बलेन eau च यौवनेन च ग्टदप्रयाण प्रति च व्यवसितं प्र णास नन्द्‌ AAU: स WA ॥४॥

बलञ्च रूपञ्च नवञ्च॒योवनम्‌ तथावगच्छामि ययावगच्छसि |

१ P. LM. lecuna. 1, 0, विसंज्ञा ° |

५९

YR,

सौन्दरनन्दं काचम्‌ |

्रहन्त्विद्‌ ते ¬); -- ५ ee यथाववद्धो न तया च बुध्यसे ॥५॥ ze fe रोगायतन जरावशम्‌

नदौ तटौनौ कदवचचला चलम्‌ |

न वेत्सि देहं जलफोनदन्बेलम्‌ बलस्थतामत्मनि येन मन्यसे ॥६॥ यदान्नपानाश्नयानकम्मेणण- मसेबनादप्यतिसेवनाद्पि | शररौोरमासन्न विपत्ति दृश्यते बलेऽभिमानस्तव केन हेतुना Wo दिमातपव्या 0 ges यद्‌ाप्यनये रुपनौ यते जगत्‌ |

जलं mat मास दवाकंरसश्िभिः + चयं व्रजेत्‌ किं बलदृप्न मन्यसे ॥८॥ त्वगस्थिमांसच्ततजात्मक यदा श्ररोरमादहारवगभेन तिष्टति | ्जखमात्त santa टः ot ककल बलान्वितोऽखरौति कथं (4 NEN यथा घटं श्टएमयमाममाभितो नरस्तितोैत्‌ चुभितं महाणेवम्‌ । समुच्छ्रय तद्द सार मुदडन्‌-

बरं व्यवस्येत्‌ विंषयायेसुद्यतः ue ०॥

नवमः aT: | ५३

श्ररौरमामादपि खृणए्लयाद्‌ घटात्‌

द्रट्न्तु निःसारतमं मतं मम)

fat fe तिष्ठेत्‌ विधिवद्धृतो धयु)

समुच्छरयोऽय सुतोऽपि भिद्यते ue oii

aga ८ Ip Sy gi Ae Cande Whe b-tiun सदा | इ; विषमा दवोरगुः । ००१८ ^. भवन्तयनर्याय श्ररौरमाभिता ८ “क कथं बलं रोगविधौ व्यवस्यसि ॥१२॥

प्रयान्ति मन्लः WIA भुजङ्गमा

न न + Sali धातवः।

ata कञ्चिच्च दश्रन्ति पन्नगाः

सद्‌ा च aay तुदन्ति धातवः ॥१९३॥

दरदं fe शय्थाश्रनपानभोजनेः

गणैः TOC चिरमप्यवेकितम्‌ |

न मषयल्येकमपि व्यतिक्रमम्‌

यतो महा शो विषवत्‌ प्रकुप्यति ॥१ ४॥

agi fearrt ज्वलनं निषेवते

fea निदाघाभिहतोऽभिकाङ्गति.।

चेधान्वितोऽनन सलिलं ठषाितो

वलं aa: किञ्च HUQ कस्य च॥११५॥

१ P.M. aetete |

५४

सौन्द्रनन्द्‌ HIYA |

तदेवमाज्ञाय श्ररोरमातुरम्‌ वलाच्ितोऽस्नौति न मन्तुमहंसि । श्रसुारमखन्तमनिधितं जगत्‌ जगत्य नित्ये बलमव्यवथ्ितम्‌ ॥१ ६॥ क्र काननेवोय्येस्य बलाभिमानिनः सहसखबाहोबेलमव्ैनस्य तत्‌ | चकत्तं aR युधि यस्य भागेवो महान्ति प्रटङ्गाण्यश्निगिरेरिव 12 on a तदलं कंसविकषिंणो इरे- स्तरङ्गराजस्य पुटावभेदिनः\ | यञेकवाणेन निजच्निवान्‌ जरा क्रमागता रूपमिवोत्तम जरा ॥१८॥ feel] सुतस्यामररोषकारिणः WAV नमुचेः क Aa | यमाइवे क्रद्धभिवान्तक fanaa जघान फेनावयवेन वासवः We Cl बल कुरूणणं क च तत्तदाभवत्‌ युधि ज्वलिला तरसौजसा च यै। समित्समिद्धा SAAT दूवाध्वरे इतासवो भस्मनि mena fear: WR ol

a a -----~-

र र; M. -पुच्छेर्‌ |

नवमः सगेः | ५१

अतो विदिला बलवौय्ये.मानिनाम्‌

बलान्ितानामवमदितं बलम्‌ |

ज गन्जराम्टत्यवशं विचारयन

पबलेऽभिमान न विश्रि ॥ AL बलं महदा यदि येन मन्यसे

कुरुष्व YE सह तावदिद्धियः |

जयञ्च :तेऽचास्ि मच ते बलं

पराजयश्चेद्‌ वितथं च ते बलम्‌ eel

तया fe aia: पुरुषा नते मता

जयन्ति ये साश्वरयद्दिपान्‌ नरान्‌ |

यया मता वौरतरा मनौषिणणो

जयन्ति लोलानि षडिन्द्रियाणि ये॥२९॥ ae वपुश्रानिति यच्च मन्यसे

विचचणं नेतदिदं च ररद्यताम्‌ |

क्र तदपुः सा च aquat ad:

गदस्य साम्यस्य च सारणस्य च॥२४॥

यथा मयूरञ्चलचिचचन्द्रको < ८ 9१८ es nes

YA.

विभति रूपं गुणवत्‌ खभावतः। + श्ररोरसस्कारगुणदुते तया faufa eq यदि शूपवानसि ne vi

९ P.M. 2.1. ४. नवियै। २. 1, परे, 2. 1, Mae; ३ PLM. तेन।

५९

सौन्दरनन्दं काश्यम्‌ |

यदि प्रतौपं sary वाससा

न शौचकाले यदि स्स्यगेदपः।

न्टजाविगरेषं यदि नाददीत वा

वपु agwa वद्‌ कड्‌ शं भवेत्‌ ॥९ ६॥ नवं वयखात्मगत निशाम्य यद्‌

zeta ते विषयाप्तये मनः |

नियच्छ तच्छेलनदौप्रयोपमम्‌

za दि गच्छत्य निवत्त यौवनम्‌ ॥९७॥

sauna: परि वत्तेते पुनः

चय प्रयातः पुनरेति चन्द्रमाः,

गतं गतं नेव तु संनिवन्तेते

जलं नदौनाञ्च नृणाञ्च यौवनम्‌ ॥९८॥

faafuamy बलो वि््चितम्‌

विश्रौणंदन्तं भियिलभ्न निष्यभम्‌ |

यदा सुखं द्रच्छसि AAT .तदा

जरामिश्रतो विमदो भविष्यसि nee

निषेव्य पानं मदनोयमुत्तमम्‌

निश्विवासेषु चिरादिमाद्यति | नरस्त॒ मन्तो बलकूपयौवनेः

न कथिदप्रापय जरां विमाद्यति॥३०॥ यथेच्ृरभ्यन्तरसप्रपिषडितो

१ P.M, तन्ञेनदौ०।

नवमः सगेः। ५७

` भुवि प्रविद्धो दहनाय Rea

तथा जरायन््निपिण्डिता तततु- निँपौतसारा मरणाय तिष्टति uz vi यथा fe pat करपत्रपोडितम्‌ समुच्छ्रितं ere भिनत्यनेकधा |

तयो च्छरितां पातयति प्रजामिमाम्‌ श्रहनिंश्राभ्यासुपरंहिता जरा ॥३ २॥ qe: प्रमोषो वपुषः पराभवो

रतेः चयो वा श्रुतिचच्षां ग्रहः '

भ्रमस्य योनि बेलवौय्येयो वधो

जरासमो नास्ति ग रिपुः ॥२२॥ द्द्‌ विदिता [वि]निधत्‌ख ह गिक जराभिधान जगत्यम्‌ । + निद

has

AE AQUA करवान्‌ युवेति वा,

२०4८८ 1079 Pa न मा[नामारो दुमनाय्येमहेसि ॥२४॥ ८, (८...(; /

Ke ममेत्येव च रक्तचेतसाम्‌ Ming tle. ष्ररोरसन्नो भवज(य) met ग्रहः। /

छ

तसुत्‌शजेद यदि शाम्यते भवात्‌ भयं ge चेति ममेति वच्छति ne un यदा रौरं न asia’ कस्यचित्‌ निरस्यमानं वि विधेरुपश्षवेः |

श. श, परेन वश्ोऽस्लि* |

सोन्दसजन्दं काव्यम्‌ |

कथं चम वेन्तमहं ममेति वा

WUE ग्टहमापदामिदम्‌ ॥२६॥

सपन्नगे यः कुण्द्े सद्‌ा ऽष्चो

रमेत नित्य प्रतिसंस्तेऽबले |

स दुष्टधातावश्ररचौ चलाचले

रमेत काये विपरतद्‌ शेनः ne ७॥

यथा प्रजाभ्यः कुनृपो बलाद्‌ बलो वन

हरत्यशेषं च न चाभिरचति।

तयेव कायो व्यसना दि साधनम्‌

रत्य शेषश्च न चानुवन्तते te sy | यया प्ररोहन्ति रटदहाण्छयन्नतः

चितौ प्रयन्नात्त भवन्ति शालयः |

तथेव दुःखानि भवन्ययन्नतः

सुखानि aaa wafer at a at ned

श्ररौरमान्ते परिकषंतश्चलम्‌

न चास्ति किचित्‌ arama सुखम्‌ |

सुखं हि दुःखप्रतिकारसेवया

खिति च दुःखे तनुनि वयवस्यति ne ot

ययानपेच्छाग्यमपोष्ठित सुखम्‌

yada दुःखसुपेतमणपि |

तथानवेच्यात्मनि दुःखमा गतम्‌

न विद्यते किञ्चन कस्यचित्‌ सुखम्‌ ॥४१॥

नबमः सगः | । ye

श्रोरमोदृक्‌ बहद्‌ःखमभ्रवम्‌ फलमनुरोधादयवावगच्छसि। द्रवत्‌ फलेभ्यो छेतिरभ्मिभिमेनो- ऽभिग्द्यतां गौरिव शस्यलालसा ॥४२॥ न कामभोगा fe भवन्ति aaa eaifa cine विभावसोरिव | यथा यथा कामसुखेषु वत्तेते तथा तथेच्छा विषयेषु aga ॥४३॥ यया च कुष्टव्यसनेन faa: प्रतापयन्नेव शरमं निगच्छति । qa Para fad Praga न कामभोगेरुपश्चा न्तिग्टच्छति 8 ४॥ यथा fe भेषज्यसुखाभिकाङ्खया भजेत रोगान्न मजेत तत्‌ चयम्‌ | तथा wot बज्नदुःखभाजने रमेत मोहाद्‌ विषयाभिकाङ्गया ig vt अ्रनयेकामः पुरुषम्य यो जनः स तस्य na: किल तेन कम्मण । अनयेमूल्‌ा. वि a बका kes / नतु प्रहेया विषया -य्यारय॒ः ॥४ eh ए, <q wart रिपवो वधात्मकाः । प्रयान्ति काले पुरुषस्य मितताम्‌ । |

सन्द रभन्दं काव्यम्‌ |

परत्र चेवेह च दुःखडेतवो |

भवन्ति कामा न तु कस्यचित्‌ शिवाः॥४७॥ ययो पयुक्रम्‌ रसवणेगन्धवत्‌

वधाय किम्पाकफलम्‌ न पुष्टये | निषेव्यमाणा विषयाश्वलात्मनो ` भवन्त्यनर्याय तया न WaT ॥४२८॥

तदेतदा eg विपाप्रनात्मना 2k Sabha विमोचन quate fe 4 is

मिं

जघस मे waa मतम्‌

yaaa वा निश्चयमुट्‌गिरन्‌ गिरम्‌ nec दति हितमपि, बहपौदसुकतः

FARA अमणेन तेन नन्दः |

न ्टतिसुपययौ च न nay लेभे

face दवातिमदटो मद्‌न्धचेताः ॥५०॥

नन्दस्य भावमवगम्य ततः स fas:

पारिषवं रुदसुखाभिसुखं न धम |

सत्वा ग्रयानुग्रयभावपरोचकाय |

वृद्धाय त्वविद्षे कथयाञ्चकार ॥५ १॥

सौन्दरनन्दे महाकाव्ये मदापवादा नाम

नवमः सगः |

दशमः सगः | । qt

दशमः BT | श्रला ततः aRagi fees vlaifeg” भवनं fafaqa | नन्दं निरानन्दमपेतचेय्यं waferely मुनिराजुहाव ॥९॥ तं प्राप्रमप्राप्न ४ Raa पप्रच्छ चित्तस्खलित सुचित्तः | स plad हो वितत लो जगाद खं निश्चय निश्वयको विदाय wet नन्दं विदित्वा सुगतस्ततस्तं भाय्यांभिधाने तमसि भ्रमन्तम्‌ | पाणौ zea वियद्‌त्पपात मलं जले साधुरिवोल्निरो षुः net काषायवस्त्रो कनकावदातौ विरेजतुस्तौ नभसि प्रसन्ने । अन्योन्यसंशिष्टविकोणेपच्तौ सरःप्रकीर्णाविव चक्रवाको ॥४॥ तौ रेवदारूत्तमगन्धवन्तम्‌ नदौसरःप्रखवणो घवन्तम्‌ | श्राजग्म॑तुः कञ्चन धातुमन्तम्‌ देवषिंमन्त हिमवन्तमाप्रए ॥५॥ तस्मिन्‌ गिरौ चारणसिद्धजष्टे शिवे इविधृमहृतोत्तरौये | अगम्यपारस्य निराश्रयस्य तौ तस्यतूर्दोप द वाम्बरस्य wey ्रान्तेद्दिये तच मुनो स्थिते तु सविस्मयं दिच ददश नन्दः। दरौश्च कुच््ांश्च वनेकसश्च fas रक्षणमेव we: ॥७॥ बह्धायते aa सिते fe we संलिप्तवहेः शयितो मयूरः | भुजे बलस्यायतपौनवादोः वदू ययेकेयूर इवावभासे ॥८॥ मनःगिलाधातुशिलाश्रयेण पोतोकृताङ्गोः विरराज सिंहः | सन्त प्चामो करभक्रि चिचम्‌ BUS शनौ णमिवाम्बरस्य ॥९॥ व्याघ्रः क्ञमवयायतखेलगामौ ला्गुलचक्रेण छतापसद्यः | बभौ fat: प्रखवणं पिपासुर्दिं खन्‌ frais इवावतोणंः ॥१०॥

~

९ P.M. तापौङछताग्रो T. २ P.M. तं an ^.

| ६ सोन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

चलत्‌ कदम्बे हिमवन्नितम्बे तरो प्रलम्ब (५ | pig au विलद्मं न mata बालं कुलोद्धत परोतिमितराय्यृत्त ॥ 2, Qi सुवण॑गौराश्च किरातसंघा मयर पिच्छोषज्दलगाच्ररेखा ४ iy श्राद्‌ लपातप्रतिमा ग॒दाभ्यो निष्येतुरुद्भार इईवाचलस्य ॥ १ ९॥6.1[ दरौचरौीणमतिसुन्दरौणं मनोहरश्रो णिकूचोदरौणाम्‌ । ` ` anita रेजदिंभि किन्नरौणणं पुष्योत्किराणामितव वल्लरौ णाम्‌ ॥९३॥ नगान्नगस्योपरि देवदारूनायासयन्तः कपयो faye | तेभ्यः फलं AGUAS IT: मोधप्रसादेग्य THAT 1 Bil तस्मात्तु यूादपमाय्येमाणां निष्प डितालक्तकर MIATA । ्राखाश्टगोमेक विपन्नदृष्टिं cer सुनिनेन्दमिदं बभाषे ॥?५॥ का नन्द्‌ SIU च चेष्टया च BARA! मता al एषा ay वेक विपन्नदृष्टिः स वा जनो यच्च गता तवेष्िः ne en दत्येवसुक्तः सुगतेन नन्दः war faa किञ्चिदिदं जगाद । क चोत्तमस्तौ भगवन्‌ वधृस्ते Bat नगक्ते्रकरौ क्र तेषा ॥ १ ७॥ ततो सुनिस्तस्य निग्रम्य वाक्यं Pant किञ्चिद वेचमाणः । ` श्रालस््य नन्दं प्रययौ तयेव क्रौड़ावनं बञ्जधरस्य राज्ञः ॥१८॥ चताटेतावाहृतिमेक एके चण au विभ्रति aa gar: | | चितां ममस्तामपि केचिदन्ये saragut भियमुद्‌उदन्ति nen पुग्यन्ति afeq सुरभौरुदारा मालाः खजश्च यधिता विचित्राः | कर्णानुकूलानवतंमकाश्च प्रत्यथिश्ूतानिव क्गुण्डलानाम्‌ ।२०॥

` ~=“

१ P.M. °पिन्नो ।

UA: GI: | ९३

रक्तानि wat: कमलानि यच्र प्रदौपट्क्ला इव भान्ति gar | प्रफुल्लनो लोत्यलरो ददिणणोऽन्ये सोन््ोलिताच्ा दव भान्ति ट्ताः॥२९॥ नानाविरागाष्छय पाण्डराणि सुवश्भक्तिव्यवभासितानि। ्रतान्तवान्येकघनानि यत्न खन््ाणि वासांसि फलन्ति Sart: ॥२२॥ हारान्‌ मणोनुत्तमक्ुण्डलानि केयर वय्थेण्छय नूपुराणि। एवविधान्याभरणानि aa सखगनुरूपाणि फलन्ति Zar neal वैदूर्यनालानि च काञ्चनानि पद्मानि वञ्नाङ्करकेश्रराि। सपशेचमाण्युन्तमगन्धवन्ति रोहन्ति निष्कम्यतला नलिन्यः ॥२४॥ पच्रायतांञ्चैव ततां तांस्तान्‌ वाद्यस्य Ban सुखरान्‌ घनाश्च | फलन्ति टचा afusafaar क्रोडादा यां सिद एलयानाम्‌ ॥२५॥ मन्दारा कुशेशयं ञ्च garam कोकनद ठान | आक्रम्य माहात्यगुणेव्िराजन्‌ प्रजायते यत्र स पारिजातः॥२६॥ Be तपः गौ लफलेर खिन्ने स्त्रिपिष्टपरचतले प्रता | एवंविधा aa सद्‌ानुटत्ता दिवौकमां भोगविधानटच्ाः eon

मनः शिलाभेर्वदनेविहङ्गा यत्राचिभिः स्फारिकसन्निभेशच | सि wecferat fear वा पादेः ॥९८॥

चैः सुवणच्छदनेस्तथान्यः. वेदूययेनौ लेः नयने: प्रसन्नैः |

विहङ्गमा गोज्जिरिकाभिधाना cada: श्रोचररेभमन्ति een रक्राभिरगेषु च वल्लरौभिः मध्येषु चामोकर पिनच्नराभिः। वेद्‌ ्यवर्णाभिरुपान्तमध्येग्वलङ्ता यतर खगाखरन्ति ॥ ३ ०॥ रोचिष्एवो नाम पतत्रिणोन्ये दौप्ताभिवणोच््वलितिरिवासेः | भ्रमन्ति दृष्टौवेपुषाकिपन्तः स्वने: श्टभेरष्एरसो STA ॥२२॥

६8 | सौन्दरुनन्दं काव्यम्‌ |

यचेष्ट चेष्टाः सततप्रदष्टा ae निज्नेरसो विशोकाः । खे: कम्मभिर्होनविशिष्टमध्याः खयप्रभाः पुष्छक्ृलो रमन्ते ॥२२॥ नित्योत्सवं ag निशाम्य लोकं निस्तद्धिनिद्रारतिशोकरोगम्‌ | नन्दो SUG सदात्ते मेने ्ाशानप्रतिमं नृलोकम्‌ ॥र Vl Te वनं तच्च दद नन्दः समन्ततो विस्मयफुल्दृष्टिः | ₹र्षानज्विताश्चाष्यर मः wg: सगव्वेमन्योन्यमवेक्माणणः 12 ४॥ सदा युवत्यो मदनेककार्थ्याः साधारणः पुण्छृतां विहाराः | दिव्याश्च निर्रोषपरिगदाख्च तपःफलस्याश्चयण सुराणाम्‌ ॥ २ ५॥ तासां जगुरघोरमुदात्तमन्याः पद्मानि काञ्चित्‌ ललितं ae: | च्रन्योन्यदरषात्‌ TATA ALY AMF RIT: स्तनभिन्नहाराः ॥३६॥ ` ga तपोमूच्छपरिग्रदेए खगंक्रयायं छतनिश्चयानाम्‌ | मनांसि खिन्नानि तपोधनानां exci यच्राष्रसो लड्न्त्यः ॥ र Ol कासाञ्चिदासां वदनानि रेजवनान्तरेभ्यश्चलक्ुण्डलानि | ` व्या विद्धपणभ्य इवाकरेग्यः पद्यानि कादम्नविघट्ितानि we ch

ता निःष्ताः प्रच्छ वनान्तरेभ्यस्तडत्पताका इव तो यदेभ्यः | नन्दस्य रागेण aqfaad जले चले चन्द्रमसः प्रभेव ॥२ ९॥ वपुश्च fea ललिता चेष्टाः ततः स तासां मनसा जद्दार | कौ ल्रुदलावन्जितया तु दृष्या संक्षषतर्षादिव च्धतरागः॥४०॥ स जाततर्घाऽष्छरसः पिपासुः तव्प्ाप्तयेऽधि टित विक्घवान्तः | लोलेन्दरियाश्चन मनोरयेन Aagtaarat न ति जगाम ne en

यया aaa मलिनं fe वासः चारेण wat मलिनोकरोति | मलच्यायै न मलोद्धवा्ं caer सुनिराचकरषं ॥४२॥

दग्रमः AM: | éy

ately (ख)काया[द्‌] भिषराज्निहौ ष; श्यो यया anfadaaa राग तथा तस्य सुनिजिघांसुश्ेयस्तर रागसुपानिनाय ig ai दौपप्रभां दन्ति यथा च काले सहस्र श्मरुदितस दौत्िः। मनुव्यलोके दयुतिमङ्गनानामन्तद्‌ घात्य्षरसां तया भ्रौ: ॥४४॥ मदद रूप खण न्ति रूपं Meet महान्‌ दन्ति च शन्दमन्पम्‌ | गर्वो रुजा इन्ति रुजां qaat Bar महान्‌ हेतुर णोवेधाय ie yt सुनः प्रभावाच्च शग्राक नन्दम्तद्‌ गनं सोद़मसद्यमन्ये | श्रवोतरागस्य fe दुन्बेलस्य मनो दहेदप्रसां वपुः्रीः ॥४ ६॥ मला ततो नन्दसुरौणेरागं भारययानुरोधाद पटत्तरागम्‌ | रागेण रागं प्रतिदन्तुकामो सुनिविरागो गिर मिल्युवाच ॥४७॥ एताः faa: प्छ. दिवौ कमस्लं निरौ च्छ च ब्रूहि यथाय ara | एताः कथं रूपगुणेमेतास्ते स॒ वा जनो ay गतं मन्ते ॥४८॥ श्रथाष्यरस्येव निविषटदृष्टौ रागाभ्निनान्तदहेदये प्रदीप्तः | ange कामविषक्रचेताः रुताज्लिर्वाक्यसुवाच नन्दः ॥४०८॥ saya सुषितैकदुष्टियैदन्तरे स्यात्‌ तव नाय वध्वाः | तद न्तरेऽसौ हपणा ALG वपुश्मतो र एरसः प्रतीत्य Wo areal यथा gaara काचित्‌ श्रन्यासु मे aly निशाम्य area | तस्यां तथा संप्रति काचिदास्यानमे fama हि रूपमामाम्‌ ॥५१॥ यथा प्रतपनो श्टदुनातपेन दयेत कञ्चिन्द्महतानलेन । रागेण qa azartfaaat urarfaarta तथामिद द्य ik २॥ वाग्बारिंणा at परि षिञ्च तस्माद्‌ यावन्न दह्ये स Carey: |

रागाभिरद्येव हि मां दिधचः कचं स टचायभिवोस्थितोऽग्मिः iy, vi 5

६६ सौन्द्रनन्द काव्यम्‌ |

waz सौदामि विसुञ्च मां सुने aaa न चैय्येमल्ति मे। ष्ठन्‌ विमोक्तामि विमुक्तमानसुः प्रयच्छ वा वागण्टतं सुमूषवे ॥५ ४॥ अननयेभोगेन विघातदृष्टिना प्रमाददंष्रेण तमोविषाभ्चिना। अहं हि दष्टो इदि मन्मया हिना विधत तस्माद गदं महाभिषकू्‌॥५५॥ अनेन दष्टो म दह हना {दिना न कञ्िद्‌त्मन्यनवख्ितः खितः | सुमोह व्यो [रि] चलात्मनो मनो बनव धो माश a शन्तुसतनुः॥५६॥ स्थिते विशिष्टे afa संश्रये श्रये यया न यायौ(मौ) बह्कसं दिग । दिशम्‌ |

यथा च लब्धा Barge चयं ब्रजामि aa कुर्‌ शंसतः सतः ॥५ ७॥

ततो जिघां सुद्धंदि तस्य तत्तमस्तमोनुदो नक्तमिवोत्थितं तमः। मदरषिचनद्रो जगतस्तमोनुदस्तमःप्रहौएणो निजगाद गोतमः ॥५८॥ तिं परिष्वज्य विधूय विक्रियां fag तावत्‌ अुतिचेतसो seu । द्मा यदि प्राथेयसे लमङ्गना विधत्छ श्ररस्कायेभिरोत्तमं तपः Well ष्टमा fe wera बलान्न सेवया न संप्रदानेन न रूपवत्तया। द्मा fear खल्‌ धम्मेचय्येया स चेत्‌ VEIT धम्ममादृतः Ne ol दृहाधिवासो दिवि देवतैः समं वनानि रभ्याण्छजराश्च थोषितः। ददं फलं स्वस्य RUG कममणः न दन्तमन्येन न वप्यदेतुतः॥ ९ १॥ चितौ agent धनुरादिभिः श्रमैः स्तियः कदाचिद (बलमेत वानवा। mind ufae ध्म चय्येया भवेयृरेता दिवि quae: ॥& २॥ तद प्रमत्तो नियमे समुद्यतो ध यद्यष्सरसोऽभि लिप्यसे | ae च asa प्रतिभूः fet व्रते यया लमाभिनियत समेव्यसि gai

=e Pe a LT Si --

१ 7, 1. M. इमा fe शक्य र्व गाच Saat |

WHEW: सगः | be

अतःपरं परममिति wafwa: परां wis परममुनो चकार सः। ततो मुनिः पवन इवाम्बरात्‌ पतन्‌ प्रसद्य तं पुनरगमन्‌ महोतलम्‌ ॥ esi दति सौन्दरनन्दे महाकाव्ये खर्गनिदर्भनो नाम SUA: BA: |

dc

सोन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

एकादशः सगः |

ततस्ता योषितो दृष्टा नन्दो नन्दनचारिण्लैः | बबन्ध नियमस्तम्भ दुदेमं चपलं मनः ॥९॥ सोऽनिष्टनेष्कश्ैपरसो स्तानतामरसोपमः | चचार विरसो धम्मे निवेश्याष्छरसो इदि weil तया waft war द यितेद्दरियगो चरः | दुद्दियायंवश्रादेव qua नियतेद्धियः et कामचर्य्या सु get भिचुचरययासु विक्लवः | परमाचाय्यै विष्टग्धो Agee चचार सः ॥४॥ aaa च श्रान्तेन AAU मदनेन च। aaa fra संसर्गात्‌ शशामः च प्रशोष च॥१५॥ स तावद्‌ दभेनोयोऽपि वेरूप्मगमत्‌ परम्‌ | चिन्तयाष्रसाञ्चैव नियमेनायतेन च el प्रस्तावेष्वपि भार्यायाः प्रियभा य्थेस्तयापि सः | वीतराग इवातश्थौ न Aes न वचुचुभ vol

तं व्वख्ितमाज्ञाय भारय्यारागात्‌ परा्चु खम्‌ | च्रभिगम्यात्रवौत्‌ नन्दमानन्दः प्रण्यादिदम्‌ ॥८॥ अहो aguante ्रुतस्याभिजनस्य च । fazdiafza: eet नियमे यदि afem ie

P.M. ware: 1. 2 P.M. ware T.

THIS: AM: | i gé

श्रभिष्वक्तस्य कामेषु रागिणो विषयात्मनः।

यदियं रुविदुत्‌पन्ना नेयमल्येन हेतुना ॥ १ oi

व्याधिर ल्पेन यत्नेन ae: प्रति निवाय्येते |

प्रवलः प्रबलेरेव यनननेश्यति वा नवा॥१।॥

दुरो मानसो व्याधिवेलवांञ्च तवाभवत्‌ |

"नी दिन सर्व्वथा टतिमानसि ॥१२॥

दुष्कर Bau मानिना चेव मादेवम्‌ |

अरतिसगख लब्धेन AVIAA THAT it ai

एकस्तु मम सन्देहस्तवास्यां नियमे vat |

्रचानुनयमिच्छामि वक्तव्यं यदि मन्यसे ॥१९४॥

च्राव्नेवा भिहितं वाक्यं न च गन्तव्यमन्यथा |

रमय्याश्रथे WE रुकतां नेति wera ॥ ! ५॥

श्रप्रिय fe हितं लिग्धमसख्िग्धमहित प्रियम्‌ ।

gud तु प्रियहितं खाद्‌ पथ्यमिवौषधम्‌ ॥१६॥

विश्वासश्चाथेचर्य्यां च सामान्यं सुखदुःखयोः |

ain प्रणयसरेव भिचट़ृत्तिरियं सताम्‌ ॥१७॥

तदिदं at विवच्च ie प्रणयान्न विवद) ¢

ase fe विवच्ा भे यते arelaufeaa ue ci श्रष्यरोग्तको धमं चरसौत्यभिघोयसे |

किमिदं श्रतमाोखित्‌ परिहासोऽयमोद्शः॥९९॥

१ ?, 1. M. स्तत |

सौन्दरनन्द्‌ काव्यम्‌ |

यदि तावदिदं सत्यं वच्छाम्य्र यदौषधम्‌ | श्रोद्धत्यमथ वक्णममिधास्यामि तद्रजः WR ०॥ wea तेन इदि सोऽभिहतस्तद्‌ | ध्याना ata fanaa fafqararqet ऽभवत्‌ haa ततस्तस्य ङ्गितं ज्ञाला मनःसंकन्यसूचकम्‌ । वभाषे वाक्यमानन्दो मधुरोदकंमप्रियम्‌ ॥२२॥ श्रकारेणावगच्छामि तव धर््प्रयोजनम्‌ | asaiar त्वयि जातं. मे हास्यं कारण्यमेव च ॥२२॥ यथासनायं स्कन्धेन किद्‌ gat शिलां वहेन्‌ | तदत्‌ त्वमपि “Ae थं नियमं वोद सुद्यतः ॥२ ०॥ तिताड यिषया get यथा मेषोऽपमपेति | तद द्‌ ्रद्धचर्य्याय ब्रह्यचय्येमिदं तव ॥२५॥ चिक्रौषन्ति यया. पण्ये वणिजो लाभलिष्परया | धर्मचर्या तत तया Taya न शान्तये eel यथा फलविगेषाथं वौजं वपति कषकः | तददिषयकापेण्यात्‌ विषयांस्तक्रवानसि ॥२७॥ श्राकाङ्गचच यथा रोगं प्रतौकार सुखेष्एया | द्‌ःखमन्िच्छति भवान्‌ तथा विषयदष्णयां ॥२८॥ यया पश्यति ara’ न प्रपातमवेच्ते।

पश्यस्यप्यरसस्तदद्‌ WTA न पश्यसि ॥२८॥

भोग ~~ = em

१ P. La मध्ये P. M. aaa |

g¢

WHIT: AT: | ७१

इदि कामाग्निना द्रे कायेन वहतो aaa |

किमिदं age ते मनमाऽब्रह्मचारिणः eo

संसारे वन्तमानेन YT WATKAT |

areas samara: किमिति ते Ger ue vi

ठिर्नास्तोन्धनेरप्रे नाम्भसा लवणाम्भसः |

नापि कामेष्वटप्तस्य तस्मात्‌ कामा न SAF zai

seat च कुतः -शान्तिरशान्तौ च कुतः सुखम्‌ |

aga च कुतः प्रोतिरपरौतौ च कुतो रतिः we sii रिरंसा यदि ते तस्मादध्यात्ये raat मनः।

प्रशान्ता चानवद्या च नास्त्यध्यात्मसमा रतिः We gi

न तच काय्य दूरस्ते न स्तौमिने fara: |

एकस AA तचस्थस्तया रत्याभिर स्यसे ॥२ ५॥

मानसं gage तं तिष्टति. तिष्टति fol ee OS.

तं तपे fate दुखं fe er नाति च व्च ee 4 कः

सम्पत्तौ वा विपत्तौ वा दिवा वा नक्तमेव वा yy

कामेषु हि मटरष्णस्य न शान्तिरुपपद्यते jie ७॥

कामानां प्राथेना दुःखा प्राप्तौ @fa ने विद्यति ।

वियोगाननियतः शोको वियोगश्च ध्रुवो दिवि॥२८॥

छृत्वापि दुष्करं ae खगं लब्धापि दुलभम्‌ |

नृलोकं पुनरेवेति प्रवासात्‌ खग्टह यथा ॥२९॥

यया ase ane fas किञ्चिन्न विद्यति |

faery feet वा नरके वोपपद्यते ॥४ ०॥

अर

तोत्र द्यत्पद्यते दुःखं धोमतां* यन्मृषेताम्‌ |

सौन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

तस्य भुक्तवतः ai विषयानुत्तमानयपि |

शरष्टस्यात्तैस्य दुःखेन किमाखादः करोति सः ॥४१॥ ware प्राणिवात्सल्यात्‌ समां सान्यपि दत्तवान्‌ |

fafa: सखर्गात्‌ परिभरष्टस्तादृक्‌ कलापि दुष्करम्‌ ॥४२॥

शरक्रस्याद्धासनं गल्या पव्वेपाथिव एव यः |

स देवलं गतः काले मान्धाताधः Fase ॥४ ३॥

राज्य कृत्वापि देवानां पपात asst भुवि ।

प्राप्तः किल yaya नाद्यापि परिमुच्यते ॥४ ४॥

तथेव fafast राजा waa dea: ।

खगं गल्या gaye: क्ूर्मोग्तः किलाणवे ॥४१५॥

ग्ररिदयु्ो ययातिश्च एते चान्ये gage: |

कम्मेभिर्यांमभिक्रोय तत्‌ चयात्पुनरत्यजत्‌ ॥४ ६॥

श्रसुराः पून्वेदे वास्त CITA: |

भियं समनुशो चन्तः पातालं शरणं ययुः ॥४ ७॥

किञ्च राजपिंभिस्तावदसुरेवां खरादिभिः।

मडेन््राः wan: पेतुर्माहाव्यमपि न स्थिरम्‌ us ci

संसदं शोभयिवेन्रौ सुपेन्द्रशचण्ड विक्रमः |

SHAT Wea? मध्यादस्रसां रसन्‌ ॥४९॥

हा चेचरथय हा वापि हा मन्दाकिनि हा faa

दत्यात्तां विलपन्तोपि गं पतन्ति दिवौकसः ॥५०॥

~~~ ~~~

९ P.M. हि मतावत्‌ 4.

—

र्कादश्रः सगेः। 28 (aae

fa पुनः पततां ante वन्तसुखसे विनाम्‌ ken

रजो werfa wel जायन्ति Be aL te: | mat जायते खेदो रतिभवति नानं ॥१२॥ एतान्यादौ निमित्तानि च्य॒तो सर्गादिवौ कसाम्‌ ज ; अनिष्टानोव मर्त्यानामरिष्टानि सुमूषेताम्‌ ॥५२॥ | सुखमुत्यद्यते यच्च दिवि कामानुपाश्नताम्‌। —s त(य)च दुःखं निपततां दुःखमेवावग्रिय्यते ॥५४॥

तस्मादखन्तमचाण(ण)मविश्वास्यमतपेकम्‌ । ` विज्ञाय चयिणं खगंमपवगं मतिं कुर्‌ ॥५५॥ च्रश्रोर vag हि गलापि मुनिरद्रकः। Ratio Bawa तिच्येग्‌ योनिं प्रपद्यते ॥५ ey मेचया सप्तवा्षिक्या ब्रह्मलोकमितो गतः | सुनेचः पुनरात्तो गभंवासमुपेयिवान्‌ yoy यदा वचेश्वय्येवन्नोपि afau: खगेवासिनः। को नाम खगेवासाय fas स्पयेट्‌ बुधः ॥५८॥

खचरेण agife aut विहङ्गो व्ावन्तैते दूरगतोपि यः | Wag तथावनबद्धो गतोपि दूरं पुनरेति लोकः ॥५९॥ कृत्वाः काल विलचणं प्रतिभुवा gat यया बन्धनाद्‌ भुक्ता वेश्षसुखान्यतोत्य समयं श्यो विशेद्‌ बन्धनम्‌ | तद्वद्‌ ut प्रतिग्ववदात्मनियमे ध्यानादिभिः प्राप्तवान्‌

काले RUG तेषु सुक्र विषयेव्वाहृव्यते गां पुनः ॥६ of

१ P.M. aera T.

98

सोन्द्रनन्दं काच्यम्‌ ।

[1

DANA: प्रमत्तमनसो मोनास्तड़ागे यया जानन्ति व्यसनं निरोघजनितं खस्थाश्चरन्यम्भमि |

, श्रन्तलाकगताः कतार्ैमतयस्तदददिवि ध्यायिनो

मन्यन्ते शिवमच्युतं yafafa @ स्थानमावन्तेकम्‌ ie १॥ तल्नन्मव्याधि्त्युव्यसनपरि गतं मला afer

मसारे भ्राम्यमानं दिवि नृषु नरके fragfaeq च। aa निर्भयं यत्‌ भशिवममरमजर निःश्रो कमग्डतम्‌ तद्धेतो ्रद्धचय्ये चर afefe चलं स्वगे प्रति रुचिम्‌ ne et

दति सौन्दरनन्दे महाकाये खर्गापवादो नाम एकादशः BM: ॥

दादशः सगेः | | ७५

STEM: सगेः |

BQUiuaat चम्मेञ्चरसोत्यय चोदितः। श्रानन्दन तदा नन्दः पर ब्रोड्मुपागमत्‌ ॥ १॥ तस्य त्रौड़न महता प्रमोदो इदि नाभवन्‌ | प्रामोद्ेन विमुख नावतस्ये ad मनः॥ २॥ कामरागम्रधानोऽपि परिहामसमोऽपि सन्‌ परिपाकगते Sat नस awe वचः ॥ उ ॥ श्रपरौ कभा वाच yet मता दिवं yaa तसात्‌ faw परिशत्य wi मवेगमोयिवान्‌ ॥ ४ ॥ तस्य स्वर्गात्‌ निवदते सङ्ल्पाश्चो मनोरथः | महारय दृ वोन्प्ार्गादप्रमन्तस्य VT: Wy tl खगेतर्षाननिटत्तश्च सद्यः स्वस्य द वाभवत्‌ | शष्टादपणथ्यादिरतो जिजो विषुरि वातुरः ॥ ६ ॥ favant frat भाय्यीमष््रोदग्नाद्‌ यथा। तथा निलतयो दि ग्रस्तत्याजाप्रसोऽपि सः ॥ ७ ॥ महतामपि तानामाटत्तिरि ति चिन्तयन्‌ | संवेगाच्च मरागोऽपि वोतराग इवाभवत्‌ ॥ ८ ॥ qua सदि स्वेगः भ्रेयसम्तस्य Tea | . छ '्धातोरधिरिवाख्याते पठटितोऽच्षर चिन्तकः ॥ < ॥

~~~ ~~ ----~---~

९ 7. 1., 0. ata +

ag

सौन्द्‌रनन्दं काव्यम्‌ |

न तु कामात्मनस्तस्य केनचित्‌ जग्टडे तिः । fag कालेषु wag निपातोऽस्तिरिव wa ॥ १ ०॥ खेलगामो Aware गजेन्द्र दव निश्वेद्‌ः। सोभ्यगच्छट्‌ गुरु काले विवचभावमात्मनः ॥ १९ ॥ प्रणस्य च गुरो मूर्धा वाष्यव्याङ्गुललोचनः | छृलाञ्ञलिमुवाचेदं fear किञ्चिदवाङ्जुखः ॥ १९॥ चरष्यरःप्राप्तये यन्मे भगवन्‌ प्रतिग्धूरसि | नाश्परोभि मंमायोऽस्ति afta त्यजाम्यहम्‌ ॥ १ २ ॥ wat यावत्तका खगे dare च चिचताम्‌ | नं मयेषु न देवेषु nah रोचते ॥ १४॥ यदि प्राप्य fea यन्लान्नियमेन दमेन च । ्रविहप्ताः पतन््यन्ते खर्गाय त्यागिने नमः ॥ ९५ ॥ च्रतख॒ निखिल लोकं fafear सचराचरम्‌ | सव्वेद्‌ःखचयकरे द्धनं परमे रमे ॥ } ९ ॥ तस्माद्‌ व्याससमासाभ्यां तन्म याख्यातुमहेसि | APA WAY Be परमं प्रा्रुयां पदम्‌ ॥ ९७॥ ततस्तस्याश्रयं ज्ञात्वा विपक्षाणणौद्धियाणि च ्यञ्चैवामुखोग्तं निजगाद तथागतः ॥ १८ ॥ Bet VBA sa BAP पुरोजवः | श्ररण्धां मथ्यमानायामप्रधम दवोल्थितः॥ १९ ॥ चिरमुमांर्थिहप लो लेरिन्द्रियवाजिभिः। ्रवतोाऽसि पन्थानं दिश्छा दृश्याऽविमूढ्या ॥ २० ॥

SIS: सगेः |

Bq ते सफलं जन्य लाभोऽद्य सुमहांस्तव | यस्य कामरसन्ञस्य नेष्क््म्यायोत्‌ सुकं मनः| २.१ ॥ लोकेऽस्िन्नालयारामे fast zea cha: | व्यथन्ते "दयपुनर्भावात्‌ प्रपातादिव बालिग्राः 1 ee ॥

दुःखं न स्यात्‌ सुखं मे स्यादिति प्रयतते जनः।

श्रत्यन्तदुःखोपरम सुखं तच्च न वृध्यते ee | श्ररिग्दतेष्वनित्येषु सततं दुःखेषु |

कामादिषु जगत्‌ सक्त न वेत्ति सुखमव्ययम्‌ ॥२४॥ सव्वेदुःखापदं तत्त॒ इस्तस्थमग्डतं तव |

Gore A

रागोदामेन मनसा ~ "~ tala |

सदोषं सलिल दृष्टा पथिकेन faurgar ॥ २७॥ tem नाम वृद्धिस्ते निरश्द्धा रजसाऽभवत्‌ | रजसा चण्डवातेन faaaa दव प्रभा॥२८॥

सा जिघांसुस्तमो हाद या स्प्रङ्गि, विजम्भते |

तमो नेशं प्रभा सौरौ विनिर्गौण्व मेरुणा ॥ २९ ॥ युक्ररूपमिद श्चैव शद्ध सलस्य चेतसः |

यत्ते स्याननष्ठिके as भ्रेयसि अ्रद्धानता ॥ ae | धम्मच्छन्दमिमं तस्माद्‌ विवद्धयितुमहंसि | सव्वेधर्म्मा fe धम्मन्न नियमाच्छन्दहेतवः ॥ २१॥

gS

Rh =

सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

सत्यां गमनबृद्धौ fe गमनाय प्रवन्तेते |

श्रय्यानुद्धौ च शयनं स्धानवुद्धौ तथा स्थितिः ॥ eel अन्तभभिगतं wa: श्रहधाति नरो यदा ।

अरथिंले सति यनेन तदा खनति गामिमम्‌ ॥२२॥ नार्यो यद्यश्चिना वा स्वात्‌ ACA न वारणौ । मध्चौयान्नारणिं कञ्चित्‌ agra सति मथ्यते ॥२४॥ सस्योत्‌ पत्तिं यदि न वा हध्यात्‌ कषकः चितौ | श्रयो सस्येन वा न स्याद्‌ वोज निन qugfa ay i श्रतख इस्त इत्य॒क्रा मया शद्भाविश्रषतः। ` यस्माद्‌ wWelfa सद्धम्म दायं इस्त दवाच्तः॥र६॥ मराधान्यादिद्दियभिति खिरलाट्‌ बलमित्यतः | णदारिद्चशमनाद्‌ धनमित्यभिवणिता ॥ २ ऽ ॥

र चपणयंन HE तथेषोके^त्यदा इता |

लोकेऽस्मिन्‌ दु लेभवाच रन्नमित्यभिभाषिता ॥ ९८॥ gay वौजमित्यक्ता निमित्त श्रयघो यदा | पावना्यन पापस्य नदौत्यभिडिता पुनः ed VHT Mant श्रद्धा कारणएसुन्तमम्‌ |

मयोक्ता काय्येतस्तस्मात्‌ AT AI AUT तथा ॥ ४० ॥ श्रद्धाङुरमिम तस्मात्‌ wafefaquets |

age aga war qeagt यचा द्रुमः ॥ ४१॥

९ P.M. "चौके |

SSW: BTM | Se

Ui दशनं यस्य दुर्बलो यस्य faga: |

तस्य पारिश्चवा agi a fe कृत्याय and sx ti यावन्त नृ भवति हि दृष्टं श्रतं वा तावच्छ्रद्धा न भवति बलस्था शिरा वा। दृष्ट an नियमपरिग्धूते द्यस्य श्रद्धादचो भवति सफलखाश्रयख |

दूति सौन्दरनन्दे महाकाये प्रत्यवमशौ नाम SSM: सगेः |

Ge

सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

चयोदशः AA: |

अय सराधितो नन्दः agit प्रति महषिणण | परि षिक्रोऽग्डतेनेव युयुजे परया सुदा ॥ १॥ छृतायेमिव तम्‌ मेने संबुद्धः wear तया | सेने प्राप्तमिव Fa: स च बुद्धेन FAA Ue |! शच्णेन वचसा कांथित्‌ कांचित्‌ परुषया गिरा | कांञिदाभ्यासुपायाभ्याम्‌ स विनिन्ये विनायकः ॥ २॥ ui: काञ्चनं जातं fang निम्मलं प्रचि । fad पाप्ररष्वपि यथा पांष्टुदोषै नं लिप्यति ॥ ४॥ पद्मपणे यथा चेव जले जातं जले स्थितम्‌ | उपरिष्टादधस्ताद्‌ वान जक्तेनो पल्लिष्यते ॥ ५ ॥ तद्धल्लोके मुनिर्जातो लो कस्यानुग्रहं चरन्‌ | तिता निेललाच लो कध नं लिप्यते ॥ ६ | ag त्यागं प्रियं aq कयाञ्च ध्यानमेव च । मन्त्रकाले fafa चक्रे नात्मानुदटत्तये ॥ ७॥ WAY सन्दधे काय महाकरुणया तया | मोचयेयं कथं दुःखात्‌ सलानोत्यलुकम्पकः ॥ ८॥

ay संदषेणन्नन्दं विदित्वा भाजनोङ्ृतम्‌ | aang ब्रवतां Be: कमज्ञः Beet क्रमम्‌ ॥ < ॥ aa: प्रष्डति area रद्धेद्धियपुरःसरः | श्रन्टतस्याप्रथे सोम्य aa रक्तितुमहेसि ॥ १ ० ॥

चयोदशः aq: |

प्रयोगः. कायवचसोः Wet भवति ते at

उन्तानो fagat ग॒प्रोऽनवद्धिद्रस्तथा FX ॥११॥

उत्तानो भावकरणणत्‌ विदेतञ्चायगू हनात्‌ |

WaT रक्षणएतात्पर्य्याद च्छिद्र ञ्चानवद्यतः॥ १२॥

श [रो]रवचसोः wet any चापि कम्मणि।

अआजोवसमुदाचारं शौचात्‌ संस्कनौमहंमि ॥ १२॥

दोषाणां कुहनादौनां पञ्चानामनिषवणात्‌ |

amy ज्योतिषादौनां चतुर्ण टत्तिघातिनाम्‌ ॥ १ ४॥

प्राणिधिान्यधनादौनां वच्ज्यानामप्रतिग्रहात्‌ |

भेच्छाङ्गानां निष्ष्टानां नियतानां प्रतिग्रहात्‌ ॥ १५॥

परितुष्टः श्टविमञ्ख्यौ च्या Maer ।

इच्वाहुःखप्रतोकार्‌, यावदेव विमुक्तये ॥ ९६॥ कमेण हि यथा दष्टात्‌ कायवाकूप्रभवादपि।

asta: प्रयगेवोक्तो दुःगोधलादयं मया ॥ १७॥

गस्येन fe auteur दृष्टि fafaugfear |

श्राजोवो भिचुणा चेव परेष्टायन्तट्न्तिना ie = | एतावच्छोलमित्यक्तमाचारोयं समासतः |

शरस्य नागेन नैव स्यात्‌ BAST न इहे खिता ॥१९॥

तस्माच्ारि सम्पन्नो जद्धाचय्येभिदं चर |

श्रणमानेष्ववद्येषु HSH FSAA: ॥२०॥ ओोलमास्याय ada सर्व्वा हि श्रेयसि क्रियाः

स्थानाद्यानोव कार्य्याणि प्रतिष्ठाय वसुन्धराम्‌ ॥२९॥ 6

नव,

Sz

सौन्दरनन्दं काच्यम्‌ |

मोचस्योपनिषत्‌ सौम्य वेराग्यमिति wears | वैराग्यस्यापि संवेगः संविदो ज्ञानद शेनम्‌ ॥ ९२॥ ज्ञानस्यो पनिषनच्चैव समाधिरूपघाय्येताम्‌ | समाधेरप्युपनिषत्‌ सुखं भ्रारौर मानसम्‌ ॥९२॥ प्रखध्विः कायमन्‌खखस्यो पनिषत्परा | प्रखध्येरप्युपनिषत्‌ मरो तिरष्यवगम्यताम्‌ ॥२ ४॥ तथा गरोतेरुपनिषत्‌ प्रामोद्यं परमं मतम्‌ | प्रा मो द्यस्याप्यद्वज्ञेखः कुरुतेव्वरृतेषु वा UR Ul श्रविलेखस्य मनसः गओोलन्तूपनिषच्छचि । श्रत: Wea नयत्यग्यमिति We विशोधय ॥ २६॥ फरो लनात्‌ Wefan Wear सेवनादपि | सेवनान्तन्निदे शा च्च निद शख तद्‌ाश्रयात्‌ ue ol Me हि श्ररणं सौम्य कान्तार दव देशिकः । मिन aay रचा च Yay बलमेव च ॥२८॥ यतः पलमतः सौम्य भौलं संस्कन्तुमहेसि । एतत्‌ स्थानमयान्ये च मोक्तारभ्भेषु योगिनाम्‌ ॥२९॥ ततः खतिमधिष्ठाय चपलानि खभावतः | दृन्दरियाण न्दियार्थभ्यो निवार यित्महसि te ०॥ भेतव्यं न तया nat ae नाहिनेचाशनेः | cheat यथा खेभ्यस्तेरजस्ं fe न्यते ॥२ Vil दिषद्धिः wate: कञ्चित्‌ कदाचित्‌ पोद्यते न वा । द द्दियेबाध्यते we aaa च सदेव च ॥३२९॥

चयोदः GA: | =m

aa प्रयाति नरकं शद्प्रशटतिभिहेतः |

waa तच्च fang चपलेरि द्दियेेतः te el

इन्यमानस्य asa we भवति वा न वा।

द द्ियेर्बाध्यमानस्य इदं शारोरमेव च ॥३४॥

सङ्ल्यविषदिग्धा fe पञ्चेद्धियमया(] शराः |

चिन्तापुद्का रतिफला विषयाकाश्गो चराः ॥२५॥

मनुख्यहरिणान्‌ wf कामव्याधेरिता इदि |

विहन्यन्ते यदि न ते ततः पतन्ति तैः walt) we en

नियमाजिर सस्येन धेय्यैकाग्भुकधारिणण ।

निपतन्तो निवार््यास्ते महता सतिदम्मेणा tie on

इद्धियाणमुपश्मादरोणं faaerfea |

सुखं सखपिति वास्ते वा यच aa गतोद्धवः ॥ >८॥

तेषां fe सततं लोके विषयानमिकाङ्खताम्‌ |

संविननैवास्ि कापष्छाच्छनामा शरावतामिव ॥ दे ९॥

विषथेरिन्द्रिययामो न्‌ ठस्मिमधिगच्छति |

अजस पृथ्येमाणोऽपि समुद्रः सलिलेरिव ॥ ४०॥ mam गो चरे) Gl] खेवैत्तितवयमिहेद्धियेः।

` निमित्तं तच न ग्राह्यमनुवय्ननमेव च॥४२९॥

आलोकय चचुषा रूपं धातुमातरे य्स्ितः।

स्तौ वेति पुरुषो वेति न कल्पयितुमरसि ॥ ४२॥

स चेत्‌ स्तोपुरुषयाहः कचिद्‌ विद्येत कश्चन |

ua: केशदन्तादौन्‌ नानुप्रयातुमहेसि ॥ ४३ |

<3

i a ~ -----

सौोन्द्‌रनन्दं काव्यम्‌ |

नापनेयं ततः fafaq vee नापि किंञ्चन। द्रष्टव्यं शततो wa यादृश्ञ्च यथाच यत्‌ ॥४४॥ एवं ते पश्यतस्तत्व शश्च दिद्दरियगोचरे | भविष्यति पदस्थानं नाभिध्यादौम्मनस्ययोः ॥ ४ ५॥ श्रभिध्या प्रियरूपेण दन्ति कामात्मक जगत्‌ | अरिभिचमुखेनेव प्रियवाक्‌ कलुषाश्रयः ॥ ४६ ॥ दौ मैनस्यामिधानस्तु प्रतिघो विषथाञितः। मोहाद्‌ येनानुत्तेन Wa च इन्यते ॥ ४७॥ च्रनुरोधविरोघाभ्यां भ्नोतोष्णाभ्यामिवादितः | mq नाप्नोति न भ्रयश्चुलेद्दियमतो जगत्‌ ॥ ४८॥ नेन्द्रियं विषये तावत्‌ प्रहृत्तमपि सज्जते | यावन्न wanes परि कल्पः प्रवत्तेते ॥ ४८ ॥ saa सति वायौ च यथा ज्वलति पावकः। विषयात्‌ परिकल्पाच्च क्तोशाभिर्जायते तथा ॥५०॥ श्रश्रतपरि कल्पेन विषयस्य हि बध्यते | तमेव विषयं पश्यन्‌ waa: परिमुच्यते ॥ ५१. ॥ zea रूपमन्यो fe रज्यतेऽन्यः प्रदग्यति | कञ्चिद्‌ भवति मध्यस्थस्तञेवान्यो णायते ॥ ५२ ॥ चरतो न वि[ष]यो हेतु बन्धाय न विसुक्कये। परिकल्पय विशेषेण agt’ भवति वान वा ॥ ५२ ll

९ 1. 11, संयोग 1.

चयोदभ्रः BT: | ८५

ala: परमयनेन तसमा दि न्दरियसंवरः |

दृद्ियाणि gata दुःखाय च भवाय च॥५४॥ कामभोगभोगवद्धिरात्मदृष्टिदुष्टिभिः

प्रमादनेकम्‌ द्धेभिः प्रषैलो लजिज्करः |

दृद्दियोरगे मेनो विलश्रयेः स्पृ हा विधः

भशमागदादृते न (eleafa यचिकित्सयेत्‌" ॥१ ५॥ तस्मादेषामक्तुश्लकराणमरोणणम्‌ °

चचुर्ाणश्रवणर सनस्यशेंनानाम्‌ |

सर्व्वावस्यं भवति नियमादप्रमन्तो

मासिन्नयं चणमपि Bue प्रमादम्‌ WY EI

सोौन्दरनन्दे महाकाव्ये शोलेद्धियजयो नाम aaien: सगेः।

१ P.M. ्रमागतादृते azafe यश्छिकित्सेत्‌ T.

ॐ

सौन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

चतुदंशः सगः |

ay खतिकपारेन पिधायेंद्धियसवरम्‌ | भोजने भव म[]त्ााज्ञो ध्यानायानामयाय च ep प्राणापानौ निगहाति म्लानिनिद्रे प्रयच्छति | छृतो हत्यरथमाहारो विहन्ति च पराक्रमम्‌ ॥२॥ यया चात्ययेमाहा [र] कतोऽनयांय कल्यते | उपयुक्तस्तयात्यन्यो न सामर्थ्याय कल्पते Wei रचयं दयुतिमुत्साहं प्रयोगं बलमेव च । भोजनं कतमत्यल्यं भ रौरस्यापकषंति ॥ ४॥ यया भारेण नमते लघनोनमते तला | समा तिष्ठति aaa भोज्येनेयं तथा तनुः ॥५॥ तस्माद भ्यवदहन्तव्ये ख शक्तिमनुपश्वता | नातिमाचः न चात्यल्पं मेयं मानवशादपि ॥ ६॥ saat दि कायाग्नि गरुणान्नेन wate | श्रवच्छन्न TAU: सदसा मदतेन्धसा | OH अरत्यन्तमपि संहारो नादारस्य प्रशस्यते | अनाहारो हि faatfa निरिन्धन इवानलः ॥८॥ यस्मान्नास्ति विनाद्ारात्‌ सव्वेप्राणशतां fafa: | तस्मादुष्यति नाहारो विकल्योऽ तु वाय्येते ei न दयक विषयेऽन्य्न सज्यन्ते प्राणिनस्तया | च्रविन्ञाते यथादारे बोद्धव्य तच कारणम्‌ Id ol

चतुदश: सगेः | ८७

` विकित्छाथ यथा चन्त ब्रणस्यालेपनं व्रणौ | चृद्धिघाताथेमाहारस्तदत्‌ सव्यो FAST ॥११॥ भारस्योदहनायंञ्च रथाचोऽभ्यद्यते यया | भोजनं प्रणया जायं तद्‌वदिदान्निषेवति ॥१२॥ समभिक्रमणायैञ्च कान्तारस्य ययाघ्वगौ | पुचमांसानि खादेतां saat च्ण्द्‌ःखितौ uy an एव मभ्यवहत्तयं भोजनं प्रतिसख्यया | न श्टूषाये न वपुषे न मदाय न THA Ne gi धारणाथे wwe भोजनं हि विधौयते । उपस्तम्भः पिपतिषो दुंन्वैलस्येव Sapa ॥१ a व यन्नात्‌ यया कञ्चिद्‌ बधरौयाद्‌ धारयेदपि, न aes यावन्त महो घस्योत्तितोषेया ie ६॥ तयोपकरणैः कायं धारयन्ति परौचकाः। न तत्‌ सेहेन aay दुःखौ घस्य तितोषेया ie ot mqat पोद्यमानेन clad waa यया) न भक्तया नापि aga केवलं प्राणगप्तये ॥१९२८॥ यो गाचारस्तथाहार श्रोराय प्रयच्छति। केवलं चद्धिघाताथं न रागेण न भक्तये ॥१.॥

मनोधारणएया चेव परिणाम्यात्मवानदः |

विधूय निद्रां योगेन निश्रामप्यतिनामयेत्‌ ॥२ ०॥ ददि यत्‌ संज्ञिन्ैव निद्रा प्रादुभवेत्तव | गृ णएवत्सज्ञितां सज्ञां तदा मनसि मा इयाः ne vi

cc

सोन्द्‌रनन्दं काव्यम्‌ |

धातुरारमभ्टत्योख स्थामविक्रमयोरपि | नित्यं मनसि ara बाध्यमानेन निद्रया ॥२२॥ च्रान्नातयाञ्च fang ते wat ये परिश्रताः | परेभ्यञ्ोपदेष्टव्याः चिन्त्या: खयसेव च ॥२२॥ प्रक्तद्यम इवैदनं विलोक्याः सव्वेतो दिशः | चाय्या दृष्टिश्च तारासु जिजागरिषुणा सदा ॥२४॥ शरन्तगेतैर चपले वग्रस्यायिभिरिद्धियैः। अवििप्रेन मनसा चंक्रम्यखासख at fafa ne wi भये प्रोतौ च शोके च निद्रया afar 1 तस्मानिद्राभियोगेषु सेवितव्यमिद्‌ चयम्‌ ue él भयमागमनन्मरत्योः प्रीति wa ae | जन्मद्‌ःखाद पय्यैन्तात्‌ शोकमा गन्तुमरेसि ॥२७॥ एवमादिः क्रमः सौम्य कायौ जागरण प्रति । बन्ध्यं हि श्यनादायुः कः प्राज्ञः कन्तमहंति ॥२८॥ दोषव्यालानतिक्रम्य वालान्‌ गटहगतानिव। aa प्राज्ञस्य न ay निस्तितौपा म॑ दद्धयम्‌ wee प्रदौप्े Name हि श्छल्युयाचिजराश्िभिः | कः mada निरदेगः प्रदोप्त ta वेश्मनि pe ol तस्मात्‌ तम दति sat निद्रां नवेष्टुमहसि । प्रशान्तेषु दोषेषु सशस्तेख्विव Way Ne vi gaara तरियामायाः प्रयोगेनातिनाम्यतु | सेव्या शय्या शररौरस्य विश्रामायेमतद्धिणा iis ei

S @ चतुदशः aT: |

दक्चिणेन तु waa खितया लोकसंज्ञया | प्रबोधं द्य कला श्योयाः शनज्तिमानसः te र॥ यामे ena चोत्थाय चरन्नासौन एव वा | श्रयो योगं मनःग्रद्धौ gala नियतेद्दियः॥३४॥ श्रयासनगत [ae न -प्रेचितव्या--हतादिषु | सम्प्रजानन्‌ क्रियाः सर्व्वाः सखतिमाधातुमदेसि ie ५॥ दा राध्यच्च दृव द्वारि यस्य प्रणिहिता र्तिः | धषेयन्ति न त दोषाः पुर गृप्तमिवारयः॥३९॥ न तस्योत्पद्यते ant चस्य कायगता रतिः | चित्तं सर्व्वाखवस्थासु बालं धाव रच्ति॥; on TT: सत्‌ दोषाणां यो Va: स्मेतिवश्मेणा | रणस्थः प्रतिगर fasia दव aaa 3 TI Waly तन्मनो ज्ञेय यत्‌ wfasifacafa | - fatter दृष्टिर हितो विषयेषु चर न्निव ॥२९॥ नयेषु प्रसक्ता्च खायन्यश्च GUST |

aga सति नोदिग्राः स्छतिनाशोऽच कारणम्‌ ॥४ ०।

aufay गणाः सव्वं ये च श्रौलादयः fear: | विकीर्णा दव गा गोपः स्मृतिस्ताननुगच्छति ॥४ १॥ प्रनष्टमम्टतम्‌ तस्य यस्य विप्रता «fa: | दस्तस्यमम्टतं तस्य यस्य कायगता सतिः ॥8२॥ आययौ न्यायः कुतस्तस्य रतियस्य न विद्यते |

=

यस्याय्यौ नास्ति च न्यायः प्रनष्टस्तस्य सत्‌पथः ॥४३॥ `

€ ०

सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

प्रनष्टो यस्य सन्मागौ नष्टं ARIA पदम्‌ । प्नष्टमष्छतम्‌ यस्य स दुःखान्न विमुच्यते iis vi तस्माचरन्‌ चरोऽखमोति featatfa च तिष्ठतः ।: एवमादिषु कालेषु स्मृतिमाघातुमहसि ie vit योगानुलोमं विजन? fans

शय्यासनं सौम्य तथा ATE |

कायस्य छवा हि विवेकमादौ

सुखोऽधिगन्तु मनसो विवेकः us en

अलब्धचेतःप्रशमः सरागो

यो न प्रचार भजनते विविक्तम्‌ |

स च्छते द्यप्रतिलब्धमागंः

चर ननिवोव्यं बह्कष्टकायाम्‌ ॥ ४ ७॥

श्रदृष्टतत्वेन परोकक्ेण

स्थितेन faa विषयप्रचारे |

चित्तं निषेद्ध न सुखेन शरक

कष्टोद्‌का गोरिव सस्यमध्यात्‌ Ie TI

श्रनोय्येमाणएस्त॒ यथानिलेन

प्रग्रान्तिमा गच्छति विचभातुः।

श्रल्पेन aaa तया विविक्त-

aufed शान्तिमुपैति चेतः ॥४९॥

९ P.M. विजलं

० कः ee eee a

€ ४५ चतुदग्रः ATM: |

कर चिहुक्ता यत्तदसनमपि चन्तत्परिहितो वसन्नात्य्ारामः कचन विजने योऽभिरमते | कृतायः स Ha शरमसुखरसन्नः ऊतमतिः

परेभ्यः daa परिहरति यः कण्टकमिव ॥५०॥ यटि इन्दारामे जगति पिषयव्यग्रददये

विविक्रं निदेन्दो विहरति कतौ श्ान्तद्दयः। ततः War प्रज्ञारसमग्दतवत्‌ ठ्तदयो

विविक्रः संसक्त विषयङ्रपण प्रोचति जगत्‌ ॥५१॥ वसन्‌ शून्यागारे यदि सततमेकोऽभिरमते

यदि क्तशोत्पादैः सद न रमति ग्रच॒भिरिव। तरन्नात्मारामो यदि च पिवति प्रौतिखलिल ततो ys ae चिद श्पतिराज्यादपि सुखम्‌ ॥५२॥

सौ न्दरनन्दे महाकाव्ये श्रादिप्रखानो नाम चतुटेशः खगे: |

et

LR

सौन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

पञ्चद्‌ शः सगेः

aa तच fafam a’ ब्धा पय्येङ्सुत्तमम्‌ | ऋज्‌ काय समाधाय स्मृत्याभिमुखयान्ितः ॥१॥ नासाग्रे वा ललाटे वा भ्नृवोरन्तर एव art कुर्व याखपलं चित्तमालम्बनपरायणम्‌ ॥२॥ स चेत्‌ कामवितकस्ां धषेयेन्मानसो ज्वरः | Suait नाधिवाखयः स वस्त रेणरिवागतः ॥२॥ यद्यपि प्रतिरुख्यानात्‌ कामानुत्सृष्टवानसि | तमांसौव varia प्रतिपच्चेण तान्‌ जहि ॥४। तिष्ठत्यनु ग्यस्तेषां कनोऽग्रिरिव भस्मना | स ते भावनया ate प्रशाम्योऽद्चिरिवाग्बुना ॥५॥ ते fe तस्मात्‌ saved श्यो वोजादिवाङ्कराः | तस्य asia ते न स्युः वौजनागशरादिवाङ्ुराः॥६॥

अज्जनादौनि कामेभ्यो get दुःखानि कामिनाम्‌, तस्मात्‌ तान्‌ मूलतण्डिन्धि भिच्रसन्ञानरो निव wou अनित्या मोषधम्नाणो रिक्ता व्यसनडहेतवः। बह्कसाधारणणः कामाः वर्ज्या द्याश्षैविषा दव ॥८॥ ये ग्टग्यमाणा दुःखाय रच्छमाणएण न शान्तये | भ्रष्टाः गोकाय महते wary न विहक्तये tet afa विन्तप्रकर्षंण खर्गावाघ्या कतायेताम्‌ | aay सुखोत्यतन्तिं यः पश्यति ख नश्यति ie ol

<P. =

पञ्चदशः AI: | és

चन्लानपरिनिष्यनानसाराननवस्थितान्‌ |

परिकच्यसुखान्‌ कामान्‌ न तान्‌ सन्तृमिहांसि ॥११॥ व्ापादो वा fafear षा जओभयेद्‌ यदि ते मनः)

aug तद्‌ farsa मणिनेवाङ्घलं जलम्‌ ॥१ २॥

प्रति पक्स्तयोन्णंयो मेचौ कारुण्यमेव च |

विरोधो fe तयोजित्यं प्रकाग्तमषोरिव॥१३।

faa यस्य दौःभख्य व्यापाद्‌श्च प्रवन्तेते | |

हन्ति पांश्रयभिरात्मान Bara Ta वारणः ॥१४॥

दुःखितेभ्यो हि amat याधिग्डत्युजरादिभिः |

श्राय्येः को दुःखमपरं Heat धातुमहेति ॥ १ ५॥

दषेन चेह मनसा बाध्यते वा परो न वा।

मदयस्त॒ द ह्यते तावत्‌ खमनो दुष्टचेतसः ie el

तस्मात्‌ Way Way मैनी ARG च ।

न वयापादं fafeait वा विकल्ययित्‌महंसि ie ७॥ यद्यदेव प्रसक्तं fe faamafa’ मानवः)

mara तेन तेनास्य रतिभेवति चेतसः ॥१८॥

तस्मादक्ुशल त्यक्ता JIG ध्यात्‌महंसि |

यन्ते स्यादिह चार्थाय परमाथेस्य चाप्तये ret

मंवधेन्ते weet वितर्का: सम्भृता इदि ।

भ्रनयेजनकास्तुल्यमात्मनश्च परस्य File ०॥

१ P.M, विवच्जेयति | २ P.M. afae T,

< 8

सौन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

श्रेयसो विघ्रकरणणत्‌ भवन््यात्मविपन्तये | पाचौभावोपघात तु परभक्तिविपत्तये ie vi मनः aig विचे्मपि वा वम्दमरंसि९ | "नलेवाकुप्रलं सौम्य वितकंयितुमरेसि ue ei या चिकामोपभोगाय चिन्ता alfalfa aia | न च॑ तं गुणमाप्नोति बन्धनाय च कल्यते ie vl सत्वानासुपघाताय परिज्ञेग्राय वा aa: | मोदं व्रजति RIGS नरकाय च वत्तते WR Bl तदि तकेरङ्शरलेर्नात्मानं दन्तुमहंसि | quad रन्न विकृतं शटदतोरगाः खनन्निव ie ui अनभिज्ञो यया जात्य दङेदशुरुकाष्टवत्‌ | अन्यायेन मनुखखल सुपदन्यादिदं तया ॥२ ६॥ त्यक्ता Ta यया ME रन्नदोपाच्च सदरेत्‌ । .. त्यक्ता aad wa चिन्तयेदष्टभं तथा ie oi हिमवन्तं यथा war विषं मुञ्ञौत नौषधम्‌ | HAVA तया प्राप्य पापं सेवेत नो WHA ॥२८॥ तद्धा प्रतिपक्छण वितकं चेषु मेस । aau प्रतिकौलेन कौलं दाव्वैन्तरादिव ॥९९॥ agency भवेचिन्ता ज्ञातिजन प्रति। खभावो जोवलोकस्य परो च्छस्तन्निटत्तये iz ०॥

1. M. वाग्वस्तुमदसि T. 2 P.M. नत्वेक* ^.

पञ्चदशः सगेः | ॥ € ४

eat छव्यमाणानां सत्वानां खेन कम्मेणा |

को जनः सुजनः को वा AIGA जने Ha: ne Vil aA sala dau: खजनो fe जनस्तव

aaa चाध्वनि ननः ana भविय्यति ie ei विहगानां यथा साय तत्र तच समागमः।

जातौ जातौ AWA जनस्य सखजनस्य Tie ai

= प्रतिश्रयं asfad संश्रयन्ति यथाध्वगाः |

प्रतियान्ति Gamal तदत्‌ ज्ञातिसमागमः॥२४॥ लोके प्रकृतिभिन्नेऽस्मिन्‌ न कञ्चित्‌ कस्यचित्‌ fire: | काय्येकारएसवद्धं बालृकामुष्टिवव्नगत्‌ ॥ र ५॥ fafa fe सुत माता धारयिद्यति arfafa | मातरं भजते Fat TAIT मामिति ile ६। श्रनुकूलं प्रवन्तेन्ते ज्ञातिषु ज्ञातयो यद्‌ |

तद्‌ खद प्रकुव्वैन्ति रिपुं तु ` विपय्येयात्‌ ie ol afeat दृश्यते ज्ञातिरज्ञातिद्श्छते fea: |

ae कार्ययान्तराल्लो कण्डक्टिनितति च करोति च॥२८॥ स्वयमेव ययालिख्य रचेचित्रकरः स्तियम्‌ |

तया Hat खयं सेहं सङ्गमेति जने जनः ॥ २ ९॥ योऽभवत्‌ बान्धवजनः परलोके प्रियस्तव |

सते aay कुर्ते लंवा तस्मै करोषि कम्‌ ॥४०॥ तस्मात्‌ ज्ञातिवितर्केन मनो नावेष्टुमहेसि |

व्यवस्था नास्ति संसारे सखजनस्य जनस्य च ॥४२॥

e¢

सौन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

sat चेमो जनपदः खभिक्तोऽसावसौ शितः । इत्येवमय जायेत वितकंस्तव कश्चन iy el हेयः स त्वया सौम्य नाधिवास्यः कथञ्चन । विदिता षव्वेमादोप् तैस्तदा षाम्निभिजेगत्‌ ॥४२॥ ऋतु चक्र विवनत्ता च चृत्िपासाक्तमाद्‌पि। aaa नियतं दुःखं न क्रबिदिद्यते शिवम्‌ ॥४४॥ कचित्‌ तं afega: afin भयं क्रचित्‌ । बाधतेऽग्यधिकं लोके ARISTA जगत्‌ ॥४१५॥ जरा व्याधिश्च say लोकस्यास्य महद्भयम्‌ | नास्ति देशः सम यज्रास्य aga’ नोपपद्यते ॥४ en aa गच्छति कायोऽय दुःखं त्रालुगच्छति | नास्ति काचित्‌ गतिल्लीके मतौ यच न वाध्यते ॥४७॥ रमणौयोऽपि देणः सन्‌ सुभिचः चेम एव च| कदेश दति विज्ञेयो यत्न क्तगेविद द्यते ॥४८॥ लो कस्याभ्याइतस्या्य द्‌ःखेः शरारौरमानसेः | aa: किन्न दे शोऽस्ति खस्थो यच गतो भवेत्‌ ॥४९॥ दुःखं सवेत HGH वन्तते सव्वद्‌ा यदा । छन्दरागमतः सौम्य लोकचित्रेषु मा BMT: ॥५०॥ यदा तस्माननिटत्तस्ते छन्दरागो भविति | जोवलोकं तदा सव्वैमादोप्तमिव AGT ॥५१॥

RR

१९ P. M. omits aif 2a: स aate aga |

पञ्चदशः सगेः। । €9

श्रय कञ्चित्‌ वितकंस्तं भवेदमरणाख्रयः। aaa स ॒विहन्त्यो चाधिरात्मगतो यथा ॥५२॥ सुहनन्तेमपि विश्रम्भः ara न खल्‌ जोविते। निलन za हि व्याघ्रः कालो विश्वस्तघातकः॥५२॥ बलस्थोऽहं युवा वेति न ते भवितुमहतिः । aq: सर्ववाद्वस्थासु हन्ति नावेक्षते वयः ॥५४॥ रचम्दतमनर्थानां शरोर परिकषंतः | Saint जोविताश़्ा वा न दृष्टायेस्य जायते ty ys नि््वैतःः at भवेत्कायं महाग्डताश्रय वदन्‌ | परस्पर विरुद्ध (नामहौनामिव भाजनम्‌ ॥५६॥ प्रश्वसित्ययमन्वचम्‌ यद्‌ च्छरसिति मानवः | sane तदाञ्चय्येमविश्चास्वं हि जौ वितम्‌ iy on ददमाञ्चय्येमपर wee: प्रतिबुध्यते | खपिद्टुत्थाय at wat agfaat हिः Sea: wy ci गभोत्‌ प्रति at लोक जिधांसुरनुगच्छति। कस्तस्मिन्‌ विश्वसेन्म॒त्यावुद्यतासावराविव ॥५९॥ Hea: पुरूषो लोके श्रतवान्‌ बलवानपि | न जयत्यन्तक कथिन्नाजयन्नापि जेय्यति we ot सास्ना दानेन भेदेन दण्डन नियमेन वा प्राप्तो fe रभसो ae: प्रतिहन्त्‌ न गरक्यते te vii

९ P.M. चेति न ते ufaquefa | र P.M, नितः | a P. L. M. lacuna, P. M. agfaatfaT. 8 ` P; M. erat |

7

cc

सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ |

त्मन्नायुषि विश्वासं चञ्चले कल्तेमहंसि ।

fag’ हरति कालो हि स्थाविय्ये न. प्रतते ॥६२॥

fasta पश्यतो लोकं तोयवुद द दुब्बेलम्‌ |

कस्यामरवितकौ fe स्यादनुन््त्तचेतसः ॥ ६ २॥ तस्मादेषां वितर्काणणं प्रहाणाथं समासतः ।

त्रानापानस्मतिं सौम्य विषयो कन्तमहेसि ॥६ ४॥

दुत्यनेन प्रयोगेण ara सेवितुमहसि |

प्रतिपच्चं वितर्काणां गदानामगद्‌ानिव tie vi

सुवरणहेतोरिव पाप्रडधावको

विहाय पांश्ठन्‌ इतो यथादितः |

जहाति aaafa तदिश्रद्धये

विश्रोध्य हेमावयवान्नियच्छति ॥ ६ el

विमोच्हेतोरपि युक्रमानमो

विद्यय दोषान्‌ टडहतस्तथादितः।

जहाति खच्छानपि तदिश्रद्धयेः

विगश्रोच्य धमा वयवान्नियच्छति neon

्रमेणद्धिः Ke कनकमिदह पाँश्रदव्यवदितम्‌

aut कर्मारः पचति खश्रमावन्तंयति च।

तथा योगाचारो fagufay दोषव्यवहितम्‌

विश्रोध्य ase: शमयति मनः संचिपति त्त ॥६८॥

व ~ - ee ee = eS =-=. ae -- = ~ न्न ~ ~

१ P.M. fae T. 2 P. M. fag? |

Wee सगः |

यथा च खच्छन्दाद्‌पनयति कम्माश्रयसुखं सुवणं BAIT बह़विधमलंकार विधिषु | मनः ng fag वेग्रगतमभिनज्ञाखपि तथा यथेच्छं VE श्रमयति मनः प्रेरयति Tec)

दति सौन्दरनन्दे महाकाव्ये वितर्कप्रहाणो नाम पञ्चदशः aa: |

& €<

१०० | सोन्द्रनम्दं कायम्‌ |

TSW: सगेः। एवं मनोधारणया क्रमेण ante किञ्चित्‌ समु पोद्य किञ्चित्‌ । ध्यानानि चलाय्येधिगम्य योगौ प्राप्नोत्यभिज्ञार नियमेन पञ्च ॥१॥ ऋद्धि प्रवेकञ्च बह्कप्रकारं परस्य चेतश्च॒रितावबोधम्‌ | अतो तजन्मषरणच्च aa feat fang श्रतिचक्ुषौ च ॥२॥ ्रतःपरं तत््वपरोचणेन मनो दधात्याख्लवसंचयाय | ततो fe दुःखप्रश्तौनि सम्यक्‌ चत्वारि मत्यानि पदान्यवेति ॥२॥ वाधात्मक दुःखमिदं प्रसक्त दुःखस्य Ba: प्रभवात्मकोऽयम्‌ | दुःखच्चयो fama tsa चाणात्मकोऽयं प्रण्माय मागे: ॥४॥ दत्याय्येसत्यान्यववृध्य get चलारि सम्यक्‌ प्रतिबुध्य चेव । सर्व्वाखवान्‌ भावनयाभिग्डय न जायते शान्तिमवाप्य श्यः ॥१॥ gala दयप्रतिवेधतश्च तत्लात्मकस्यास्य चतुष्टयस्य | भवाव याति न शान्तिमेति ससारदोला*मधिर)द्य लोकः len तस्माज्जरा दे व्येसनस्य मूलं समासतो द्‌ःखमवेडहि जन्म | सव्वौषघौोनामिव utsiara सर्व्वापदां चेवमिदं fe जन्म yon यज्जन्म रूपस्य हि से द्धियस्य caw तन्नैक विधस्य जन | यः सम्भवश्वास्य समु च्छरयस्य sat” रोगस्य च सम्भवः सः ॥८॥ सद्ाप्यसदा विषमिश्रमन्न यया विनाशाय न धारणाय | लोके तथा तिच्यैगुपचैधो वा दुःखाय waa न सुखाय जन ॥<॥

१ P. M. drops @ | र P. M. drops ख in faq | द P.M. °रौच्तये aa | ४ P.M. has दोलाधा | y P.M, सुवभंवाय।

षोडशः सगेः | ९.०१.

जरादयो नैकविधाः प्रजानां सत्यां vat प्रभवन््यनर्याः | प्रवात्सु घोरेष्वपि Ardy नद्यप्रख्तास्तर वख्लन्ति ॥ १ oll आकाश्योनिः पवनो यथा fe यया शमोौगभंगश्रयो इतागशः | श्रापो ययान्तवेसुघागश्रयाश्च दुःखं तया चित्तशरोरयोनि ॥११॥ agi द्रवलं कटिनतसुरव्यां वायो श्चललं प्रुवमौ ष्ण्यमग्रेः | यथा खभावो fe तथा खभावो दुःखं ate च चेतसञ्च॥२२॥ काये सति याधिजरादि दुःखं चुत्तषेवर्षोष्णदिमादि चेव | रूपाञ्िते चेतसि सानुबन्धं शोकारतिक्रोधभयादि दुःखम्‌ We a प्रत्यचमालोक्य च जन्द्द्‌ःखं दुःखं तयातोतमपौति विद्धि | यथा च तदुःखभिदच्च दुःखं दुःखं तया नागतमप्यवैडि ॥ १ vn वौोजखभावो fe ययेह eet uaifa भवोपि तयानुमेयः.। प्रत्यचलख ज्वलनो ययोष्णो गतोऽपि waite तयोष्ण एव ॥१५॥ तन्नामरूपस्य गुणानुरूप aaa निेत्तिरुदार दत्त | तत्रव दुःखं न fe afaqa दुःखं भविव्यत्यभवद्धवेद्ा ॥१ ६॥ प्रह्तिदुःखस्य च तस्य लोके टणष्णादयो दोषगणा निमित्तम्‌ | नेवेश्वरो न vafaa कालो नापि खभावो न fafuagesr ॥१७॥ ज्ञातव्यमेनेन च कारणेन लोकस्य दोषेभ्य दति प्रत्तः | यस्माद्‌ faa सरजस्तमस्का न जायते वौ तरजस्तमस्कः ॥ १९ ८॥ दृच्छाविगरेषे सति तच तच यानासनादिभवति प्रयोगः | यस्माद तस्तषेवश्रा त्‌] तथेव aay प्रजानामिति वेदितव्यम्‌ nee i सत्वान्यभिष्वज्गवशानि ger खजातिषु प्रौ तिपराण्छतौव | अभ्यासयोगादुपपादितानि तेरेव दो[ै)रिति तानि विद्धि we os

VoR सौन्दरनन्दं काच्यम्‌ |

क्रोधप्रदरषा दिभिराश्रयाणसुत्पद्यते चेह यथा fang: | तयेव जन््सखपि नैकरूपो fans क्तेशरृतो fate: ve cn दोषाधिके" जन्मनि तौत्रदोष saga रागिणि ata: | मोदा धिके मोहवलाधिकश्च तदल्पटोषे च तदल्पदोषः te ९॥ फलं हि agg समरति ara तदागमो वौजःमवेत्यतौतम्‌ | अवेत्य वौोजप्रतिच्च साक्ताद नागतं तत्फलमभ्युपेति ॥९ २॥ दोषच्यो जातिषु चासु यस्य वैराग्यतस्तासु न जायते सः | दोषाश्रयस्तिष्ठति यस्य यच तस्योपपत्तिविवश्स्य तच ie ४॥ asa नेकविधस्य सौम्य ठष्णादयो हेतव दृत्यवेत्य | तांज्किसि दुःखाद्‌ यदि निसुभुक्ला काय्येचयः कार एसङ्गग्या द्वि ॥२५॥ ema हेतुपरिक्याचच शान्तं शिवं साचिङ्ुरुष्व waa | दष्णाविरागं लयनं निरोधं सनातनं चाणमहाय्यमाख्येम्‌ ॥२६॥ यस्मिन्न जाति ने जरा न Baya वयाघयो नाप्रियसम्प्रयो गः | नेच्छा विपन्न प्रियविप्रयोगः कमं पदं नेष्ठिकमच्यृतं तत्‌ ॥२ ७॥ दौपो यथा निदेतिमभ्युपेतो नेवावनिं गच्छति नान्तरिचम्‌ | दिशं न काञ्चिद्‌ विदिशं न काञ्चित्‌ चेहद्यात्‌ केवलेति शान्तिम्‌ ve cit एवं कृतौ निरृतिमभ्यपेतो नेवावनिं गच्छति नान्तरि चम्‌ | fen a काञ्चिद्‌ fafew न काञ्चित्‌ क्तेशचयात्‌ केवलेति ग्रान्तिम्‌ RA

न~~ ~ ~

९ P.M. सोषा०¶. २ P.M. बौजगर। इ ?. #. धम्म ।

धोड्श्ः सगेः | | ९०

श्रस्याभ्यपायोऽधिगमाय मागे: प्रनजनाचचिकल्यः प्रश्रमदिकल्पः | स भावनौयो विधिवद्‌ qua’ We ्टचौ Farge” स्थितेन ie ०॥ aay सम्यक्‌ सहकायकम्मे ययावदाजोवनयश्च We! | ददं चयं ठत्तविधौ प्रदत्तं Were ध्मपरियरहाय ie 2 सत्येषु दुःखादिषु gece सम्यज्ितकंञच पराक्रमश्च । दरदं चयं ज्ञानविधौ प्रत्तं प्रज्नाश्रयं ANI Taare is © न्यायेन सत्याभिगमाय युक्ता सम्यकू स्मृतिः सम्यगयो समाधिः | tz दयं योगविधौ प्रत्तं warned विन्तपरिग्रहाय nea ai

ले शराङरान्नः प्रतनोति We वोजाङ्कुरान्‌ काल दवातिदत्तः। wet हि NA पुरुषस्य दोषा मनः सलन्ना दव धषेयन्ति a ४॥ anig विष्कम्भयते समाधिर्वेगानिवाद्धि्महतो नदौनाम्‌ | स्थिति समाधौ fea घयन्ति टोषा भुजङ्गा दव मन्त्रवद्भाः ॥२१५॥ प्रज्ञा वेषेण निहन्ति दोषांस्तोरद्रुमान्‌ mate निन्नगेव ) दग्धा यया न प्रभवन्ति दोषा वञ्रा्िनेवानु्टेतेन Sar: ॥२ Ell

चिस्कन्धसेतं प्रविगाह्य मागे प्रस्पष्टमष्टाङ्गमदाय्येमाय्येम्‌ | दुःखस्य Baa प्रजहाति दोषान्‌ प्राप्रोति चात्यन्तशरिवं पदं तत्‌ ॥२७॥ श्रस्यो पचार एतिराजेवच्च दोर प्रमादः प्रवि विक्रता च। श्रन्यच्छता तुष्टिरसङ्गता च लोकप्रटृत्ता च रतिः चमा च॥२८॥

यायात्रयतो विन्दति यो fe दुःखं तस्योद्धव तस्य च यो निरोधम्‌ Raga मार्गेण स शान्तिमेति कल्याणएमितरैः सदह वन्तेमानः ॥२९८॥

ee कक ~+ ----- ~ ee

१९ P.M. drops घे 70 बुधेन। २. Mega

१०९ SALAS काव्यम्‌ |

यो व्याधितो व्ाधिमवेति सम्यग्‌ वखाधेनिंद्‌ानञ्च acteug | आरोग्यमाप्नोति fe सोऽचिरेण, मिवेरभिन्ञेरुपन्नय्येमाणः ॥ ४ ०॥ तद्‌ बाधिसनज्ञां कुर्‌ दूःखसत्ये दोषेष्वपि व्ाधिनिद्‌ानमंज्ञाम्‌ | आआरोग्यसन्ञाञ्च निरोधसत्ये भेषज्य संज्ञामपि मागेसत्ये ॥४१॥ तस्मात्‌ wah परि गच्छ दुःख प्रवन्तेकानप्यवगच्छ दोषान्‌ | निटठन्तिमागच्छ च तन्निरोधं निवत्तंकञ्चाप्यवगच्छ मागेम्‌ ॥४२॥ शिरस्यथो वाससि duets सत्यावबोधाय मतिर्विंचार्यया | दग्धं जगत्‌ सत्यनयं दृष्टा प्रदद्यते सम््रति घच्छतेः Fg a यदेव यः पश्यति नामरूपं चयौ ति तद्‌ भेनमस्य सम्यक्‌ | सम्यकू च निवंदसुपैति पश्यन्‌ भन्दौचयाच चयमेति रागः ॥४४॥ तयोश्च नन्दोरजसोः चयेण सम्यग्‌ विमुक्तं प्रवदामि चेतः | सम्यग्‌ विसुक्तिमेनसञख ताभ्यां न ae we: करणौयमस्ति ॥४१५॥ यथा खभावेन fe नामरूपं तद्धेतुमेवास्तगमं च तस्य | विजानतः waa एव चाहं त्रीमि सम्यक्‌ चयमाखवाणणम्‌ ॥४ EU तस्मात्‌ पर सौम्य विधाय Jey why चकारखखाखवसचयाय | दुःखाननित्यां ञ्च निरात्मकांश्च धान्‌ विग्रषेण परौ चमाणः॥४ ७॥ wad हि षड्श्डभसलिलानलादौन्‌ सामान्यतः खेन च लच्तणेन |

i ०

१ P.M. चिच, P. L. M. afasa which spoil the metre. २ 2. 1. M. मेष्यद्य° | 2 P.M. सम्प्र तिवच्तते | 8 P. M. धातुवि्ेषेण which spoils the metre.

५ P.M. धातुं हि षट्कं |

षोडशः aT । । १०१५

वेति यो भान्यमवेति तेभ्यः सोत्यन्तिकं atenafa Aa vs ci ्श्प्रहाणाय, च निश्चितेन कारोऽभ्पायश्च परोकितव्यः | योगोऽप्यकाले qqwraay भवत्यनर्याय न ARTs yc il अजातवत्छा यदि गा seta नेवाभ्रुयात्‌ कौरमकालदोहौ । कालेऽपि वा स्यान्न पयो लभेत मोहेन प्टङ्गाद्‌ यदि गा द्‌होत॥५०॥ आद्रा काष्ठाज्वलनाभिकामो नेव प्रयन्नादपि वद्िग्टच्छत्‌ । काष्टा प्रुष्कादपि पातनेन नेवाभ्रिमा्रोत्यनु पायपूव्वम्‌ ॥५.१॥ तदेशकालौ विधिवत्परौच्छ योगस्य माचामपि waded | बलाबले चात्मनि aya area: प्रयो नतु तदिसद्धः॥५२॥ पर्ाहक यत्त निमित्तमुक्तसुद्धन्यमाने इदि तन्न सेयम्‌ | एवं fe चित्तं प्रशमं न याति [न] वद्किना वद्किरिवेय्येमाणएः॥५२॥ श्रमाय falenfaafafad जातोद्धवे चेतसि तस्य कालः | शवं fe चित्तं प्रशम नियच्छत्य| दौयेमाणोऽधिरिवो दकेन ॥५४॥ शमावह यत्‌ [नियत्‌] fafad aa न तच्चेतसि लौयमाने। ud fe श्यो लयसेति चित्तमनोय्येमाणोऽभ्रिरिवाल्यसारः ॥५५॥ प्रग्राहकं यज्नियतं निमित्तं लयं गते safe तस्य are: | क्रियामयं हि मनस्तथा स्यात्‌ मन्दायमानोऽभ्रिरिवेन्धनेन ॥५६॥ Sif नापि निभित्तमिष्टं लयं गते चेतसि सोद्धवे वा । एवं fe तोत्र जनयेद नयंसुपेदितो ब्याधिरिवातुरस्य ॥५७॥ यच्छादु पेच्चा नियतं निमित्तं साभ्ये गते चेतसि तस्य कालः | एवं fe कत्याय भवेत्‌ प्रयोगो रथो विधेयाश्व दृव प्रयातः ॥५८॥ रागोद्धतव्या कु लितेऽपि चित्ते मेरो पसंहार विधिने are: |

९१०६ सौन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

रागात्मको सुद्यति aaa fe सेहं कफच्लोभः दवो पयुच्य ॥५९॥

रागोद्धवे चेतसि date निषेवितव्यं ane निमित्तम्‌ |

रागात्मकौ द्येवमुपेति way कफात्मको रचभिवोऽपयुज्य ॥६ ०॥

वापाद्‌ष्दोषेण मनस्यदोणं न सेवितव्यं ane निमित्तम्‌ |

BARS GAT वधाय पिन्तात्रनस्तौच्तए दूवोपचारः ve १॥

armada तु fan सेव्या खपक्तो पनयेन मेचौ ।

देषात्मनो fe प्रष्माय मेचौ fanaa: Wa इवोपचारः We en

मोदानुबद्धे मनसः प्रचारे Far War चेव भवत्ययोगः |

ताभ्यां हि संमोहसुपेति श्यो वा्वात्मको रक्तमिव पनोय ॥६ २॥

मोहात्मिकायां मनसः sect सेव्यस्तिदंभत्ययता विहारः |

मूढे मनस्येष हि शान्तिमारगा वाय्यात्मके fave दवोपचारः ॥ १ ४॥

उल्कासुखस्यं हि यथा सुवे सुवणंकारो धमतौदह काले |

काले परिप्रोचयते जलेन क्रमेण काके ससुपेचते च ॥६१॥

द हेत्छुवणे fe धमन्‌ न काले जले किन्‌ संश्मयेद काले ।

न चापि सम्यकू परिपाकमेन नयेदकाले समुपेचमाणः ye er

संप्रयदस्य प्रशमस्य चेव तथेव काले समुपेकणस्य |

सम्यग्‌ निमित्तं मनसा Gacy arnt हि यन्नोऽप्यनु पायपूव्वेः॥ ६ ७॥ दल्टेवमन्यायनिवन्तेनच्च way aM सुगतो qs |

way anafed विदित्वा वितकंदानाय विधौतुवाच ne ८॥

यथा भिषक्‌ पित्तकफानिलानां य एव कोपं समुपेति दोषः ।

१ 0. L. M. emtara | २ P. M. व्यापार | 3 P.M. कोषं |

MSU: AT | ९०७)

nara awa विधि विधत्ते व्यधत्त दोषेषु तथेव ag: ॥६९॥ एकेन कल्पेन स PA न्यात्‌ सखभ्यस्तभावादण्टभान्‌ वितर्कान्‌ | ततो दितौयं क्रममारभेत नत्वेव Bat गुणवान्‌ प्रयोगः iso ~ A श्रनादिकालोपदितात्मकतात्‌ alae: क्तेशगणस्य चेव । सम्यकू प्रयो गस्य च दुष्करलात्‌ SH न श्रक्याः सहसा हि दोषाः ॥७१॥ रण्वया ययाणष्छा विपुलाणिरन्या निर्वाह्यते तदिदुषा atu | तदत्‌ तदेवाङ्श्लं निमित्तं fava निमित्तान्तरसेवनेन ie ey =~ oo शै तवायवाध्यात्मनवग्रहत्ान्नेवो geet वितकंः | हेयः स तदोषपरौच्णन स्श्वापदो मागे दवाध्वगेन oa | यथा चुधार्तोपि विषेण एकं जिजोविषुनच्छति भोक्तमन्नम्‌ | तथेव टदोषावहमित्यवेत्य जहाति fazrany निमित्तम्‌ no gt न दोषतः पश्यति यो fe दोषं कस्तं ततो वारयितं समयः) गुणं गुणे पश्यति यश्च यच स वाय्येमाणोपि ततः प्रयाति nou 2 (~ ॐ (4 व्यपचपन्ते डि HAIMA मनःप्रचारेरग्रभेः प्रत्तः | कण्वे मनखांञ्च युवा aqua न चाचुषेर प्रयते विषक्तैः ॥७६॥ निध्रूयमाणास्थ लषतोपि favatarquer वितर्काः | काय्यैान्तरोरष्ययनक्रिवाद्यैः सेव्यो fafufaacura तेषाम्‌ ॥७७॥ सखप्तयमप्येव विच[च]णेन कायक्तमो वापि निषेवितव्यः | aaa सञ्चिन्यमघन्निमित्तं यचावसक्तस्य भवेद नयैः ॥७८॥ यथा fe wat fafa तस्करेभ्यो दार] प्रियेभ्योऽपि न दातुभिच्छत्‌। प्राज्ञस्तया संहरति प्रयोगं समं प्रएभस्याष्यए्टभस्यर दोषे: noes

९ P. L. M. drops eae |

१०७ | सौन्द्रनन्द्‌ं काश्यम्‌ |

एवं प्रकारैरपि यदयुपायेनिवाच्येमाणा न पराडसुखाः स्यः | ततो यथास्य लनिवहणेन सुवणंटोषा इव ते प्रहेया: We ०॥ दर तप्रयाणएप्र[ तश्च] तो च््एकामम्रयो गात्‌ परि खिद्यमानः | यथा नरः संश्रयते तथेव प्राज्ञेन दोषष्वपि वर्तितव्यम्‌ im vi ते चेदलसधप्रतिपच्चभावा नेवोपश्ाग्येयुरषदितर्काः | सुहत्तं मप्यप्रतिवध्यमाना we भुजङ्गा <a नाधिवास्याः॥८९॥ दन्तेऽपि दन्तः प्रणिधाय कामं ताल्वग्रसुत्पौद्य च जिह्यापि । fara चित्तं oft चापि aren: प्रयत्नो न ठु तेऽनुटन्ताः ॥८३॥ किमचर faa यदि Dante वनं गतः खस्थमना न quad | sifauarat इदि तन्निमित्ते न ahead यः स रतौ स घौरः ॥८४॥ तदाय्यैसत्याधिगमाय ge विश्रोधयानेन नयेन मागम्‌ | यन्नागतः शच्रुविनिग्रहाथेर राजेव लच्छौ मजितां जिगौषन्‌ ॥८५॥ एतान्यरष्छान्यभितः शिवानि योगानुकरूलान्यजनेरितानि | कायस्य HAT प्रविवेकमाच क्तेशप्रहाणय भजख aya yt ६॥ कयै ण्डिन्य-नन्द क्रिभिलानिरद्धाः ति्यो पसेनौ विमलोऽय ce: वाण्पोत्तरौ घधौतकि-मोहराजौो कात्यायनद्रव्यपिलिन्दवत्साः ॥८७॥ भद्‌ लि-भद्रायण-सपेदास-सुगडति-गोदत्त-सुजात-वत्साः | संग्रामजिद्‌ भद्र जिदश्वजिच्च ओणश्च शोणश्च ख कोटिकणेः ॥८८॥ खेमाजितो* नन्दकनन्दमाता बुपालि-वागोगश-यशोयश्रोदाः | मदाङ्यो वल्क लि-राष्रपालो सुदग्न-खागत-मेधिकाशच ॥८९॥

————

१ P. thee | २ P.M, ofaftcrerer | ३ P.M, wy: | ¢ P.M. च्तमालितो |

षोडशः सगेः | Vee

a कष्फिनिः काश्यपञ्ोरुविस्वो महामहाकाश्यप-तिव्य नन्दाः | पूश्च पूणश्च स पृणंकंश्च शोणापरान्तञच स पणे एव ॥< oll श्रारदतौपु्- सवाङ्-चन्दाः कोन्देय-काष्य ख्गु-ङष्टघानाः | सग्रेवलौ रेवत-कण्ठिलौ च मौद्च्यगो चश्च गवांपतिख॒ tic | ॥ यं विक्रमं योगविधावकुव्व॑स्तमेव wis विधिवत्‌ gee | ततः पद्‌ प्राच्यसि aca स्याच्च a wafaad यश्र्च ie २॥ द्रष्य चथा स्यात्‌ कटुकं रसेन तच्चोपयुक्र मधुर विपाके |

तथेव aa’ aga waa तस्या्सिद्धौ मधुरो विपाकः ie १॥ Aa परं काय्यृतौ दि मूलं वीर्य्यादृते काचन नास्ति सिद्धिः, उदेति वौ्खयांदिडइ सवंसम्पन्निर्वो्येता रेत्सक लश्च पाप्मा ॥< vi

अलब्धस्यालाभो नियतमुपल सस्य विगमः

त येवात्मावज्ञा ङपणमधिकेभ्यः परिभवः |

तमो fake श्ूतिनियमतुषिव्येपरमो

नृणां faafaiut भवति विनिपातश्च भवति ie ५॥

नयं yaaa यद्यमभिटद्धिन लभते

पर धम्मे Har यदुपरि निवासं न लभते,

गहं त्यक्ता सुक्तौ यद्यमुपश्राज्तिं न लभते

निमित्तं alata भति पुरूषस्यान्तर रिपुः ile ६॥

afafantaiet यदि खनति at वारि लभते

प्रसक्तं Baya ज्वलनमर णिग्यां जनयति |

५. Pe वौ चत ०,

are

सौन्द्रनन्दं काव्यम्‌ |

प्रयुक्ता योगे तु भ्रुवसुपलभन्ते BAe

ga नित्य याज्यो गिरिमपि fe भिन्दन्ति afta: ie en e ~ ९ । A

ager गां परिपाल्य च अमश्तरश्राति सस्यभयं

aaa प्रविगाह्य सागरजलं रन्नथिया क्रौडति।

nquraaya afafagys ats: भिय

azia कुर श्रान्तये विनियतं aay fe asa ॥< ८॥

इति सौन्दरनन्दे महाकाये श्राय्येसत्ययाख्यानो नाम Stem: aa: |

सप्तदश्चः AT | | LLL

सप्तदशः AH: |

अरथेवमादेशिततच्चमागां नन्दस्तदा प्राप्रविमोचमागेः | सर्वेण भावेन गुरो प्रणम्य HIVE वनं जगाम 21 तचावकाशं\ खदुनोलश्रष्यं ददे शान्ते तर्षण्डवन्तम्‌ | निःगन्दया निन्नगयो पगृढं वेदष्येनोलो दकया वहन्त्या ॥२॥ - स पादयोम्तच विधाय शौचं we शिवे ओमति aaqa | मोकाय बडा यवसायकचां पय्येद्धमङ वहितं वबन्ध ia ti राजन्‌, समग्र प्रणिधाय कायं काये स्मृतिं चाभिमुखो विधाय । सवेँन्दरिया्यात्मनि सन्निधाय स तच योगं प्रयतः प्रपेदे el ततः aad निखिलं चिकौषुं ataraqeig विधोंशिकोषेन्‌ | ज्ञानेन लोक्येन waa देव चचार चेतः परिकम्मश्रमो ॥५॥ सधाय धेय्य प्रणिधाय par व्यपोह्य सक्तिं परिग््य शक्रिम्‌ | अशान्तचेता नियमस्यचेताः खस्यस्ततो दु] दि षयेव्वनास्यः et

श्रातप्तवुदधेः प्रहिताव्मनोऽपि खभ्यस्तभावाद्‌य कामसन्ञा | पय्थाङ्गलं तस्य मनश्चकार Wary विदयुन्नलमागतेव ॥ ऽ॥ स पय्येवस्थानमवेत्य सद्य्िचप तां घम्मेविघात-कर्चोम्‌ | प्रियामपि क्रोधपरोतचेता नारौभिवोहृत्तरुणं मनखो ici MTNA मनः शमाय way तस्वाङुग्रलो वितकंः | च्ाधिप्रणाश्नाय निविष्टभवुद्धरपद्रवो चोर दइवाजगाम ॥<॥

१ P.M. तच्रावभासं। २ P.M. राज्य ३ P.M. da | -४ P.M. faxge |

११२ | सोन्दरनन्टं काव्यम्‌ |

स तददिघाताय निमित्तमन्यद्यो गानुकूल कुशलं प्रपेदे । arated Shoget वलस्य निरस्यमानो वलिनारिणेव ne on पुरं विधायातुविधाय ee fasta dog रिपून्‌ faze । राजा यथयाप्रोति हि गामपूष्वा नोति सुंसुक्लोरपि सेव योगे kee विमोचकामस्य fe योशिनोपि मनः qt ज्ञानविधिख दण्डः) गणाश्च भिचाण्यरयशख दोषा श्मिविसुक्रि यतते यदर्थम्‌ ny २॥. म दुःखजालान्म्हतो, मुमु चुविमोक्षमार्गाधिगन्ञे विविचुः | aman परमं दिदृचुः शमं ययौ किञ्चिद्‌ पात्तचचचः\ ॥१२॥ यः स्यान्निकेलस्तमसोऽनिकेतः Rata तत्वे स भवेत्रमत्तः | BRT मोकाय स arsed: तस्मान्मनः सात्मनि संजहार ॥१५॥ सम्भारतः प्रत्ययतः खभावादाखादतो दो षविशेषतख | श्रयात्मवान्‌ निःशरणात्मतञ्च vag चक्र विधिवत्‌ Geta ॥१५॥ सरूपिणं छृत्लमरूपिणच्च सार दिदृच्तविचिकाय कायम्‌ | wth दुःखमनित्यमखं निरात्मक चेव चिकाय कायम्‌ ॥१६॥ अनित्यतस्तच्र fe quay निरत्मतो दुःखत एव afd | मागेप्रवेकेन स लौकिकेन क्तेशद्रमं सञ्चलयाञ्चकार re Ol यस्मा ट्‌श्रूा भवतीह सव्व Wal च श्यो न भवत्यवश्यम्‌ | aang चयिडेतुमच तस्मादनित्यं जगदित्यदिन्दत्‌ ie ci यतः प्रसूतस्य च कमश्मेयोगः प्रसज्यते बन्धविघातडेतुः | दुःखप्रतोकारविधौ सुखाख्यं ततो, भवं दुःखमिति अपश्यत्‌ ॥१८॥

९ ?. ४. उपान्त २.५. TRI |

सप्तद श्नः सगः | १९३

aay सस्कारेगत विविक्रं न कारकः HAA Feat ar सामग्यतः सम्भवति प्रदरन्तिः Wei ततो लोकमिम ददशं।।२०॥ यस्मान्निरो इं जगदसखतन्तरं नेश्यय्यैमेकः^ कुरूते क्रियासु | तत्तत्‌ wate प्रभवन्ति भावा निरात्मकं तेन विवेद लोकम्‌ ॥२९१॥ ततः स वातं चजनादिवोष्णे काष्टाितं निमेथेनादिवा्िम्‌ । ` च्रन्तःकितिस्ं खननादिवाम्भो लोकोत्तर वत्सं दुरापमाप॥२२॥ सज्ज्ञान-चाप-स्मृति-वन्मे बद्धा विद्द्ध गो लब्रतवादनस्थः | ्ेशारिभिखिन्तरणाजिरस्धैः ag युय॒त्छु विजयाय तस्यौ ie al ततः स बोध्यङ्गगितात्तशस्तः सम्यक्‌ प्रचानोत्तमवाहनयस्थः | मार्गाङ्गमातङ्गवता बलेन शनेः शनेः क्तेशचम्‌ जगाहे ॥ए२४॥ स सूतयुपस्यानमयेः gees: शन्नन्‌ विपरययासमयान्‌ चणेन | दुःखस्य हेल्त्रश्चतुभिः सवः @: प्रचारायतने दंदार Ne ut अय्येवेलेः पञ्चभिरेव पञ्च चेतःखिलान्यप्रतिमे sae | भिश्ाङ्गनागांख तथाङ्गनागे विनिदृधावाष्टभिरेव सोऽष्टौ ue et श्रयात्मदु ष्टं सकलां विधूय चतुषु सत्येष्वकथंकथः सन्‌ । विश्एद्ध भो लब्रतदृष्टधर्ष्मा wae gat फलग्दमिमाप ॥२७॥ स॒ दगनादाय्यैचतुष्टयस्य क्तेगओकदे शरस्य च विप्रयोगात्‌ | प्रत्या त्मिकाच्चापि विगशेषलाभात्‌ प्रत्यक्तनो ज्ञानसुखस्य चेव ect दार्क्यात्‌ प्रसादस्य तेः स्थिरत्वात्‌ सत्येव्वमंमूढतया चतुषु | Maw चाच्छिद्रतयोत्तमस्य निःसंशयो धम्मेविधौ qaqa ॥९९॥

a =>

2 P.M. खक,

९९४ | सौन्दरनन्दं काव्यम्‌ ।

कुदृष्टिजालेन म ॒विप्रयुक्रो लोकं तयाश्रतमवेचमाणः |

ज्ञानाश्रयं प्रोतिमुपाजगाम श्यः प्रसादच्च गुरावियाय ia on

यो fe प्रत्तिन्नियतामवेति नेवान्यहेतोरि इ नाप्हेतोः |

प्रतौत्य तत्तत्‌ ९ समतेति तत्तत्‌ स निक प्ति waa | ३ ९॥

शान्तं शिवं निज्जैरसं विराग निःखरेयसं पश्यति यश्च॒ धम्मे |

तस्यो पदे ्टारमयाय्येवय्यं Wd बुद्ध मवाप्तचचुः Ne eI

यथोपदेश्रन falaja gat रोगादरोगो भिषज तज्ञः |

RATA पश्यति चित्तदृष्ठया ABI च शास्ते ज्ञतया च तुष्टः ॥२२॥

MAU मागण तयेव सुक्तस्तथागतं apace: |

BAA Gata कायमाचो AAT च सवेज्ञतया च तुष्टः ॥₹ ४॥

स ना ग्रकैदृ ्टिगते विमुक्तः पय्य(न्त] मालोक्य पुनभवस्य |

वक्ते टणाज्ञेप्र विजभ्मितेषोग्डेत्यो ने तचरास् न दुगेतिभ्यः ie ५॥

चकूपायुमेदोरुधिरास्थिमां सकेश्रादिनाऽमेध्यगणेन प्रणम्‌ |

ततः स कायं समवेचमाणः सारं विचिन्त्याण्वपि नोपलेभे tie ६॥ स कामरागप्रतिघौ ख्थिरात्मा तेनेव योगेन तनू चकार ।

कृत्वा महोरस्कतनुस्तनू तौ प्रापद्धितौयं फलमाय्येधक्ं ॥ २ on

स लोभचापं परिकन्यवाणं रागं मदावेरिणमल्यगेषम्‌ |

कायस्लभावाधिगतेविभेद योगायुधास्त्रर ATT: ॥ २ ८॥

देषायुधं क्रोधविकौणेवाणं व्यापादमन्तःप्रसवं सपनम्‌ ।

मेचौ एषत्‌के ेतिल्णएसस्येः चमाधतु्ज्या विद्ते जघान ॥२९॥

------

^. M. drops awe |

सप्तदशः ATi | १९५

मूलान्यय None वोर स्तिभिविमो चायतनेख॒कन्ते । चमूसुखस्थान्‌ एटतकृश्युकांस्तो नरौ निवारि स्तिभिरायसायैः ४ ०॥ स कामधातोः समतिक्रमाय पाण्णिगरहास्तानभिग्धय गरन्‌ | योगादनागामिफलं प्रपद्य sca निर्व्वाणएपुरस्य तस्थौ ॥४९॥ कामैविविक्त मलिनैश्च ua वित कंवच्चापि विचारवच्छ | विवेकजं प्रोतिसुखो पपन्नं ध्यानं ततः स प्रथमं प्रपेदे Weg el कामाग्निरेदेन स विप्रमुक्तो हाद परं ध्यानसुखादवाप। सुखं विगाद्या शिव घम्म खिन्नः प्राप्येव चायं विपुलं दरिद्रः ॥४३॥ तचापि agama वितर्कान्‌ गुणागुणे च प्रतान्‌ विचारान्‌ | बुद्धा मनःरोभकरानश्ान्तांस्तदिप्रयोगाय मतिञ्चकार ig gi चोभं प्रकुव्वेन्ति ययो श्रेयो हि धौरप्सन्नाम्वेवहस्य सिन्धोः | एकाग्र्तस्य तथो श्मिग्दतािन्ताम्भसः sant वितकौः ew खिन्नस्य सुप्तस्य च fagae वाधां यथा संजनयन्ति शब्दाः | अध्यात्ममेकाथ्यमुपागतस्य भवन्ति वाधाय तथा वितर्का ug et अरथावितकं क्रमश्नोऽविचारमेकाग्रभावान््नसः प्रसन्नम्‌ | समाधिजं प्रौतिसुखं दितौय ध्यानं तद्‌ाध्यात्मगिवं स दध्यो iy ol तद्यानमा गम्य च वचित्तमोनं लेभे परां प्रीतिमलसपूर्व्वाम्‌ | प्रोतौ तु त्रापि स दोषदर्भो aur वितर्कँव्वभवन्तयैव ॥४८॥ Mal] परा वस्तुनि ay यस्य विपय्येयान्तस्य fe तच दुःखम्‌ | प्रोतेरतः" प्रच्छ स तत्र दोषान्‌ fase योगसुपाररोह ॥४९॥।

~ ~~~ - ~ ~ ee

९ P.M. प्रौतौवतः 1.

wee सोन्द्रनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

Me विरागात्‌ सुखमा्येजष्टं कायेन विन्दन्नय प्रजानन्‌ | उपेच्चकः स स्मृतिमान्‌ यदहार्षौत्‌ ध्यानं ठतौय प्रतिलभ्य NT Wy ०॥ यस्मात्‌ पर तत्र सुखं सुखेभ्यस्ततः पर नास्ति सुखप्रट्निः। तस्माद्‌ बभाषे Waals परापरन्नः परमेति Faq ॥५ १ ध्यानेऽपि aay दद्शे दोषं मेने at शान्तिमनिज्ञमेव | ; आभोगतोऽपोञ्जयति ` a तस्य चित्तं ven सुश्वमित्यजखम्‌ ॥५२॥ यचेञ्जितं स्पन्दितिमस्ति aa यत्रास्ति च स्पन्दितिमलि दुःखम्‌ | यस्माद तम्तत्सुखमिज्ञकत्वात्‌ प्रश्ाज्तिकामा ae iy रे॥

रथ प्रहाएात्‌ Garay मनो विकारस्य च पव्वमेव | दध्याबुपेचारछतिमद्विष्र दं ध्यानं तथाऽदुःखसुखं WIAA ॥५४॥ aay तस्मिन्‌ न सुखंन दुःखं ज्ञानं च तत्रास्ति तदथेचारि | तस्मादुपेचा स्मृतिपारि द्धिः निरुच्यते ध्यान विधौ चतुय ॥५५॥

ध्यानं स निःित्य ततश्चतुथंमहललाभाय मतिं चकार | सत्वाय faa बलवन्तमाय्ये राजेव दे ्रानजितान्‌ जिगोषुः ॥५६॥ चिच्छेद कादन्यन ततः स पञ्च प्रज्ञासिना भावनयेरितेन | ऊद्धंगमान्यन्तमवन्धनानि संयोजनान्दत्तमवन्धनानि Uy OM बोध्यज्गनागैरपि सप्तभिः स ang चित्तानुग्रयान्‌ ममटे। दौपानिवोपस्थितविप्रणाश्रान्‌ कालो ग्रहेः सप्नभिरेव सन्न ॥१५८॥ afagarsarag या fe त्तिः कबन्धवाखन्चिदिवाकराणम्‌ | दोषेषु तां afafaara नन्दो निर्व्वांपणोत्पाटनद्‌ादशोषेः wc

pce SP tt ss

१ P.M. पारिश्रुदधं।

SATU: AA: | १९७

द्रति चिवेगं fags चिवो चमेकाम्भसं पञ्चरयं दिकरूलम्‌ | दियाहमष्टाङ्गवता, HAA दुःखाणेवं दुस्तरसुत्ततार ihe ol शरदेत्मासाद्य स सत्‌ क्रियाहो निरुत्छुको निष्यफयो निरा शः | विभौविष्णम्बौतमदो विरागः स एव vay दवावभासे)६९॥ Way wey तयानुश्िश्चा नन्दस्ततः स्वेन च विक्रमेण | प्रशान्तचेता: परिपूणकाम्यो वाणणोमिमा मात्समगतां जगाद ॥६२॥ नमोऽस्त aa सुगताय येन हितैषिणा मे करूणात्मकेन | बहनि दुःखान्यपवत्तितानि सुखानि भ्दूयांस्यपसदतानि ne ali अहं Garg शरीरजेन दुःखात्मके वत्मेनि aware: | निवर्तितस्तद नाङ्गेन auifaat नाग दवाङ्कुगरेन ॥६४॥ त्याज्ञया कारुणिकस्य शास्तुः इदि स्थसुत्पाख fe TATE | aga तावत्‌ सुमहत्सुखं मे सव्वेच्ये fa वत fadaw ॥ ६ wi faata aratfaas हि दोप्त शत्यन्बना पावक मम्बनेव | are परं खाप्रतमागतोऽस्ि Wa दं घम्म दृवावतोणः ॥६ ९॥ aa प्रियं किञ्चन नाप्रियं मे न मेऽनुरोधोऽस्ि कुतो विरोधः। तयोरभावात्सुखितोऽस्ि सद्यो डिमातपाभ्यामिव विप्रसुक्रः ॥ ६ on महाभयात्‌ चेममिवो पलभ्य महावरोधादिव विप्रमोचम्‌ |

4

महाणवात्‌ पारमिवाश्चवः सन्‌ भो मान्धकारा दिव च प्रकाशम्‌ ॥६८॥ रोगादिवारोग्यमसद्यरूपाद्‌ णादिवानृष्छमनन्तसख्यात्‌ | दिषत्छकाशादिव चापयानं द्‌ भिच्योगाञ्च यथा सुभिक्तम्‌ edi तदत्‌ परां श्रान्तिमुपागतोऽह यस्यानुभावेन विनायकस्य | करोमि Wa पुनरुक्रमसमे नमो नमोऽहाय तयागताय te on

Mac

सोन्दरनन्दं ATE |

येनाहं गिरिसुपनौोय way

aay शवगवधूनिद नेन |

कामात्मा चिदिवचरोभिरङ्गनामि- निष्कृष्टो युवतिमये कलौ निमग्नः ॥७ १ ARIZ व्यषनपराद्‌नथपङ्कार्‌

wan क्रमशिियिलः करोव पङ्कात्‌ | शान्तेऽस्िन्‌ विरजसि विज्वरे विशोके aga वितमसि नेठिके विमुक्तः Nort तं वन्दे परमनुकंपकं, महषिं

agit प्ररुतिगरणज्ञमागश्रयज्ञम्‌ |

संवृद्धं द्‌ शरवलिनं भिषकूप्रधानं

तार पुनरपि चास्मि सनतस्तम्‌ ॥ऽ२॥

आ्र्स्याश्वघोषकृतो महाकाव्ये सौन्दरनन्द श्रष्रताधिगमो नाम VAST: सगे: |

१ P.M, drops cum |

BEET: Ga: | AE

अष्टादशः AA | ay fast बाल दूवाप्रवेदः चिप्र वणिक्‌ प्राप्त द्वाप्तलाभः।

जित्वा च राजन्य दवारिसैन्यं नन्दः Baral गुरूमभ्यगच्छत्‌ ॥ २ ॥ द्रष्टुः सुखं ज्ञानसमाधिप्काले gate fra qite fae परिश्रमस्ते [स]फलो aaifa यतो fecere gat aaa ॥२॥ यतो fe येनाधिगतो विग्रेषस्तस्योत्तमां सोऽहंति कन्तमोद्याम्‌ | qa: सरागो पि छतज्ञभावात्‌ प्रकोणएमानः किमु Patra: ॥२॥ यस्याय कामप्रभवा fe भक्तिः खतोऽस्यः सा तिष्ठति रुटम्‌ला | धर््मान्यो यस्य तु भक्तिरागस्तस्य प्रसादो Waray: isi काषायवासाः कनकावदातस्ततः स मूरा गुरवे प्रणमे | वातेरितः पल्लवताघरागः पुष्योज््वलश्रौ रिव कणिकारः ॥१५॥

` श्रयात्मनः fraque देव ages: श्रास्तगुएस्य देव | सन्दशेनायं स न मानहेतोरखःं काय्येसिद्धिं Ava ॥ ६॥ यो दृष्टिग्रल्यो इद यावगाढः प्रभो wh मामत्‌रत्छुतोच्एः | वदाक्यसदंशसुखेन मे स समुद्धतः WaEds श्यः ॥७॥ कथंक्रथौभावगतोऽद्ि येन faa: स निःसंशय wet मे। लच्छासनात्‌ सत्पथमागतोऽस्मि सुद शिकस्येव पथि प्रनष्टः WEN यत्पौ तमाखाद्‌ वशे PLAT दपण कन्द पविषं मयासौत्‌ | तन्मे इतं वद्चनाग्देन विषं विनाश्रौव मदागदेन ॥<॥ | चयं गतं जन्म निर स्तजन्म सद्ध म्म चयथा मुषितोऽस्मि सम्यङ्‌ ।

१ P. M. समाप्त, २ P.M. सुतस्य P. L. 24. lacuna ~.

१२० सौन्दरनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

Bear छतं मे छतकाय्ये काथ्ये लोके प्रश्धूतोऽस्मि न लो कधर्म्ा॥१ ०॥ मचोस्तनों वयश्ननचारुसास्तां सद्धमेद्‌ ग्धां प्रतिभानग्रटङ्गगम्‌ । aafa गां साधु निपोय ठ्षस्तषेव गामुत्तमवत्सवण : ॥१ ९॥ यत्पणश्यतखाधिगमो मयायं aa समासेन मुने निबोध | aay कामं विदितं तवेत्‌ खन्ू पचार प्रविवचुरस्मि uy an अन्येऽपि सन्तो विमुसुच्वो fe श्रुता विमोच्चाय नयं परस्य । मुक्तस्य रोगादिव रो गवन्तस्तनेव मार्गेण सुखं घटन्ते ॥१३॥ . द्रव्यादिकान्‌ जन्मनि वेद्ध waa नात्ानसुव्यादिषु तेषु 9 fafeq | यस्मादतक्तेषु न मेऽस्ति ths वेदिश्च कायेन समा मति मं ue vi स्वन्धां्च qa द्‌ शाद्धान्‌ पश्यामि यस्माच्चपलानसारान्‌ | अनात््मांखेव वधात्मकां शच तस्माद ङुक्रोऽङ्यशिवेग्य एभ्यः ue wl यस्माच्च waaay ani’ सव्वाखवस्थाखहमिद्धि याणणम्‌ | तस्माद नित्येषु निरात्मकेषु दुःखेषु मे तेष्वपि नास्ति सङ्गः । १ ६॥ यतश्च लोक समजन्मनिष्ठं पश्यामि निःसारमसचच सवम्‌ | श्रतो धिया मे मनसा faagaalfa मे नेञ्जितमस्ति येन ॥ १ on चतुर्विधे नैकविधप्रसङ्गे यतोऽदमादहार विघावसक्तः९ | । श्रमू च्छितश्चाग्रयितशच aa fat विसुक्रोऽस्ि ततो wa: ue sy afafhagifaagiant दृष्टश्रुतादौ Bawa | यस्मात्‌ समात्माजुगतख aa तस्मादिसयोगगतोऽस्ि सुक्रः 0? <i

१ P. L. M. omits सत्तां ?. M. सत्वां T. 2 P.M. °विचारशक्तः। |

ACT: AU: | । १२१

दूत्येवसुक्ता ग॒रुबाङ्मान्यात्‌ सवेण कायेन ख गां fags: | प्रवेरितो लो हितचन्द्रनाक्तो हेमो महास्तम्भः इवाबभासे | २०॥

ततः प्रमादात्‌ WEAR ya Bat vid याकरणच्च az धर्म्मान्वयं Wand प्रमादं मेघस्वरस्त सुनिराबभाषे ॥२१॥ उत्तिष्ठ ud खित भिच्यजष्टे किं पादयोमे पतितोऽभि agi । श्रभ्य्चनं मे न तथा प्रणामो wa ययेषा प्रतिपन्तिरेव ॥२२॥ द्यामि सुपरत्रजितो जितात्मन्नेश्वव्यंमप्यात्मनि येन लब्धम्‌ | जितात्मनः प्रनरजनं हि साधु चलात्मनो न तजितेद्धियस्य ॥२२॥ safe शौचेन परेण युक्तो वाक्तायचेतांसि प्रचोनि यन्ते । अतः पुनञ्ाप्रयताममौम्यां यत्‌ सौम्य नो वेच्छसि गभश्रय्याम्‌ ie vi ्रद्याय्येटत्त wary तच्छरतानुरूपं प्रतिपद्य Waa । छृतश्चुतो विप्रतिपद्यमानौ निन्द्यो fe निर्व्वौ्ये द वान्तशरस्तरः । २५॥ set टतिस्ते विषयात्यमकस्य यत्वं मति मोचविधावकार्णोः | यास्यामि निष्ठामिति बालिश्रो हि जन््र्यात्‌ चासमिदाभ्यपे ति॥२६॥ रदिश्चा दुरापः चणएसन्निपातो नायं छतो मोदवग्रेन मोघः | उदेति दुःखेन गतो ह्यधस्तात्‌ कू युगच्छिद्र इवाणवस्छः ॥ २ oll fafa मारं युधि दुरिवारमद्यासि लोके रणशा[स्त]शरः | शरोऽप्यशरः स हि वेदितव्यो दोषेरमिडेरिव हन्यते यः॥९८॥ faata रागाग्निसुदौण्मद्य feat ae खथ्यसि Taare: | दुःखं fe 7a श्रयनेऽपदारे amiga चेतसि दद्यमानः ॥९९॥

१ P.M. ear | 2 P. M. has aatfaata before verse 27.

ARR सोन्द्रनन्द्‌ं काव्यम्‌ |

अग्यच्छ्रितो द्रव्यमदेन परव्वेमद्यासि दष्णोपरमात्‌ ag: | यावत्‌ aaa: पुरषो fe लोके तावत्सश्टद्धोऽपि सद्‌ा दरिद्रः ॥३ on श्रद्यो पदेषु तव युक्तरूपं एषटड्धोदनो मे नृपतिः पितेति । ` भ्रष्टस्य धर्म्मात्‌ पिदभिनिपातादश्नाघनौयो fe कुलोपदेशः । ३ १॥ ` दिश्चाभि श्रान्तिं परमामुपेतो निस्तोणकान्तार इवाक्चसारः। wat हि संसारगतो भयात ययैव कान्तारगतस्तयेव । रे et श्रारण्यकं Haat विनतं द्रच्छामि नन्दं निश्ठतं कदेति। arate पुरस्तात्‌ afa a fegar तयासि दिश्या मम दभेनोयः॥२२॥ भवत्यरूपोपि fe द शंनो यस्वलं छतः ्र्ठतनेर्मशेः सेः । दोषैः परीतो मलिनौोकरेस्तु सुदग्ेनोयोऽपि faeq एव ॥३ ४॥ अद्य प्रहृष्टा तत्र बुद्धिमत्ता Bed यया ते कछतमात्मकाय्यम्‌ । श्रतोन्नतस्यापि हि नालि वुद्धिनेत्पद्यते safe यस्य बुद्धिः ewe उन्मौ लितस्यापि जनस्य as निमौलितस्या पि तथेव ` चचचुः | ्रज्ञामयं यस्य हि नास्ति qaqa नं तस्यास्ति सचचुृषोपि izes द्‌ःखप्रतौ कारनिमित्तमान्तैः छग्यादिभिः खेदसुपेति लोकः | अजस्मागच्छति तच श्रयो ज्ञानेन यस्याद्य कतस्यान्तः lis Oil दुःखं नमे स्यात्‌ सुखमेव मेस्यादिति van: vad fe लोकः न वेत्ति aga तथा यथा स्वात्‌ प्राप्तं चयाद्यासुलभं यथावत्‌ ile ८॥ इत्येवमादि स्थिर वुद्धि चिन्तस्तथागतेना भिहतो हिताय | way निन्दासु च निव्थेपे्ः कताञ्न लिर्वाक्यमुवाच नन्दः act ae विगरेषेण विगेषद शिसूयातुकम्पा मयि द शचितेयम्‌ | यत्कामपदङ्कं भगवन्निमग्मष्त[ा]तोऽस्मि ससारभयादकामः ॥४०॥

BIST: AT! | १२द्‌

भरात्रा लया Safa देशिकेन पित्रा फलस्येन तयेव माचा । इतोऽभविव्यं यदि न व्यमोच्छं सार्यात्‌ afte दवाङ्तायंः ॥४१९॥ शान्तस्य तुष्टस्य सुखो विवेको विक्ञाततत्लस्य परो चरकस्य | ्रहौणमानस्य च निश्मैदस्य सुखं विरागलमसक्तवुद्धः ॥४२॥ श्रयो] fe aa परिगम्य avafaua दोषानधिगम्य शान्तिम्‌ | खं aaa सन्ति चिन्तयामिनतं जनं नाप्रखो न देवान्‌॥४२॥ दूद्‌ feyar Rey णमिक खख नमे मनः कांत्तति कामजं सुखम्‌ | मदा दमप्यन्नमदेव तातं दिवौकसो भुक्तवतः सुधामिव ig sil श्दोऽन्ध विज्ञाननिमोलितं जगत्‌ पटान्तरे पश्यति नोत्तमं सुखम्‌ | सवाधोनमध्यात्मसुखं Bore हि wa तया कामसुखायग्च्छति | ४५॥ यथा हि रन्नाकरसेत्य eafafsera रन्नान्यसतो मणौन्‌ रेत्‌ | अपास्य सम्बो धिसुखं तथोत्तम अमं त्रजेत्‌ कामखखो पलब्धये ॥४९॥ aut दि सत््े्वतिमे चचेतसस्तयागतस्यानुजिचता परा | WU यद्यानसुखं सुने W परस्य द्‌ःखोपरमाय खिद्यसे ise मया लु शक्त प्रतिकनेमद्य किं गुरो हितेषिष्ठतुकम्पके त्यि | समुद्भूतो येन भवाणेवादहं महारवाद्‌णितनौरिवोम्विभिः ॥४ on ततो सुनिम्तस्य fare हेतुमत्‌ प्रहोणसर्व्वांखवद्धचक वचः | ददं बभाषे वद्तामनुत्तमो यद्‌देति saa एव भाषितुम्‌ | ४९॥ ददं छताथेः परमाथेवित्‌ कृतौ aaa धौमनभिधातुमहसि | ्रतोत्य कान्तार मवाप्रमाधनः सुदे शरिकस्येव छृतं महाव णक्‌ ॥५ ०॥ श्वेति बुद्धं नरद्म्यभ्सारयिं wal यथादेन्ेपश्नान्तमानसम्‌ ।

९ P.M. °दत्त°।

१२४ | सौन्द्रनन्द्‌' HVA |

न दृष्टसत्योपि तयाच बुध्यते suas: कि वत बुद्धिमानपि ॥५१९॥ रजस्तमोभ्यां परि सुक्तचेतसस्तवेव वेयं सदृ श्रौ Basar | Trade जगत्यवश्धिते कृतज्ञभावो हि Haw TAA: ॥५९॥ aug धर्ान्वयतो यतश्च ते मयि प्रसादोऽधिगमेन कौ गश्रलम्‌ | अतोऽस्ति यस्य मे विव चितं नतो fe भक्तष्वभियो गमडहसि ॥५२॥ अ्रवाप्रकार्य्योसि परां गति गतो न तेऽस्ति किञित्करणेय- awa | श्रतःपर सौम्य चरालुकम्पया विमोचयन्‌ छच्छरगतान्‌ परानपि ysl दू हाथेमेवारभते नरोऽघमो विमध्यमररभयरो किकी क्रियाम्‌ | क्रियामसुतरैव फलाय मध्यमा विशिष्टधर््मा पुनर प्रदत्तये ॥५५॥ दृदोत्तमेभ्योपि मतः Guat य उत्तमं waaay afeaa | ्रचिन्तयित्वा सुगतं परिश्रमं शमं परेभ्योऽष्युपदे टुमिच्छति ॥५६॥ faera तस्मादिह areata: कुरू स्थिरात्मन्‌ पर काय्येमप्यथो | wags way तमोदतात्मस श्रतप्रदौपो fafa घाय्येतामयम्‌ ॥५ Ol नवत्‌ तावत्पुरि विस्मितो जनः चयि fea कुव्वेति wean | श्रहोवताशचयथ्येमिदं विमुक्तये करोति रागो यदयं कथामिति wet ya fe संश्रुत्य तव fet [मानो निदत्तनाना विषयेमेनोरथेः | वधुग्ेहे सापि तवानुक्ुव्वतो करिष्यते wig विराशिणणैः कथाः ॥५८॥ afa परमष्टतौ निविष्टे भवनगता न fe रस्यते ya सा|

BRIS: सग : | १२५

मनसि "शमद मात्मके विविक्त मतिरिवकामसुखेः परौचकस्य ॥ € ol

दृत्यरतः परमकार्‌णिकस्य Wes: मृ द्वा वचश्च चरणौ च समं दौला | खस्यः प्रशान्तदद्यो विनिटन्तकाय्ेः grata: प्रतिययौ विमदः करौव ॥९१॥ fama समये विवेश च git इष्टौजेनस्याङ्िपन्‌ लाभालाभसुखासुखादिषु समः खस्येद्धियो fra: | निभमाच्ाय चकार तत्र च कथां काले जनायाथिंने नेवोन्मागेगतान्‌ [जनान्‌] परिभवन्नात्मानमुत्कषेयन्‌^ ॥ { २॥

सो न्दरनन्दे महाकाये श्राज्ञाव्याकरणं नामाष्टादश्रमः AT ॥

९ P.M. उत्कषेति ।

URE | सन्दरानन्द' काव्यम्‌ |

TaN BMA न रतये मोकायेगर्भाङतिः MSU ग्रहण यंमन्यमनसां काब्योपचारात्सता | यन्म चात्छनमन्यद च fe मया तत्काव्यधम्मात्‌ कतम्‌ पातु तिक्रभिवौषधं मधुयुतं wa कथं स्यादिति ie an प्रा्ेणलोक्य लोकं विषयरतिपरं ater प्रतितं काव्यव्याजेन ad कथितमिह मया मोच्परमिति। agg शामिकं यत्‌ तदवहितमितो arg न ललितम्‌ पांश्भ्यो wast नियतसुपक्रर चामोकरमिति ॥६४॥

श्राय्येषुवर्णाचोपुचस्य साकेतकस्य भिच्ो-? रा चाय्ये-भदन्ताश्वघो षस्य महाकवेमेहावादिनः छृतिरियम्‌ ॥

१ P.M. साङ्गेतकस्य | 2 P.L. faa sti

APPENDIX. Notks oN THE READINGS OF THE ‘TEXT.

I. 2. afar is not classical Sanskrit. P.L.M. lacuna.

I. 8. श्रधोक्तत्‌ is wrong in grammar, so it has been changed into gua. P.L.M. lacuna.

I. 7. P.U.M. lacuna. eat: in P.M. The modern Nepalese scribes change very frequently ष्ठ into = and स्त into gy. So it has been changed into सेकतेः.

P.M. केखरारुशपाख्डभिः. The reading of P.L.M. केशरास्तरपाण्डभिः, which has been adopted.

I. 25. P.M. afasg gana. P.L.M. the lower parts of सु, नि and are gone. But there is sufficient indication to show that the subscript उ 11 g was there. q is almost entire with an anusvara atthetop. Butas the anusvara cannot be construed, it has been changed into visarga.

I. 28. तेषां afgfaaivar. P.M. has तेषां a i चिकौषया, 2.1.11. has a long lacuna. But the anus- vara in तेषां 18 clearly visible, @ is altogether gone. And after that, the upper part of fg, that is fF, is visible. There is room only for two letters after @ut. So I have made it afgfaatwar. The word हद्धि in the sense of prosperity is well known in the Hindu ritualistic works, as in the term afgarg. It is also used in the same sense in this work (1. 39 and 44).

1. 88. fafathe?. P.L.M. lacuna. P.M. fafeare which has been changed into the correct grammatical form of निम्मिमौध्चं.

=

128 APPENDIX.

1. 44. P.M. has विदुषस्तस्य्‌ पष्यत्सु कम्मेसु . In PLM. the upper parts of the letters from fa to क are corrod- ed. ‘There is the subscript त, subscript चु, and the lower curve जाप or ष 07 य, then the lower part of subscript ¥, and then the lower part of the subscript सु. From this I have made aeqweuty कम्मेसु or तस्थुषः षटसु कम्मेसु |

I. 46. P.M. has evidently चैत्रे 02.14.21. has the upper portions above the matra corroded. ‘The sub- script below a is also corroded. The first letter w has a long nose, from which it may be either wa or यत्‌ . I prefer the reading of P.M., because P.L.M. is so indistinct.

1. 58. P.M. has aegrat argetfearg P.L.M. श्रालानां argzifeat. Both the readings are obscure. But as the word श्रालानं is well known and gives a clear mean- ing, I have ventured to change the first word into श्रालानं .

I. Col. P.L.M. invariably calls the work ster, but P.M. सोन्दशानन्द, I have preferred the reading of P.L.M. as more ancient.

II. 13. Very corrupt. P.M. has नद्यवाच्याच्च्रतः सत्यान्मुद्भरंमपि जोवितं . P.L.M. 128 नद्य distinct. The lower parts of the next two letters are, to a certain extent, visible. These may be the lower part of क and the lower part of a. The next two. letters are absolutely gone. Then faint traces of war. Then the lower part of न्मु. The whole of ga. The greater part of the lower section afa maa. I suggest नद्यकाङ्खौचुयतः सत्यान्मुद्त्तमपि जौवितं as in the text.

If. 18. P.L.M. complete lacuna. P.M. has संत्वमरथेवत्‌ which gives no meaning. I suggest awmuuaa. (He gave wealth to good purpose.)

APPENDIX. 129

11, 80. P.L.M. मपरप्रचत्‌. P.M. श्रवतपत्‌ which has been neglected.

II. 81. Both MSS. read कालमस्य agqeaa. I can- not make any meaning out of this with grammati- cal consistency. I suggest काल स ॒स्वमस्रूषवत्‌ (that is, he made time produce wealth)

11. 41. P.U.M. तेनाधिरपि. P.M. तेनारपि. 1 have suggested तेनारिरपि

II. 58. According to classical Sanskrit aw is masculine as a word formed by the suffix wa, and 8017 the body of the book I restored a visarga. But I find that ASvaghosa often uses an wat word in neuter, both in this poem and Buddhacarita. And so in the errata | have corrected the restoration into anusvara instead of visarga. In P.L.M. I find a shght trace of anusvara too.

III. 8. P.M. has awa which is evidently wrong as this teacher is known in Buddhist traditions as aya: रासपुत्रः or vgn. P.L.M. hasawga:. But the scribe of this MS. is in the habit of adding a super- script र whenever there is a subscript t.

TIT. 4. P.M. has हन्तमागमस्‌ । निश्चयसनवगतः in which हन्त is absolutely nnmeaning, as there is no necessity for खेद here. I have accepted the reading of P.L.M.

111. 18. P.M. has श्मपरिग्रहस्य. But the sixth case-ending cannot be construed. The P.L.M. has only the left-hand half of a, and there is a faint trace of the tip of the nose of the subscript #, 30 I have ventured to make it श्रपरिग्रहः ष

111. 20. P.M. awo P.L.M. has only the lowe1 subscripts visible, the first subscript is & and the second subscript ण. I take it to be ga.

Il. 22. P.M. fagaafarefag gay बहधाभवत्‌ पुनरभरत्त-

130 APPENDIX.

चेकध।. P.L.M. after a long lacuna has सु yaaagure . I make it as in the text. wefay is ungrammatical, and so I make it famfay: After ga: I drop न.

III. 28. Both P.L.M. and P.M. waao which destroys the metre. I make it प्रसन्न

Ill. 34. P.M. ख corrected into a; and g P.L.M. ag. Ihave taken the corrected reading of P.M.

P.M. aa ga P.L.M. तृप्र इव. The latter reading has been accepted.

IV. I. P.M. मनोत्रुवाये P.L.M. has the upper part of a and the superscript of a, from which I make it मुनो .

IV. 12. P.L.M. hasalong lacuna. P.M. qeate. The letter resembling इ has been found several times -in P.M. as an ornament. I have ventured to make it Toate:

IV. 17. P.M. योक्तिताभ्यां. P.L.M. has lower part of यो, lower part of स्तृ, lower part of त, and lower part of wt. I take the right-hand vertical line of यो to be the vertical remain of left-hand fof न्तु, So the read- ing would be यो न्तुतिाभ्यां , 1 suggest यन्तुताभ्यां . It may also be योक्तुकार््या, as the word wma has been used n VI. 8. The a in P.L.M. is however distinct enough not to be a.

IV. 34. P.M. ware. P.L.M. धम्मयाचजा. This shews that P.M. is a copy of a manuscript other than our P.U.M.

V. 81. P.L.M. सविद्यो. P.M. स वैद्यो, The latter has been preferred because he has medicine in his hand.

VI. 16. Both the MSS. read afefist. मदिरा would give a better meaning.

VIL. 6. P.L.M. absolute lacuna. I have changed

APPENDIX, 181

प्रिय भ्रूः in P.M. into प्रियङ्क ; and fag खप्रषवावदातां in the same into प्रिषङ्क प्रषवावदातां . As the verse stands in P.M

it givesno meaning. fya¢, a flowering tree, is a great favourite with Sanskrit poets. It is a delicate plant and well deserves the epithets प्रतनुं and भौतामिव निष्पतन्तो,

४11. 9. P.M. पृष्पोक्ञभरगा. In P.L.M. the whole line 18 a lacuna, with the exception of a cape-like pro- jection containing the lower parts of wand ला and the letters a, पि and ना almostentire. Before wthereis a slight trace with a letter with an akara. It may be zr. So I take it to have been ( पुष्पे) राराला. Butas the letter रा with an akara interferes with metre, | have made it पुष्पेरराला, bending down with flowers.

In the same verse P.M. reads e@: खमुङ्खः. It is not difficult to change ¢ into द्भ for a scribe who trans- cribes an old Newari: MS. into modern Newari. J am tempted to make it wgg, as the flowers of the Naga or the Nagakegara tree look like a flowerpot made of ivory. Inside the flower itis yellow. There- fore the flowers of NagakeSara answers to the descrip tion दान्तः wagka हेमगभ

४.11. 11. P.M. reading is evidently the better one here. It shews also that it was copied from a MS. other than our P.L.M.

VIII. 14. P.L.M. तान्तव and P.M. arsaz. I do not know which reading to prefer. Along with wooden and iron chain, one would be tempted to prefer a chain made ot stone. But I have preferred the P.L.M. reading, as that MBS. is, as a rule, a surer guide than the P.M.

VI. 26. P.L.M. long lacuna. P.M. यतो which

gives no meaning. I have ventured to change it into Tat.

¢

182 | APPENDIX.

VII. 30. P.L.M. lacuna, P.M. asawaut. This 18 वेशवध्वा as way 18 a word often met with in contem- porary literature. In Buddhacarita it is used in this very connection. See 4. 16.

Vil. 88. P.M. has sarge. P.M. has a almost entire, and of the next letter the subscript त is entirely visible with a convex curve and an ara. I take it to be war. I am justified by the fact that Budha’s son was the grandson of the moon god as well as the explicit statement in Buddhacarita. See XV. 12.

Vil. 40. P.M. गङ्गाजलेनांग० 7.1.01. agiraage which gives exactly the meaning wanted.

VIII. 5. P.L.M. long lacuna. P.M. wreage , wa with a guru च in स spoils the metre. I have changed it into treta:eat. It saves the metre. But खत्‌ as a substitute for सत्व is unusual. There is some- thing like a dot in the centre of the vertical line of 7. But I am sure it cannot be read as शृ. It 18 a very doubtful passage.

VIII. 384. P.L.M. lacuna. P.M. aarar which spoils metre, sense and grammar. I have ventured to suggest qwat: which saves all the three.

VIII. 88. P.L.M. complete lacuna. P.M. वलिता तनितेव asaar तदितरेष्टिवनावद्यते. The fourth pada has a letter less, and as it stands, it gives no sense. I have changed it as in the text. वद्यसे has been changed into विद्यते and a न has been placed before विद्यते to supply the shortage of letters wanted in the metre. fg has been changed into y and ना into #. These suggested changes have at least one recommendation. It gives a good sense. “10 the third pada I was almost tempted to change वलिता into afaar. But P.M. is against it.

APPENDIX. 138

Vill. 40. P.M. gqaaqwhichis nonsense. P.L.M. has the lower parts of the two lettersbeforeag. The subscript t in the second letter is distinctly visible with a faint trace of उकार, which has suggested nw 81109 the first letter has turned out to be the lower part of श्र.

VIII. 42. Of this verse P.L.M. has only न वहन्ति सोद्धदं fully and distinctly visible. In P.M. this por- tion ha been written in a very bad hand by one whos knew no Sanskrit. The first half of the verse as it stands in P.M. runs thus :--प्रति त्यपि fe स्वियश्चितासवधन्त्यपि मक्तजौविताः | प्रविशति is certainly wrong as स्वियः, the subject, is in plural. So I read प्रविश्चन्ति, श्रवेधन्ति 18 wrong. I have suggested waayitt as a correct Sanskrit plural verbal form consistent with metre. मक्त has been changed into सक्त

VIII. 44. Covered by a long lacuna in P.L.M P.M. has श्वपच किलशो ज्ित्सुता, which has been made श्चक्रजित्सुता ; and प्रसदानाच गति gy विद्य which has been changed into wagraranfaa विद्यते .

Vill. 45. P.L.M. has श्च गोतमः समवापुवंनितोद्धतं रजः. A little before this we have subscript उ at the end of a vertica! line with a concave curve faintly visible. This 1 take to be g. After this letter, there is a vertical line representing the lower part of medial = and the lower part of न. Then the lower part of र with a medial उ hanging from the middle of its vertical line; and after that there 18 a subscript t. Next to this there is a subscript a. I have made the last two letters 3rea. Then there are three vertical strokes of मना, The whole would read wgra wat. P.M. reads मुनिर खंतवाच गोतमः. One would be tempted to read सुनिरश्रान्तमनाश्च . But I could not accept this reading, as there is a

184 APPENDIX.

medial उ after र and the akara in श्रान्त would come down vertically to the foot of the line. But it is not so. In the P.L.M., the ‘A’ stroke in yr need not come down so low. It generally comes down from the matra to a little above the subscript म .

VIII. 47. In P.L.M. aw is visible, the lowest parts of सूम are traceable. ‘Then after a short com- plete lacuna the lowest parts of w and य are visible. Before ऋ, the very lowest part of a vertical stroke is traceable, In P.M. the reading is ww शुदममतोहूथांशच wa. But it is not justified by the traces in P.L.M. So I have made it सूदममतिः प्रियाश्चया. In the next line 1 have changed व्रतं or wa in P.M. into चरितं, thus say- ing the metre. Anyone having some experience of modern Newari manuscript, will, | believe, sympa- thize with me. |

IX. 18. P.L.M. तुग्ग० and P.M. atmo. Both readings are equally acceptable. But I have preferred तर्ङ्रजस्य, as I know of a fight between Srikrsna and Samudra, but I know of no fight between a horse and Srikrsna.

IX. 22. P.M, श्द्धिपानरान्‌. From which I made it णद्धिपान्चगन्‌ . But P.L.M. has a better reading, द्धिपानयोन्‌ .

IX. 86 P.L.M. complete lacuna. P.M. onze aamsfa. { 19९९ made it शरौरं न amuse.

IX. 45. Both the MSS. have क्षमं. So I have kept it. But wa would give a better meaning, specially when read with the next line.

X. 9. P.L.M. covered by a long lacuna. P.M. तापौक्रताश्चो. This has been changed into पोतोकृताङ्खो. For, the lion covered with मनःशिला, etc., is compared to golden leaves.

APPENDIX. 185

X. 26. P.M. ०विराजनाज्ञायते, from which I have made विराजन्‌ प्रजायते. But on a closer inspection of P.L.M. it turns out to be विराजन्‌ राजायते. Corrected in the erratum.

X. 56. Both P.L.M. and P.M. atgz. ‘this is in the 7th case-ending which is ungrammatical. I think it is the 6th case-ending of aig, a great Samkhya teacher of antiquity. His name is sometimes written as a1g7.

X. 57. यासी in both MSS. But वामो is very unusual. I have changed it into यायौ with future faa, having in view waz in the next line, which is in future qa.

XI. 15. Both MSS. read a@. But as it can- not be construed, it has been changed into स्तता .

XI. 20. Both MSS. read तद्रज्ञः. But in connec- tion with “antTH, संजः as in the text seems to me to be a better reading. In P.M. in the middle of the vertical line of र there is a dot which is not, however, a medial उ.

XJ. 29, P.L.M, aaa and P.M. awa. Both are unmeaning. A slight alteration in P.L.M. would make it waa which gives a better sense; as the honey-seeker in hilly tracts looks upwards for honey- combs, and thus fails to notice precipices.

111. 58. P.L.M. lacuna. P.M. संयोगः which destroys the metre. I have made it खङ्खः, which improves the metre as well as the sense.

2111. 55. This is a peculiar metre. The first lime contains 15 syllables, the odds being guru and the evens l/aghu. The second line contains 16 syl- lables with the odds (4८01८ and the evens guru. ‘The third corresponds to the first and the fourth to the

186 APPENDIX.

second. On this principle I had to add a क at the end of the second line. It was fag: in P.M. Both being guru I have added a क and made fagm:. The fourth line in P.M. has only 14 syllables. J had to restore a इ both for the sense and the metre and to change चिकित्सेत्‌ into Pafacara for the sake of the metre. P.L.M. complete lacuna.

111. 56. P.M. मास्मितव्रवेक्षणेसपि which gives no sense. I have adopted the P.L.M. reading.

' XIV. 47. P.M. awa. P.L.M. has only the superscript @ of ते.

XV. 16.. P.M. स्वमनोदरशठ चेतः. P.M. has in a projection in a long lacuna, only three letters, super- script स with anusvara, म 8710 नो. | have rendered it स्वं मनो दुष्टचेतसः

५४. 18. P.M. नत्ति. Following the use of classical Sanskrit I have made it शति, But नति in the sense of परिणति is often used in Buddhist Sans- krit.

XV. 22. P.M. नत्वेककुशल, which does not come in quite correctly at a place when श्रक्कुखलकम्मे is the subject of teaching, 1 have changed it into नत्वेवाकुरल .

XV. 26. P.M. सृद्प्तोगः aafya. I have changed ग्रोकार in at of Fai, 1110 हकार.

XV. 50. P.M. लोके चित्रेषु ar ger P.L.M. watery which gives better sense. | .

XVI. 6. Both MSS. श्रप्रतिवेधतः. But श्रप्रतिवोधतः would give a better meaning. ‘The use of wagg7 and ufaga in the previous verse justifies my observation. But it is difficult to go against both the MSS.

XVI. 11. Both the manuscripts read करौरयोनिः But I believe it to be the adjective of ga. So I have made it neuter.

APPENDIX. 4 181

XVI. 14. Both the MSS. श्रवैहि which is wrong in classical Sanskrit.

XVI, 28. P.L.M. lacuna. P.M. waa which I have adopted*in the text, though it is wrong m grammar.

XVI. 26. P.L.M. war and P.M. war. Both may be correct, as the author uses both the vaidika form of wata and the classical form of waa.

XVI. 27. Both MSS. व्याधियोः I have made it classical Sanskrit व्याधयो .

XVL 41. P.L.M. afe antaa P.M. श्रभिमागैषत्ये . I prefer the reading of P.L.M., as a cumulative con- junction is necessary here.

XVI. 74. P.M. gepfa. P.L.M. the upper part of a न with रेफ and रकार, the top of a letter, then ति

almost entire. I have, therefore, adopted the P.L.M. reading च्छति .

XVI. 76. In P.L.M. nearly the whole of the two padas are a lacuna. P.M. कण्ठ which gives no meaning. But कर्वे and कर्ठ 17 P.M. handwriting are so near that I have made it करे, which means पापे and which fits with the context.

XVI. 88. P.M. इन्तेऽपि दत्त which gives no mean- ing. 1.1... the upper part absolutely gone; the lower parts of the 2nd and the 5th letters are the same. So J have made it इन्तेऽपि za.

XVI. 87. Both the MSS. cafaa@e which spoils the metre. I have therefore made it ofmfawo .

XVI. 90. Both MSS. afwa: which spoils the metre. I have made it कष्फिणः , as that appears to’ be the name (see Nep. Bud. Lit., p. 88). It is also justi- fied by the name of a work entitled कष्फिणाभ्युदय 0118- covered in Madras and Udisya.

188 ; APPENDIX.

XVII. 48. Both MSS. कमाथिदेषहेन, But would not ०दाद्धेन be preferable ? ,

XVIII. 81. P.M. ygizaiaacfa. P.L.M. has a long lacuna here with a cape-like projection in which are distinctly visible. qufa: fwafa. I change म into # and read शुद्धोदनो से gata: पित्तेति.

XIII. 62. 1 have restored जनात्‌ for the metre.

XIII. 68. mwa Ihave changed into Mena as scribes in Nepal for many centuries freely interchange ख, क्ष 2110 ष.

ERRATA AND CORRIGENDA.

Line.

V8 Na 3 १५ qo १६ ५4 Na Ns Ng १३ १३

Incorrect.

orga ध

तमाश्रमम mig: यशो० Trae la aq: भूमिं श्रभ्युदसोखदत्‌ दो द्रभ्यदषोवत्‌ सोभ्य निक्रियाः पुष्पव) प्राः चन्द्रो

०मराडम्‌ उपशम ०

पतिः जनता ०मधिगस्यघ्रुनैः चक्रवाकः तया

नाचिन्तयत्‌ वैश्रमणं

परष्यरा० wea ०मवेत्तमाणा सतमालपत्रस्‌ ताच्नाधरोष्ठुम्‌ रक्ताधिकाग्रम्‌ परतितद्धिरेफम्‌ ०खात्तिभतं

Correct. <€ ०रखङ्खगेणः ५ P.M. तमाघ्रमस्‌ श्रापुयशो०

प्राप्रश्चन्द्रो ०मराडमुपशम० नृपतिज्ञंनता ०समधिगम्य मुनेः चक्रवाकस्तथा नाचिन्तयदश्रमणं परस्परा०

भषणं ०मवेक्षमाणा सतमालपत्र ताच्नाधरोषठ रक्ताधिकाग्र पतितद्धिरेफ साक्षिभूतं

Page, Line. 23 १० 28 ११ २४ १३ रधर 9 २४ १९ २१५ ११ २६ g २६ 9 २८ ९१ A= ११ Qa १३ र्ट १४ २८ Na २९ ६ २९ २१ 30 १२ ३१ १० ३ ९ Va 39 १८ ३३ & २३३ ९१५ २१ र २१ १३ ३६. ९२ ३9 १५ ३८ q 0 3c ११ ३८ १२ ३९ २ ZO १५७

2

Incorrect.

वेश्म

निस्प्रणयश्च

काचित्‌ Waray” कतुम्‌

विवोधयेयस्‌ च श्मयाप्यनानाश्यान० पुनः ललम्बे क्राष्यमानः

खड)

ata’)

gy: तथा ०वल्ाधिकस्य P.L.M. कालन्मद्ार चेवेदं उवाच

शोकः नियतं

स्तम

प्रसक्तिः पदि

ayy

ठुभ्यस्‌

OMNI AMAT वलभो०

स्वासिनमस्‌

मत्तैः alr श्रङ्खनाभिः चिन्ता? क eater

Tate

Trays पिङ्कप्रसवावदातास्‌ TE, ८ हृदयं

oggit: वैवस्वतागरमोः

Correct. qua

निष्पणयश्च काचिदवासयचं विबोधपेयन्च वथाप्यनाश्यान० पनलेलम्बे कुष्यमाणः

ze )

तोत्र)

दृस्ता

० बलाधिक्षस्य Nothing. चेवेदसुवाच शोको नियतं

स्त

प्रसक्तिथेदि

kd

तुभ्य ०क्षयादप्छरसां वलभो०

स्वामिनं waste श्रङ्गनाभिश्िन्ता० क इवास्ति पिधा

पिवङ्कः२ परियङ्गप्रसवावदाताम्‌३ जच्ेदयं ०बुद्धयोवेवष्वतागरमोः

3

Incorrect.

axl रितो ०सप्रतिग्रद्यमानः शिवेन

०भयात्‌ विनिःखूतः

सगः चपल्लो जातवेदसा

्रविषक्तमतेः चलात्मनः

वालिशः वालिशः

९ चलचित्तम्ोलिः 0 हि पात्रात्‌ feo

WAY faaiaurat ऋतां

० पित्तो प्रजायते

वेृय्येनोलैः नयनैः

वल्लरोभिः मध्येषु चेष्ठाः ततः

SP laa sierete: wa aya श्रद्वाक्िशेषतः खंवद्धिं उपायाभ्यास्‌ ay

०ध्ररोरास्‌

चत्त

Correct.

agiatadi ०मप्रतिशख्द्यमाणः शवेन भर्याहुनिःरूतः सगश्चपलो जातवेदसा अविषक्तमतेश्चरलात्मनो वालिश्यः बालिशः

१ P. M. चलचित्रमोौलिः ०द्िपानरौन्‌ स्ति

त्मम्‌ fama agar

© पित्तो ¢ सजायते

वेद्ये नौ लेनेयनेः aqofwa ay चेष्ठास्ततः जेद्धोयमाशो उच्जिरोषुभयो aga

Wel विशेषतः wage उपाधाभ्यां

त्व

०्व्मरौरां

, चित्त

Page.

९9 १०४ १०५ १०६ १०६ १०६ १११ १९8 १२४७१

Line. ११ १३ १७

३ ११५ १९

g qe ac

4

Incorrect.

च्रन्वत्तम्‌

यथा स्वभावेन तथा इवोऽपयुच्य वाथ्यात्मको धमन न काले ववन्ध योगायुधास्व०

ag:

Correct.

WIT यथचास्वभावेन तदा इवो प्रयुज्य वाष्वात्मको धमन्चकाले वव्न्ध योगा दुध Ho वधूः

PK A$vaghosa

3191 Saundaranandam kavyam A'7S25

1910

PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

Pt

“vu

x (१) ar a | ’ 3 # ॥ ॥ 7 । । १।१ 3 कै ॥ १.६ - +, + ॥ J । - res ’ Ld wih क १ Chim ' च्‌ i : # 7 = Gs - 5! + 5 + र 2 7 (नि 7 ’ *s AY ॥ 7 / & | 1 As च. fv - म AP ‘ 7 : त = ५ । त ५७ । Yuva त Vv ।।५॥ इ, - ह (५ हि ve 3 ५१ #, # 4 | te ri ff or " > ४ 4 ^ >` १५ | त 7 . if र, . १ 5 > 7, (म हि ॥ . ak ११ 7 + 7